اسلام ملکی معاف

عموم مفسران از جمله علامه طباطبایی بر این باورند که آیه « اِقْتَربَتِ الساعَةُ وَ انْشَقَّ القَمَرُ [قمر:1] هنگام قیامت نزدیک شد و ماه شکافت» ناظر به معجزه شق القمر است که در زمان پیامبر خاتم (ص)تحقق یافته است. در مقابل، اندکی از مفسران از جمله سید محمدحسین فضل الله (صاحب تفسیر مِن وَحیِ القرآن) بر این باورند که این آیه به شکافته شدن ماه در قیامت اشاره دارد و روایاتی که تحقق آن در زمان پیامبر (ص)را مطرح کرده اند قابل اتکا نیستند. علامه طباطبایی در المیزان از نظریه مشهور دفاع کرده اما فضل الله آن را نقد کرده و دفاعیات صاحب المیزانرا ناکافی دانسته است. در این نوشتار با استناد به شواهد قرآنی و تاریخی نشان داده شده است که نظریه مشهور با اشکال هایی مواجه است و نظریه فضل الله و شماری از عالمان مسلمان که انشقاق قمر را از رویدادهای هنگام قیامت می دانند قوی تر است.

«کتاب سُلَیم بن قیس هلالی» - که ترجمه فارسی آن با نام «اسرار آل محمد(ص)» منتشر شده، مشتمل بر روایاتی در انتقاد به سه خلیفه نخست و اثبات فضایل و حقانیت امیرالمؤمنین علی(ع) است. گفته می شود سلیم بن قیس (مؤلف این کتاب) از اصحاب امیرالمؤمنین(ع) بوده است. اما طبق یک دیدگاه همه گزارش ها درباره سلیم به یک راوی ضعیف به نام ابان بن ابی عیاش برمی گردد. درباره وثاقت یا ضعف سلیم و نیز واقعی یا استعاری بودن او، دیدگاه های متنوعی اظهار شده است. در این مقاله بر پایه جستجوهای رایانه ای و به شیوه توصیفی- تحلیلی نشان داده می شود که اطلاعات ما درباره سلیم به طور مستقیم یا غیرمستقیم به منقولات ابان بن ابی عیاش از او برمی گردد. بنابراین، اثبات وجود سلیم به عنوان یک شخصیت برجسته شیعی با اشکال مواجه است، گرچه واقعی بودن شخصیت او- تنها در اندازه یک راوی گمنام عراقی- محتمل است. همچنین، با نقد دیدگاه های مصحح کتاب سلیم (محمدباقر انصاری زنجانی) نشان داده شده که توثیق سلیم از ادله محکم برخوردار نیست.