منصور پهلوان

منصور پهلوان

مدرک تحصیلی: هیئت علمی دانشکده الهیات دانشگاه تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۷۸ مورد.
۱.

تبیین و تحلیل مبانی انسان شناسی و شاخص های معرفتی تفاسیر جنسیتی در حوزه هویت فردی و اجتماعی زن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 319 - 347

کلید واژه ها: شاخص های معرفتی قرائت زن گرایانه قرائت مردگرایانه مبانی انسان شناسی هویت زن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷ تعداد دانلود : ۷۲
دیدگاه تفاسیر جنسیتی (قرائت های مردگرایانه و زن گرایانه از قرآن) به شدت به مبانی انسان شناسی مفسران آن ها در رابطه با طبیعت زن متکی است و اختلاف آراء در این تفاسیر به تفاوت در این مبانی بر می گردد. پژوهش حاضر با روشی توصیفی تحلیلی درصدد است دریابد، مهمترین این مبانی چیست و تصویری که از هویت فردی و اجتماعی زن ارائه می دهند بر چه مستنداتی استوار است. با تقریر این مبانی به دست آمد که این دو خوانش از قرآن، تلقی متمایزی از مفاهیم هویت جنسی و جنسیتی، تساوی حقوق و تشابه حقوق، عدالت استحقاقی و عدالت مساواتی، تکلیف محوری و حقوق محوری داشته، قرائت های مردگرایانه، با تقدم هویت جنسی بر هویت انسانی، برتری مردان بر زنان و تبعیض جنسیتی را امری طبیعی و موهبتی الهی جلوه داده ، خواهان ایستایی ظهور زنان در عرصه های مختلف فعالیت های انسانی است. در مقابل، قرائت های زن گرایانه با تأکید بر عدالت جنسیتی و نگاه تاریخی به نظام خانواده، تبعیض جنسیتی را امری فرهنگی دانسته، خواهان استقلال زن در ورود به عرصه های کلان سیاسی و اجتماعی است.
۲.

تدوین حدیث و اعتبار احادیث امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مترجم:
منبع: سفینه سال ۲۰ بهار ۱۴۰۲ شماره ۷۸ «ویژه پژوهش های حدیثی» ۳۴-۹

کلید واژه ها: تاریخ حدیث شیعه تاریخ حدیث اهل تسنن منع تدوین حدیث بروجردی سید حسین صافی گلپایگانی لطف الله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۶ تعداد دانلود : ۱۱۴
این گفتار که مروری بر آغاز حدیث در مکتب تسنن و تشیع در بر دارد، با منع تدوین حدیث از طرف خلفا آغاز می شود و به توجیهات آنها در این باب پاسخ می گوید، آنگاه به توصیه های ائمه؟عهم؟ برای نگارش احادیث می پردازد و نتایج حاصل از این روایات را باز می گوید. بحث بعدی ارزش احادیث امامیه با توجه به خاستگاه وحیانی و الهی آنها است.
۳.

بررسی انتقادی شبهات آیات مربوط به خلقت جهان در شش روز

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال ۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۹) 81 - 101

کلید واژه ها: نقد خلقت جهان در شش روز شبهات دکتر سها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۵
مبارزه با قرآن کریم به روش های مختلفی از آغاز نزول انجام شده و هنوز ادامه دارد. یکى از روش های مقابله دشمنان که امروزه شدت بسیار گرفته، ترویج شبهات علیه معارف علمی قرآن کریم جهت تضعیف اعتقادات مسلمانان است. یکی از شبهه افکنان معاصر، شخصی با نام «دکتر سها» است که کتاب «نقد قرآن» را منتشر کرده است. تلاش نویسنده در بخشی از کتاب مردود دانستن داده های علمی قرآن است. نویسنده در بخش شبهات علمی علیه قرآن، با استناد به آیاتی از قرآن کریم و سنّت نبوی، به نقد آیات مربوط به خلقت جهان در شش روز پرداخته و آن را اشتباه علمی دانسته است. این تحقیق قصد دارد به نقد و بررسی دقیق ادعای مطرح شده بپردازد. پژوهش حاضر، به روش توصیفی- تحلیلی با گرایش انتقادی و بر اساس منابع کتابخانه ای انجام شده و هدفش دفاع از نظریه وحیانی و حق بودن همه داده های قرآن، از جمله داده های علمی آن است. حاصل پژوهش این است که شبهه افکن معاصر، به روایات ضعیف و مردود اتکا کرده و ادله او نمی تواند باطل کننده داده قرآن در مورد خلقت جهان در شش روز باشد. به علاوه شواهد علوم تجربی بسیاری در تأیید نظر قرآن وجود دارد.
۴.

بررسی انتقادی شبهات آیات مربوط به خلقت جهان در شش روز

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۸) 81 - 101

کلید واژه ها: نقد خلقت جهان در شش روز شبهات دکتر سها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰
مبارزه با قرآن کریم به روش های مختلفی از آغاز نزول انجام شده و هنوز ادامه دارد. یکى از روش های مقابله دشمنان که امروزه شدت بسیار گرفته، ترویج شبهات علیه معارف علمی قرآن کریم جهت تضعیف اعتقادات مسلمانان است. یکی از شبهه افکنان معاصر، شخصی با نام «دکتر سها» است که کتاب «نقد قرآن» را منتشر کرده است. تلاش نویسنده در بخشی از کتاب مردود دانستن داده های علمی قرآن است. نویسنده در بخش شبهات علمی علیه قرآن، با استناد به آیاتی از قرآن کریم و سنّت نبوی، به نقد آیات مربوط به خلقت جهان در شش روز پرداخته و آن را اشتباه علمی دانسته است. این تحقیق قصد دارد به نقد و بررسی دقیق ادعای مطرح شده بپردازد. پژوهش حاضر، به روش توصیفی- تحلیلی با گرایش انتقادی و بر اساس منابع کتابخانه ای انجام شده و هدفش دفاع از نظریه وحیانی و حق بودن همه داده های قرآن، از جمله داده های علمی آن است. حاصل پژوهش این است که شبهه افکن معاصر، به روایات ضعیف و مردود اتکا کرده و ادله او نمی تواند باطل کننده داده قرآن در مورد خلقت جهان در شش روز باشد. به علاوه شواهد علوم تجربی بسیاری در تأیید نظر قرآن وجود دارد.
۵.

بررسی تطبیقی مبانی هرمنوتیست های قصدگرا و متفکران مسلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال نوزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۷۷ «ویژه باور شناخت» ۱۱۶-۹۴

کلید واژه ها: قصدگرایی مبانی و پیش فرض ها معنای متن هرمنوتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۱۰۶
هرمنوتیست های قصدگرا و تأویل گرایان مسلمان گرچه هردو به دنبال فهم مراد و قصد مؤلّف از متن اند، ولی مبانی تفسیری مکاتب، امر تعیین کننده برای تفاوت های تفسیری اند. از این رو شناخت مبانی این دو مکتب، هدف این مقاله قرار گرفت و نسبت بین این دو مکتب تأویلی از نظر مبانی مورد بحث و تحلیل مقایسه ای قرار گرفت. در مقایسه پیش فرض های دو مکتب نشان داده شد که در برخی مبانی همچون فهم پذیری متون، مبنا بودن زبان در فهم و قصد، عینی بودن معنا، معنای نهایی متن، نسبی بودن فهم از متن، اشتراک دارند؛ ولی در برخی مبانی همچون تاریخی نگری، ابتناء کشف قصد بر حدس _ که هرمنوتیک قصدی بدان باور دارد _ و نه عقل، افتراق دارند. همچنین متن (قرآنی) به دلیل علیم بودن مؤلف آن اختلاف و تناقض ندارد که آن را از هر متن دیگر ممتاز می سازد. نیز در خصوص مبنای تاریخی نگری بین دو مکتب نشان داده شد این دو مبنا با هم اختلاف دارد. داده ها، آشکارا نشانگر این تفاوت ها و اشتراک ها بین مبانی دو مکتب اند که در پایان به شکل جدولی مقایسه ای ارائه شده است.
۶.

کاربرد ساختار جمع برای مدلول مثنی در عربی قرآنی و پاسخ به شبهات مربوطه با تکیه بر دستور تطبیقی زبان های سامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 365 - 337

کلید واژه ها: دستور تطبیقی زبان های سامی شبهات ادبی قرآن کاربرد ساختار جمع برای مثنی مثنی مثنی در قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۲ تعداد دانلود : ۱۷۳
نقدهای مخالفان به قرآن از دیرباز به صورت های مختلف طرح، و متقابلاً با جواب دانشمندان مسلمان روبه رو شده است. در این میان، ساختارهای ادبی قرآن، حجم بسیاری از شبهات را به خود اختصاص داده که از این شبهات، برخی مرتبط با استعمال ساختار جمع برای مدلول مثنی است. «بازگرداندن ضمیر جمع به مرجع مثنی» در آیات 18 حج و 9 حجرات؛ همچنین «آوردن واژه جمع به جای مثنی» در آیات 4 تحریم و 38 مائده اهمّ شبهات مطرح شده در این باره است. مقاله پیش رو در صدد پاسخ به شبهات فوق برآمده و نیز به دنبال این است که در چه مواضعی ساختار جمع برای مدلول مثنی در قرآن به کار رفته و چه تحلیلی برای این کاربرد ها از منظر زبان شناسی می توان ارائه کرد؟ علاوه بر پاسخ نحویان سنتی از جمله «کراهت اضافه دو واژه مثنی» که مبتنی بر آموزه های نحوی و بلاغی است، این شبهات از منظر دستور تطبیقی زبان های سامی نیز قابل نقد و پاسخ گویی اند. چه اینکه با مطالعه زبان های خویشاوند عربی، نظیر: عبری، سریانی و دیگر زبان های سامی، مشخص می گردد که در این زبان ها ساختار مثنی به عنوان یک ساختار صرفی مورد استفاده نبوده و ساختار جمع جایگزین آن شده است. در این زبان ها، تنها نمونه هایی محدود از واژگان با علامت مثنی یافت می شوند. در آیات بسیاری از قرآن نیز، با وجود اینکه کاربرد مثنی مطابق با قواعد مربوطه صورت گرفته، با مطالعه ساختارهای منحصر به فرد مثنی، نمایان می شود که این ساختار در زبان عربی قرآنی، وضعیتی منعطف دارد و در برخی کاربردها همانند دیگر خویشاوندانش به سمت ساختار جمع گرایش یافته است. کاربرد ساختار جمع برای مدلول مثنی در قرآن به دسته های زیر قابل تقسیم است: «استفاده از فعل جمع برای مثنی»، «استفاده از ضمیر جمع برای مثنی»، «استفاده از قید مخصوص جمع برای مثنی»، «استفاده از واژه جمع برای مثنی در حالت اسمی» و «استفاده از وصف جمع برای مثنی».
۷.

روش شناسی نقد آرای مفسران در تفسیر تسنیم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 133 - 146

کلید واژه ها: روش شناسی نقد تفسیرتسنیم جوادی آملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۶ تعداد دانلود : ۲۲۵
تفسیر تسنیم، پدیدآمده توسط آیت الله جوادی آملی، ازجمله تفاسیر اجتهادی قرآن در دوران معاصر محسوب می شود که به اقتفای تفسیر المیزان عمدتاً از روش قرآن به قرآن بهره گرفته است. نگارنده این تفسیر در مقام بیان معارف آیات کریمه، همت خود را مصروف تفسیری مستدل و روشمند از آیات کتاب الهی نموده و بر این پایه به آرای دیگر مفسران عنایت داشته و به نقد اندیشه های تفسیری آنان پرداخته است. مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی -تحلیلی، با بررسی نمونه هایی از تفسیر تسنیم با محوریت روش نقد، نشان می دهد که آیت الله جوادی آملی، ضمن رعایت اخلاق، به نقدی هدفمند از طریق به کارگیری قواعد تفسیری مورد قبول طرفین و احیاناً نقد این قواعد در اندیشه تفسیری دیگر مفسران، اقدام کرده و با استدلالات عقلی و استنادات نقلی، مطابق با معیارهایی همچون: موافقت با دیگر آیات همسو، حجیت ظواهر، هماهنگی با سیاق آیات و مطابقت با عقل برهانی، نادرستی آرای برخی مفسران را تبیین نموده است. ایشان در تفسیر تسنیم با تحلیل نادرستی دلایل آن ها، برداشت های ناصواب آنان را نفی و مراد واقعی خداوند از آیات قرآن کریم را بیان می کند.
۸.

Human Values in the Qur'an and Hadith and Its Reflection in Persian Literature

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۱, Issue ۲, October ۲۰۲۱ 191 - 198

کلید واژه ها: Altruism benevolence Charity Sadi Hadiths

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۸ تعداد دانلود : ۱۰۳
In the Qur’anic verses and Islamic hadiths, human values rank such a high status that religious leaders have also emphasized to respect these values. Altruism and serving humans - in all religions and denominations - have also been emphasized by religious leaders theoretically and practically. Paying attention to such values can play an important role in the solidarity of human societies and the peaceful life of different ethnic groups and nationalities. Human values have also been considered by Iranian writers and mystics, some of whom have reflected those valuable lessons in their Persian poems and texts. Despite blind prejudices, “Religious Enlightenment” requires that those life-giving and altruistic teachings be discussed by scholars.
۱۰.

آسیب شناسی ترجمه های نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) دوره ۱۳ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۹ 407 - 439

کلید واژه ها: آسیب شناسی اغلاط ترجمه ترجمه نهج البلاغه امام علی (ع) تطور زبانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۱۷۵
نهج البلاغه که آن را فوق کلام مخلوق و دون کلام خالق دانسته اند، کتابی است گرانقدر شامل خطبه ها نامه ها و حکمت های علی علیه السلام است که آ ن را دانشمند صاحب نام امامی سیدرضی (م۴۰۶) گردآورده است. این کتاب که هم به لحاظ ادبی و هم به لحاظ اعتقادی و هم به لحاظ سیاسی و اجتماعی دارای اهمیت است، قرن ها است که در دسترس مسلمانان قرار دارد و از آن بهره های کثیر عاید شده است. از این کتاب ترجمه های چندی به زبان فارسی صورت پذیرفته است که شمار آن بالغ بر یکصد عنوان می گردد اما در این ترجمه ها علاوه بر نکات ارزشمند و مفیدی که در آنها هست، گاه اغلاطی به چشم می خورد که به فهم درست عبارت های نهج البلاغه آسیب می رساند به گونه ای که در بعضی موارد معنا و مقصود عبارت مولا علی علیه السلام با این ترجمه ها تطبیق ندارد. گاهی انتقال معنای صحیح فدای عبارت پردازی مترجم گردیده و گاه به تطور معنای لغوی الفاظ در طی قرون توجه نشده است. دسته بندی این اغلاط و معرفی آن ها تحت عنوان آسیب های ترجمه های نهج البلاغه موضوع این مقاله است.
۱۱.

انس بن مالک و حدیث غدیر؛ نقدی بر تفسیر سید رضی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال هجدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۷۱ «ویژه پژوهش های حدیثی» ۲۳-۱۰

کلید واژه ها: غدیر خُم انس بن مالک برص مناشده سید رضی نهج البلاغه امامت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۹ تعداد دانلود : ۱۶۸
ماجرای خطبه پیامبر اکرم در غدیر خم در حجه الوداع، از مهمترین شواهدی است که به ولایت و وصایت علی7 دلالت دارد و علی7 در مواضع مختلف بدان استشهاد کرده اند. یکی از این موارد در نهج البلاغه و در حکمت ٣٠٣ ذکر گردیده است. در آن حکمت، علی7 انس بن مالک را مورد خطاب و عتاب قرار داده اند که چرا با وجود آنکه شاهد ماجرای غدیر بوده است، بدان شهادت نمی دهد؟ بسیاری از کتب معتبر تاریخی و حدیثی این شأن صدور را در توبیخ انس بن مالک ذکر کرده اند، اما متأسفانه سید رضی - رحمه الله - شأن صدور دیگری برای این حکمت ذکر کرده است. این مقاله نقد محققانه کلام اوست.
۱۲.

اعتبارسنجی سندی و دلالی حدیث «یرجح مداد العلماء على دماءالشهداء» از منابع فریقین(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۹ 196 - 224

کلید واژه ها: شهید موازین مداد العلماء دماء الشهداء عالمان ربانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱۴ تعداد دانلود : ۴۳۷
در منابع دینی فریقین این حدیث از شهرت و کثرت نقل، استعمال و استناد بسیاری برخوردار است. اکثر محدثان و شارحان به دلیل اغماض از بخش ابتداییِ آن، تقطیع نامناسب، نقل به معنا و دخالت ارتکازات ذهنی در فرآیندِ فهمِ دلالی آن، برداشت های متفاوت و گاه متعارضی از حدیث ارائه نموده اند. این مقاله، با بیان کیفیت و چگونگی«وضع موازین» در قیامت، تبیین مفهوم «ترجیح» و تفاوت آن با «تفضیل»و شرح مراد معصوم (ع) از عالمان در عبارت «مداد العلما» در صدد ایضاح مدلولِ حدیث است. از این رو، پس از واکاوی دقیق متنِ حدیث در منابع فریقین و توجه به سند و دلالت آن، با رویکردی توصیفی-تحلیلی، با معرفی نمودنِ معصومان(ع) به مثابه معیارِ حقیقی موازین در گستره قیامت و تاکید بر معنای «ترجیح»-نه تفضیل یا تفوق- و توجه به کاربست آن در حدیث، رجحان جوهرعالمان برخون شهیدان را ره آورد نوعی نسبت سنجی میان مداد علماء و دماء شهدا با معیارهای توزین باید برشمرد. همچنین، این ویژگی را صرفاً شامل دانشمندانی باید دانست که در متون دینی به آن ها «عالمان ربّانی» اطلاق می شود که علاوه بر روایت و وراثت علوم انبیاء، پیوندی وثیق با خدای سبحان برقرار نموده اند.
۱۳.

بازشناسی متون کهن زیارت معصومان علیهم السلام در قرون دوم و سوم؛ وثاقت راویان، محتواشناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۴ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۹۲) 16 - 53

کلید واژه ها: شناسایی منابع کهن زیارت زیارت معصومان (ع) وثاقت مؤلفان کتب مزار محتواشناسی مصادر زیارت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸ تعداد دانلود : ۵
تألیف کتاب های متعدد در موضوع زیارت، همانند سایر موضوعات مورد تأکید ائمه:، از زمان امام صادق7 توسط اصحاب ایشان آغاز شده و تا سال ها بعد ادامه یافته و در قرن سوم به اوج خود رسیده است. در قرن دوم و سوم هجری 21 کتاب در این موضوع قابل شناسایی است. تألیف این کتب توسط ثقات و بزرگان اصحاب امامان: همانند معاویه بن عمار، صفوان بن یحیی، یونس بن عبدالرحمن، بزنطی، ابن فضال، حسین بن سعید، علی بن مهزیار و دیگران نشانه اصالت و اهمیت موضوع زیارت در معارف اهل بیت: است. مؤلفان مورد اعتماد امامیه از راویان ضعیف، مثل عبدالله أصم، به علت وجود قراینی برای اعتماد به برخی از کتب یا احادیث آن ها نقل کرده، از نقل متفرّداتشان خودداری کرده اند. بیش از هشتاد درصد از کتاب های قابل شناسایی توسط مؤلفانی تألیف شده اند که وثاقت آن ها ثابت است. گوشه ای از محتوای این کتاب ها - که همگی مفقود هستند - از راه بررسی اسناد احادیث موجود در کتب امامیه و مقایسه آن ها با طرق فهارس قابل بازیابی است. با شناخت منابع کهن زیارت و بازیابی محتوای باقی مانده از آن ها می توان درباره میزان وثاقت مؤلفان، شناخت محتوای کتب و در نهایت میزان اعتبار این مجموعه از احادیث اطلاعاتی به دست آورد.
۱۴.

بررسی انتقادی شبهات آیات مربوط به خلقت جهان در شش روز

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 9 - 29

کلید واژه ها: نقد خلقت جهان در شش روز شبهات دکتر سها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۳ تعداد دانلود : ۶۸۴
مبارزه با قرآن کریم به روشهای مختلفی از آغاز نزول انجام شده و هنوز ادامه دارد. یکى از روشهای مقابله دشمنان که امروزه شدت بسیار گرفته، ترویج شبهات علیه معارف علمی قرآن کریم جهت تضعیف اعتقادات مسلمانان است. یکی از شبهه افکنان معاصر، شخصی با نام «دکتر سها» است که کتاب «نقد قرآن» را منتشر کردهاست. تلاش نویسنده در بخشی از کتاب مردود دانستن دادههای علمی قرآن است. نویسنده در بخش شبهات علمی علیه قرآن، با استناد به آیاتی از قرآن کریم و سنّت نبوی، به نقد آیات مربوط به خلقت جهان در شش روز پرداخته و آن را اشتباه علمی دانستهاست. این تحقیق قصد دارد به نقد و بررسی دقیق ادعای مطرح شده بپردازد. پژوهش حاضر، به روش توصیفی- تحلیلی با گرایش انتقادی و بر اساس منابع کتابخانهای انجام شده و هدفش دفاع از نظریه وحیانی و حق بودن همه دادههای قرآن، از جمله دادههای علمی آن است. حاصل پژوهش این است که شبهه افکن معاصر، به روایات ضعیف و مردود اتکا کرده و ادله او نمیتواند باطل کننده داده قرآن در مورد خلقت جهان در شش روز باشد. به علاوه شواهد علوم تجربی بسیاری در تأیید نظر قرآن وجود دارد.
۱۵.

تحقیق در ضبط حکمت ۲۵۲ نهج البلاغه: «و الإمامه نظاماً للأمه»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۲ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 49 - 68

کلید واژه ها: امامت امانت حکمت شرایع نظام امت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۸ تعداد دانلود : ۳۱۵
در حکمت 252 نهج البلاغه آنجا که امیرالمؤمنین علی (ع) از فلسفه شرایع و احکام و حکمت آن ها با مطلع «فرض الله الایمان تطهیرا من الشرک» سخن می گوید، عبارت «الامامه نظاماً للامه» آمده است که بر اهمیت مسئله امامت در رهبری امت دلالت دارد. اما در برخی نسخه های متأخر، این عبارت به صورت « الأمانه نظاما للأمه» ثبت شده است که به اهمیت امانتداری در حفظ نظام امت اشاره دارد. از سوی دیگر متأسفانه در سال های اخیر تحریف هایی از ناحیه برخی از ناشران و مصحّحان در شروح نهج البلاغه به عمل آمده است، به طوری که متن نهج البلاغه درج شده در ابتدای شروحی مثل ابن ابی الحدید و ابن میثم با متن شرح شده، توسط شارح مطابقت ندارد که از آن جمله است: عبارت «الامامه نظاماً للامه». در این مقاله با استناد به نسخه های کهن و شروح معتبر نهج البلاغه و نیز سیاق عبارت و روایات قریب المضمون دیگر اثبات شده است که ضبط «الامامه» صحیح است. امامت است که رکن اساسی در نظام امت را دارا می باشد و بر آن تأکید شده است نه «امانت» و بی گمان تمایلات کلامی برخی از شارحان هم چون محمد عبده و صبحی صالح در برگزیدن ضبط «الأمانه» مؤثر بوده است.
۱۶.

جایگاه حدیث در فهم قرآن؛ مقارنه و تطبیق آراء میرزا مهدی اصفهانی و اخباریان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۱ بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 89 - 110

کلید واژه ها: اخباریگری جایگاه حدیث در قرآن مکتب تفکیک میرزا مهدی اصفهانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۶ تعداد دانلود : ۳۶۴
میرزا مهدی اصفهانی، مؤسس مکتب معارف خراسان، موسوم به «تفکیک»، علاوه بر دارا بودن اجتهاد مطلق و تبحر در علوم عقلی، یکی از قرآن پژوهان معاصر نیز به حساب می آید. دلیل این مدعا وجود آثاری از ایشان در حوزه قرآن همچون معارف القرآن، رساله شاهزاده افسر، رساله فی وجه اعجاز کلام الله المجید و ... است. وی دیدگاه های معارفی خود را بر آیات و روایات بنا نهاد و همین گرایش به نقل، سبب شده وی را که نخستین مروج مکتب اصولی میرزای نائینی در ایران است، در جرگه اخباریان به شمار آورند. اخباریان، اصول فقه را متخذ از عامه دانسته و آن را روشی برای رهیافت به معارف قرآنی نمی دانند. همچنین برخی اخباریان قائل به حجیت نصوص نبوده و ظواهر قرآن کریم را نیز حتی بعد از فحص از قرائن منفصله حجّت نمی شمارند ولی میرزای اصفهانی قائل به حجیت آن است. لذا دیدگاه وی در فهم قرآن کریم تفاوت بنیادینی با دیدگاه اخباریان دارد و نمی توان وی را از اخباریان به شمار آورد. در این مقاله دیدگاه وی درباره جایگاه حدیث در فهم قرآن به تفصیل با رویکرد اخباریان تطبیق داده شده و وجوه تفاوت آن بیان شده است.
۱۷.

نقدی بر تفسیر موضوعی قرآن کریم با رویکرد اقتصادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال هجدهم آذر ۱۳۹۷ شماره ۹ (پیاپی ۶۱) 53-68
تعداد بازدید : ۴۵۵ تعداد دانلود : ۶۳۳
کتاب تفسیر موضوعی قرآن کریم با رویکرد اقتصادی برای دانشجویان رشته های علوم اقتصادی و در راستای پیوند قرآن با علوم انسانی در عرصۀ مسائل اقتصادی نگاشته شده است. تأکید بر شیوه های معتبر تفسیر قرآن با موضوع شناسی علوم اقتصادی ازجمله اهداف مؤلف این کتاب است. از سویی، توجه هم زمان به گزاره های اقتصادی قرآن و مسائل علم اقتصاد، ازجمله اقتصاد خرد و کلان، مالکیت خصوصی و دولتی، فعالیت های اقتصادی در زمینۀ تولید و توزیع و خدمات، برداشت های ساده و درعین حال کارآمدی از آیات اقتصادی به دست خواهد داد که مخاطب باتوجه به عنوان کتاب درپی آن هاست. باوجود چنین تلاش های رو به رشدی که این اثر در ادبیات تفسیر اقتصادی دارد، حالت گزارش گونۀ متن و حجم بالای آن فرصت بحث در بخش های مهم اقتصادی، ازجمله مسائل مالی روز و بحث ربا و مسائل متعدد بانکی و پولی، را گرفته است و در برخی موارد نیز دلالت های تفسیری کافی و مستدل نیست.
۱۸.

کاوشی در پدیده تکرار و تعدّد نزول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۷

کلید واژه ها: قرآن مکی مدنی تکرار نزول تعدد نزول اسباب نزول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۵ تعداد دانلود : ۳۸۰
در لابه لای کتب علوم قرآنی و تفسیر، پدیده ای به نام تکرار و تعدّد نزول با عباراتی نظیر «ما تکرّر نزوله»، «نزلت مرّتین»، «نزلت مرّة بعد أخری» خودنمایی می کند که از هیچ پشتوانه روایی برخوردار نیست. در آثار متقدّمان نیز اثری از آن یافت نمی شود. نخستین بار مقاتل بن سلیمان در حاشیه تفسیرش در ذیل سوره حمد و آیه 87 سوره حجر با لفظ «قیل» از آن یاد نموده است. سپس بغوی، ابن کثیر، سیوطی، زرقانی و بسیاری از علمای معاصر اهل سنت در آثارشان در ذیل آیات 113 توبه، 126 نحل، 85 اسراء و... به جهت جمع بین روایت های سبب نزول متناقض، آن را پرورانیده و فایده هایی به نقل از زرکشی برای آن بیان کرده اند. نخستین بار زرکشی در قرن هشتم هجری با اجتهاد خویش فوایدی برای تکرار و تعدّد نزول بیان کرد. تعظیم و تشریف آیه و سوره مورد ادعا و یادآوری به پیامبر در اثر نسیان آن آیه و یا سوره، مهم ترین فواید تکرار و تعدد نزول بیان شده است، طبرسی و علامه طباطبایی نیز بدون پذیرش قطعی آن، با ذکر لفظ «قیل» و بدون هیچ شرحی، جهت تفسیر عبارت «سبعًا من المثانی» و تطبیق سوره حمد با آن از این پدیده یاد کرده اند. مبانی پیدایش این پدیده که عدم اعتقاد به عصمت پیامبر ، پذیرش عدالت صحابه، جمع و سازش بین اسباب نزول های متناقض و توجیه قرائت های سبعه می باشد، با مبانی تفسیری و اعتقادی شیعه در تضاد است. در این نوشتار ضمن بیان پدیده تکرار و تعدد نزول و نظر موافقان و مخالفان، به نقد فواید تکرار نزول و استخراج مبانی یادشده از لابه لای آیات و سوره های مدعای تکرار نزول پرداخته شده است.
۱۹.

واکاوی تأثیر تفکّر و تعقّل در تعمیق ایمان دینی از منظر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی سال ۲۲ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۷۵) 227 - 240

کلید واژه ها: تعمیق ایمان دینی خردمندان تفکر تعقل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۴
هدف: فکر و اندیشه یکی از مواهب الهی به بشر و حجت خداوند است که سبب رشد و سعادت بشر می شود. یکی از مبانی و اصول تعمیق ایمان دینی، تفکّر و اندیشه ورزی در مسائل اعتقادی و احکام الهی است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تأثیر اندیشه ورزی بر ایمان دینی و چگونگی این رابطه بود. روش: روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. در این مقاله، کیفیت شرایط درست اندیشیدن از دیدگاه قرآن و رابطه خردورزی و تعمیق ایمان دینی بررسی و آیات مربوط به آن تحلیل شده است. یافته ها: از قرآن کریم بین اندیشه و تفکّر و ایمان، ارتباط وثیقی برداشت می شود. آیاتی که درباره تفکّر است، منجر به باورهای ایمانی شده و دسته ای دیگر از آیات سبب تعمیق در اعمال ایمانی می شود. نتیجه گیری: تفکّر و تعقّل در مبانی دینی و ایمانی مانند توحید، معاد، نبوت، هدفمندی خلقت، احکام و اخلاق، با اسلوبهای خاصی در قرآن بیان شده است
۲۰.

زوایای اثرگذاری فرهنگ قرآن بر اقتصاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اقتصاد اسلامی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 153-178

کلید واژه ها: فرهنگ اقتصادی فرهنگ قرآن پیشرفت اقتصادی اقتصاد قرآنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۵ تعداد دانلود : ۳۴۸
هدف از این پژوهش بررسی تطبیقی بیمه های تعاونی و بیان مزایا و معایب آن ها در مقایسه با سایر انواع بیمه اعم از بیمه های خصوصی و دولتی ، بیمه متقابل، بیمه خرد و بیمه تکافلی، برای بیمه گذار و بیمه گر است. در این راستا ضمن تعریف کاملی از بیمه های خرد و متقابل، همچنین بیمه های تکافلی و متعارف (خصوصی و دولتی) ، مزایا و معایب هر یک نسبت به بیمه تعاونی از دیدگاه شاخصه های اقتصادی و اسلامی به طور جداگانه در سرفصلی متمایز و به صورت مفصل بررسی خواهد شد. منظور از شاخص های قابل قیاس اقتصادی تمام عواملی است که می تواند نوع مالکیت، عنصر تقابل، قابلیت ارائه محصولات خرد، تطابق با شرع و سودرسانی شرکت های بیمه را به عنوان ملاک های اصلی اقتصادی مقایسه، تحت تأثیر قرار دهند. همچنین شاخص اسلامی که در این مطالعه به آن پرداخته می شود، مقایسه مؤسسات بیمه مذکور از منظر عدالت ( با دو ملاک توزیع درآمد و فقر) خواهد بود. نتیجه نهایی، فرض ارجحیت بیمه های تعاونی را نسبت به سایر مؤسسات بیمه هم از منظر اقتصادی و هم اسلامی تأیید می کند. در نهایت الگویی ترکیبی از تمام بیمه های فوق ارائه می گردد که از دو جنبه فوق اقتصادی و اسلامی بتواند کمترین معایب و بیشترین مزایا را در مقایسه با سایر انواع بیمه در خود لحاظ کند. الگویی که همچون بیمه متقابل در آن بیمه گذار و بیمه شونده یکی باشند، مانند بیمه تکافلی سرمایه گذاری های اسلامی براساس قراردادهای اسلامی را تضمین کند و سالیانه سود باقیمانده بین اعضا، تقسیم گردد و مانند بیمه خرد، با هدف قرار دادن فقرا، بیمه شوندگان را در گروه های کوچک طبقه بندی کرده و در کنار همه این موارد همچون یک بیمه تعاونی بدون دریافت کارمزد و با کمترین حق بیمه، جبران خسارت اعضا را در اولویت ( و نه هدف) فعالیت بیمه قرار دهند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان