اعظم پرچم

اعظم پرچم

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۶۶ مورد.
۴۱.

بررسی تطبیقی ارزش و جایگاه کار در اسلام و یهود(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کتاب مقدس کار ارزش کار آیات قرآن

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی
تعداد بازدید : ۱۹۲۸ تعداد دانلود : ۹۰۵
امروزه معتقدان به ادیان الهی، هم زیستی دینی و انسانی را در گرو گفت وگوی بین اندیشمندان مذهبی می دانند. طبیعی است که محور اصلی این گفت وگوها متون وحیانی است. از موضوعات مشترک تحقیقی بین قرآن و کتاب مقدس، بحث کار و تلاش است. انسان دو بعد مادی و معنوی است که تکامل در هریک از آنها، تنها در سایه تلاش محقق می شود. این پژوهش، درصدد است جایگاه اخلاقی کار را از منابع اصلی دو دین، یعنی قرآن و روایات معصومان(ع)، کتاب مقدس و تفاسیر معتبر آن استخراج و تحلیل نماید. اسلام سستی را مذمت نموده و نصرت الهی را از آن کسانی می داند که متعهدانه تلاش می کنند. در تورات آمده است که خداوند آدم و حوا را در بهشت عدن گذاشت تا کار کنند و از آن نگهداری نمایند.
۴۲.

ماهیت امید؛ مقایسه ای تطبیقی بین اسلام و مسیحیت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن عهد جدید امید هدف

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
تعداد بازدید : ۲۶۶۹ تعداد دانلود : ۱۱۵۸
امید، سرمایة اصلی حیات آدمی است. کسی که به آینده امیدوار است، احساس می کند همه چیز دارد؛ چراکه خوشبختی واقعی و سعادت جاودان در احساس آرامش، امید و مطلوب اندیشی است. کسی که از آرامش روان بهره ای ندارد، با ناامنی روانی، دغدغه خاطر و وسوسه های فزون خواهانه، در اوج قدرت مادی نیز اندک توشه ای هم ندارد. در میان تعالیم ادیان آسمانی، شاید نتوان نمونه ای را یافت که از امید به آینده و تحولات آن تهی بوده و به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به اصلاح و بهبود وضع بشر و تحقق آرمان های وی در آینده نظری نداشته باشد. ادیان آسمانی و با منشأ وحیانی در این خصوص، بسیار برجسته تر از سایر آیین ها به این معنا توجه داشته اند و بسیاری از معتقدات دینی پیروان آنها با این معنا ارتباط می یابد. این نوشتار به طور خاص به نحوه انعکاس مفهوم «امید»، در متون دینی اسلام و مسیحیت پرداخته و برآن است که مختصات کلی این آموزه را در این متون ترسیم نماید تا زمینه ای برای نزدیکی هرچه بیشتر ادیان به یکدیگر را فراهم آورد.
۴۳.

توسعة معنایی دعا در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن دعا توسعة معنایی میدان معناشناسی رابطة همنشینی رابطة جانشینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۵۳ تعداد دانلود : ۱۰۲۳
این نوشتار در صدد تبیین جایگاه معنایی «دعا» در قرآن به شیوة معناشناسی توصیفی است. معناشناسی توصیفی، ارتباط واژة دعا را با کلمات مرتبط با آن در قرآن بررسی میکند. در کاربرد وحیانی، واژه هایی مانند: طلب، ندا، استغاثه، تضرع، عبادت، استغفار و... با دعا ارتباط معنایی دارند. از نتایج مهم ترسیم میدانهای معنایی دعا، آشکار شدن پیوند معناییِ عمیقِ دعا با سایر واژه های مرتبط با آن در قرآن است. این پیوندها باعث شده تا این واژة کاملاً تحت تأثیر کلمات مجاور و نظام معنایی مستقر در آن قرار گیرد. در این مقاله با بررسی این پیوندها و روشن شدن توسعة معنایی دعا، به روند تکاملی انسان بر حسب مراتب او، به عنوان رهیافت معناشناسی پرداخته میشود.
۴۶.

بررسی تطبیقی ناامیدی در نظریه اسنایدر و قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: افسردگی قرآن آرامش ناامیدی اسنایدر

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
تعداد بازدید : ۲۰۲۰ تعداد دانلود : ۱۷۴۵
ناامیدی و نداشتن نگرش مثبت و امیدوارانه، ضمن از بین بردن تلاش های هدفمند آدمی، یکی از موضوعاتی است که تضعیف سلامت روان انسان را سبب می شود. در روان شناسی مثبت نگر، اعتقاد بر آن است که سازه هایی همچون ناامیدی، می تواند به ایجاد انواع بیماری ها منتهی گردد. از این رو در یکی دو دهه ی اخیر، روان شناسان در پرتو نظریه ای به نام نظریه ی امید، با تمرکز بر تفکر امیدوارانه به درمان افسردگی پرداخته اند. از سویی دیگر، با توجه به تأثیر جهان بینی هر فرد در زدودن انواع بیماری ها، نمی توان از نقش دین در زدودن ناامیدی غافل ماند. پژوهش حاضر درصدد است به روش تطبیقی ضمن بررسی ناامیدی در نظریه اسنایدر و بازیابی آن در مفاهیم قرآن، به میزان هم پوشانی این دو حوزه در تبیین موضوع فوق دست یابد و در پایان بدین نکته راه یافته که در تطبیق ناامیدی در دو حوزه فوق، مشترکات بیش از مفترقات است و یافته های بشری، بسیار شبیه داده های وحیانی است و چون علم اساساً بیان هست ها و نیست هاست، از این رو ارتباط با معنویت در بیان ارزش ها و بایدها و نبایدهای آن، نقش بسیار مؤثری در مقابله با ناامیدی دارد. البته جهت قضاوت درباره اثربخشی بیشتر یا کمتر، مطالعات تجربی و عینی لازم است.
۴۷.

بررسی استناد به آیات قرآن در مباحث کلامی کتاب احقاق الحق از منظر سیاق (مورد مطالعه رویت خدا)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن امامیه اشاعره رویت سیاق احقاق الحق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷۸ تعداد دانلود : ۹۸۳
متکلمان امامیه، اشاعره و معتزله عقاید خویش را به همراه استناد به آیات قرآن در کتاب هایشان بیان کرده و حتی در محکوم کردن یکدیگر از آیات بهره جسته اند. این پرسش وجود دارد که آیا صاحبان مذاهب کلامی در استفاده از آیات قرآن به انواع سیاق آیات توجه داشته اند و آیا سیاق آیات می تواند برداشت های مختلف را پوشش دهد؟ علامه شوشتری در احقاق الحق کلام شیعی را از علامه حلی و کلام اشعری را از روزبهان آورده و در آخر به اثبات عقاید کلامی شیعه و نقد گفتار روزبهان می پردازد. در گفتار هر یک استناد به آیات موجود است. این پژوهش درصدد است استناد هر سه متکلم به آیات را در بحث رویت خدا، از منظر سیاق آیات بررسی نماید. ضمن جستجو روشن می شود که روزبهان در استنادش به آیه 143/اعراف در بحث رویت خدا خطا رفته و آن را جسمانی معنا کرده و دیدگاه کلامی اش را حمل بر آیه نموده است. علامه حلی و قاضی شوشتری نیز به دلیل اهتمام به ابطال نظر او و اشاعره از سیاق آیه تا اندازه ای غافل شدند.
۴۸.

مفاهیم دینی- اخلاقی سازمان‏یافته در قرآن(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: اخلاق اسلام ایمان معنی‏شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۸ تعداد دانلود : ۱۹۱
پژوهش در مفاهیم دینی- اخلاقی در قرآن، راه‏های مختلفی دارد؛ نظیر: علم کلام و الهیات یا فقه اسلامی. راه علمی دیگر آن است که مفاهیم را از زبان قرآن بیان داشت؛ یعنی روش تجزیه و تحلیل زبان‏شناسانه که بر مفاهیم و واژگان قرآنی اعمال می‏شود. در این دیدگاه، به ساخت معانی واژه‏های ارزشی در قرآن در زمینه‏ی اخلاق و رفتار توجه می‏شود که هرکدام از واژگان، میدان‏های معنی‏شناسی مختلفی دارند که مبیّن و تکمیل‏کننده‏ی معنای یکدیگرند و با یکدیگر، جهان‏بینی و تفکر قرآن را روشن می‏سازند. در این روش، ارتباط واژگان، ارتباط الفبایی نیست و دستگاه قرآنی عبارت است از میدان‏های مختلف معنی‌شناسی که با یکدیگر مرتبطند و در بافت‏ها و سیاق‏های مختلف قرآن بطن قرآنی را آشکار می‏سازند.
۴۹.

بررسی تطبیقی راهکارهای ایجاد و افزایش امید از دیدگاه روان شناسی مثبت نگر و قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امید راهکارهای قرآنی افزایش امید روان شناسی مثبت نگر ریچارد اسنایدر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۴۷ تعداد دانلود : ۱۸۰۶
داشتن امید به آینده یکی از موضوعات اساسی برای ایجاد آرامش و بهبود زندگی نابسامان آدمی است. در روان شناسی مثبت نگر، اعتقاد بر آن است که سازه هایی همچون امید، میتواند از افراد در برابر رویدادهای استرس زای زندگی حمایت کند. از سوی دیگر، با توجه به تأثیر جهان بینی هر فرد در جهت گیری و چگونگی زندگی آدمی، نمیتوان از نقش دین در پیدایش امید چشم پوشید. مقاله حاضر به روش تطبیقی سعی دارد پس از بیان و تحلیل موضوع امید و راه های ایجاد و افزایش آن از دیدگاه روان شناسی مثبت نگر، آن را بر قرآن عرضه نماید تا ضمن استخراج نظر قرآن در این باره و بیان نقاط اشتراک و افتراق این دو حوزه، راهکارهای مناسبی را برای ایجاد و افزایش امید در افراد بشر با استفاده از آموزه های قرآنی ارائه نماید. از نتایج بارز این پژوهش، آن است که بسیاری از این راهکارها، در قرآن نیز موجود است و میان یافته های بشری و آموزه های وحیانی در این موضوع، اشتراکات بسیاری وجود دارد.
۵۰.

تحلیل اخلاقی امید با تأکید بر آیات قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن اخلاق ایمان امید هدف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۸۱ تعداد دانلود : ۸۱۵
امید به آدمی، شادابی، حیات و پویایی میبخشد. شادابی تن به شادابی دل وابسته است و شادابی دل در امید ریشه دارد. در این نوشتار به روش توصیفی ـ تحلیلی و با بهره گیری از آیات و روایات، ضمن بیان مفهوم شناسی امید و شناسایی انواع آن، با توجه به شاخصه های امید حقیقی و جایگاه آن در اخلاقیات فردی و اجتماعی به تحلیل اخلاقی سیمای پسندیده امید در قرآن کریم پرداخته شده است. یافته های پژوهش بیانگر آن اند که چون در جهان بینی توحیدی، امید در راستای تکامل و کمالات اخلاقی انسان است و این تکامل از منظر قرآن، به سوی خلیفه اللهی در جریان است، (بقره / 30) توجه به این فضیلت اخلاقی عامل آرامش و استحکام او در برابر ناملایمات میباشد.
۵۱.

تداخل معنایی واژگان مترادف در ادبیات جاهلی و واژگان قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ترادف قرآن معنی شناسی زبان شناسی سیاق تداخل معنایی واژگان ترس ادب جاهلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹۲ تعداد دانلود : ۱۳۷۹
ترادف یک پدیده مشترک میان زبانهای مختلف است. زبان شناسان دنیا نظرات گوناگونی درباره ی آن داشته اند. از این رو، این بحث ابتدا در میان زبان شناسان عربی بررسی و سپس درباره ی گستره ی آن در قرآن کریم بحث می شود. پدیده ترادف موافقان و مخالفانی دارد که هرکدام دلایل خاص خود را دارند و سبب پیدایش این اختلاف، نبودن تعریفی جامع و مانع از ترادف بوده است. از طرف دیگر واژگان عربی در قرآن به واسطه بافت و سیاق آیات، تحولات معنایی گسترده ای پیدا کرده است. این نوشتار با پژوهش در معانی برخی از واژه های مترادف در قرآن، درصدد است تداخل معنایی واژه های مربوطه را به جای ترادف کامل مطرح نماید که همین امر موجب تولید و تکثیر معنایی شده است. به عنوان مثال خوف و خشیت تداخل معنایی دارند ولی به سبب تغایر مفهومی نمی توانند کاملاً عین هم باشند اما در انسانهایی نظیر انبیای الهی که مظهر تجلی صفات پروردگارند، خوف و خشیت مصداقاً در آنان به وحدت می رسد.از دستاوردهای تداخل معنایی، پیدایش شبکه های معنایی واژگان در قرآن است که مجموعه های سازمان دار با در هم پیوستگی بسیار از آن حاصل می آید. این شبکه های معنایی معارف نهفته در آیات را روشن کرده و اندیشه نظام دار بودن آن معارف را تقویت می کند.
۵۳.

نقش اسماء و صفات خداوند در مراتب معنایی وعد و وعیدهای الهی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حکیم رحیم غنی اسماءالحسنی وعد و وعید غفور عزیز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۶۴ تعداد دانلود : ۹۰۸
از روش های بیان افعال خداوند در قرآن، تعلیل نمودن هر یک از آن ها به اسماء و صفات الهی است. وعد و وعید به عنوان فعلی از افعال خداوند، نیز از این امر مستثنا نیست. بنابر آیات قرآن اسماء و صفات خداوند در صدور وعد و وعید نسبت به انسان نقش اساسی دارد، گاهی این امر مستقیماً صورت می گیرد، یعنی به همراه وعد و وعید اسم یا صفتی از پروردگار بیان می گردد و گاهی از مضمون آیاتِ وعد و وعید، مفهوم صفات الهی در بیان مفسران آمده است. این پژوهش در پی دست یابی به این پرسش است که آیا مضامین وعد و وعید از مجرای صفات پروردگار دارای مراتب معنایی متفاوتی در انسان ها است؟ این مقاله درصدد است که یک یا دو اسم خاص را در مراتب مختلف وعد و وعید مربوط به انسان ها بررسی کند، به عنوان مثال: ارتباط دو اسم «غفور، رحیم» در مراتب گوناگون انسانی برای رسیدن به کمال نقش مهمی دارد، زیرا هر کدام از آنان بهره متفاوتی از این دو اسم می برند. از این رو، نام های دیگر خداوند نظیر: خالق، فاطر، رازق، مصور و ... نمی توانند جانشین این دو اسم گردند، چون معنای بسط و کمال وجود در واژه رحمت به طور کامل وجود دارد. بنابراین، پیامبران بهره بالاتری از این دو اسم نسبت به دیگران دارند. (اعراف/23). در مرتبه بعد، مومنان و مجاهدانی هستند که به رحمت الهی امیدوارند و خداوند نیز لغزش های احـتمالی آنـ ها را می بخشاید و آنها را غریق رحمت و مغفرت خویش می گرداند. (بقره/2/218). در مرتبه دیگر، گنه کارانی که متنبه شده و به سوی خدا توبه کردند نیز از رحمت و مغفرت او به میزان ظرفیت خویش برخوردار می شوند. (آل عمران/86-89). در مرتبه دیگر، رحمت الهی در مورد گنه کارانی که در گناه خویش باقی ماندند به گونه ای است که فرصت توبه برای آنان باقی مانده استو دچار عذاب استیصال نمی شوند. (کهف/57و58).
۵۴.

ضرورت و نقش مطالعات زبانشناسی در پزوهشهای قرآنی

نویسنده:

کلید واژه ها: چند معنایی زبان شناسی اشتراک لفظی ترادف و تضاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹۸ تعداد دانلود : ۱۰۵۸
از قرن اول هجری، پژوهشهای قرآنی به صورت تفسیر و شرح لغات قرآن به گونه های مختلف انجام گرفته و سیر نگارش فرهنگها و قاموسهای قرآنی نیز بر اساس حروف الفبا ترتیب یافته است. از آنجا که قرآن، حاوی بطون مختلف، و در بردارنده جنبه های مختلف زندگی انسانی است، مطالعات و یافته های علمی جدید، که بیانگر بطن قرآنی است، برقرآن پژوهان، ضرورت دارد؛ زیرا وظیفه آنان است که بطن قرآن را به عموم بشناسانند؛ بویژه در عصر حاضر، که تبلیغات سوء علیه معارف قرآن از سوی دشمنان و کج اندیشان جهان وجود دارد، ضرورت دارد تلاش شود صورتهای مهجور قرآن و معارف دینی در میان نسل جوان از بین برود و جاهلیت مدرن جهان کنونی از دیدگاه قرآن بازشناسانده شود. علم زبانشناسی شاخه های مختلفی دارد که در این مقاله به برخی از مباحث معناشناسی در ارتباط با قرآن پرداخته می شود

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان