کریم مهری

کتاب "فرایند خط مشی گذاری عمومی" که توسط اساتید محترم جناب آقای دکتر غلامرضا اسکندری،کریم اسکندری و رسول اسکندری تالیف شده ،تلاشی برای کمبود منابع در زمینه فرایند خط مشی گذاری بوده است . .هدف مقاله ،بررسی تحلیلی و بیان نقاط قوت و ضعف محتوای کتاب بر اساس روش تحلیل محتوای کیفی است. این اثر محاسنی دارد اما از کاستی هایی نیز رنج می بردکه رفع آن می تواند بر غنای مباحث کتاب بیفزاید. نویسنده کتاب در کاربرد اصطلاحات تخصصی و معادل سازی واژه های خارجی به غیر از مواردی چند دقت لازم را داشته و از لحاظ مطابقت با سر فصل های مصوب قابل قبول است.محتوا با ارزش های علمی سازگار است.کتاب مذکور تصویر جامعی از خط مشی گذاری عمومی در ایران را فراهم نمی کند.همچنین پیشرفت های معرفت شناختی و تولید دانش در سده های گذشته ارائه نشده است.برخلاف عنوان خوب کتاب ،خواننده نمی تواند به درک جامعی از خط مشی گذاری عمومی و درک نظام مندی از دانش کاربردی و نظری این موضوع دست یابند.در ضمن مفهو سازی درستی از فرایند و نیز تعامل میان ساختار و فرایند صورت نگرفته است .کتاب هیچ توجهی به ماهیت تغیر پذیر فرایندهای خطی مشی گذاری نکرده است.

مقاله حاضر با استفاد از رویکرد بر ساختی و روشناسی نظریه داده بنیاد به بازسازی معنایی موانع توسعه بخش تعاون بر اساس مصاحبه با مطلعین کلیدی می پردازدمهمترین پرسش های تحقیق حاضر این خواهد بود که " چه مدل نظری توسعه تعاونی ها را از دیدگاه مطلعین کلیدی تبیین می کند؟از دیدگاه مطلعین کلیدی چه عواملی باعث توسعه نیافتگی بخش تعاون گشته است؟" چه تغییراتی باید رخ دهد تعاونی ها توسعه یابند ؟ متعین های تعدیل ساختاری قبل و بعد از انقلاب ، مدیریت نامطلوب در تعاونی های بزرگ و ناتوانی در انطباق تعاونی های کوچک به عنوان شرایط علی درونی؛ تحریم های بین المللی و توسعه شهرنشینی و رفاه نسبی و رشد فردگرایی به عنوان شرایط علی بیرونی؛ اصلاحات ارضی ،ابعاد حقوقی – قانونی و کاهش سودمندی برخی تعاونی ها به عنوان بستر ؛جنگ ، کمبود سرمایه مالی ،کمبود سرمایه اجتماعی و کمبود سرمایه فرهنگی و ضعف مدیریتی به عنوان شرایط مداخله گر ؛ ضعف توسعه فرهنگی (آموزش مهارتهای کاریابی، ضعف آموزش آگاهی نسبت به ارزش های تعاونی ها ) ودولت محوری ؛فقدان توسعه سرمایه اجتماعی به عنوان راهبرد و پیامدهای عدم توسعه تعاونی ها و مقوله هسته ای این بررسی موانع توسعه تعاونی است که مقولات عمده فوق را در بر می گیرد.

مقاله حاضر با استفاده از رویکرد تفسیری و روش شناسی نظریه داده بنیاد به بازسازی معنایی تحول معنوی براساس بیانات مقام معظم رهبری می پردازد. پرسش های تحقیق عبارتند از: چه مدل نظری تحول معنوی را از دیدگاه مقام معظم رهبری تبیین می کند؟ چه تغییراتی در جامعه ایران باید رخ دهد که تحول معنوی صورت گیرد؟ راهبردهای کنشی و پیامدهای آن چیست؟ یافته های به دست آمده شامل چندین مقوله عمده به این شرح است. متعین های تحول درونی انسان، استمداد از دین به عنوان شرایط علی درونی؛ معنویت ستیزی استکبار در سده های اخیر به عنوان شرایط علی بیرونی، معنویت در جامعه صدر اسلام و خلأ معنوی جهان امروز و گرایش دوباره بشر به معنویت به عنوان بستر؛ تأثیر انقلاب اسلامی در تغییر روند معنویت زدایی در جهان، جایگاه و نقش معنویت در مرحله نظام اسلامی، جامعه اسلامی، تمدن اسلامی، مسئولیت دولت اسلامی نسبت به معنویت آحاد جامعه، به عنوان شرایط مداخله گر؛ معنویت در حوزه فردی نظیر خودنگری مداوم، حفظ سکینه در حوزه مسئولان و آموزش اخلاقی جامعه از سوی حکومت به عنوان راهبرد کنشی؛ و هدف دار شدن زندگی، نقش معنویت در پیروزی انقلاب، توأم بودن پیشرفت حقیقی بااخلاق و معنویت در جامعه اسلامی به عنوان پیامدهای مثبت تحول معنوی، طغیان سیاسی به عنوان پیامدهای دوری از معنویت و مقوله هسته ای این بررسی تحول معنوی است که مقولات عمده فوق را دربرمی گیرد.

مقاله پیش رو با استفاده از رویکرد برساختی و روش شناسی نظریه داده بنیاد[1] به بازسازی معنایی چگونگی تغییرات زبان گفتاری از ترکی به فارسی در دو دهه گذشته و مقاومت در مقابل تغییر درحال حاضر می پردازد. روش تحقیق کیفی است و از روش نظریه پردازی داده بنیاد و تکنیک مصاحبه عمیق برای انجام عملیات تحقیق استفاده شده است. مهم ترین پرسش های تحقیق پیش رو این بوده است که«چه جنبه از زندگی آذری زبانان در دو دهه قبل تغییر کرد که تمایل به فارسی صحبت کردن در آنها زیاد شد؟»چه تغییراتی درحال حاضر رخ داده که تمایل به ترکی صحبت کردن در آنها بیشتر شده است؟ یافته های به دست آمده شامل شش مقوله عمده به این شرح است. متعین های نیاز به نمایش جلال طبقات فرادست، شدت و میزان تعاملات بین طبقاتی، تمایل به تغییر نگرش و رفتار دربارة زبان، عدم توانمندی در ارتباط متقابل، فضای اجتماعی تعامل میان طبقات فرادست و فرودست؛ تشخص آوری زبانی، جست وجوی راه های ورود به طبقه فرادست از طریق تغییرات زبانی و پیروان تغییرات ارزشی در فرودستان. مقوله هسته ای این بررسی فقدان تمایل به تغییرزبان گفتاری است که مقولات عمده فوق را دربرمی گیرد. [1]. Grounded Theory

مقاله حاضر با استفاده از رویکرد تفسیری و روش شناسی نظریه داده بنیاد به بازسازی معنایی دولت اسلامی بر اساس بیانات مقام معظم رهبری می پردازد. دولت اسلامی از مباحث مهم سیاسی اجتماعی در بیانات مقام معظم رهبری است. به رغم بحث ها و گفتگوهای فراوانی که در این زمینه میان نظریه پردازان دانشگاهی ، مدیران و رهبران صورت گرفته است، اما هنوز این مفهوم و مصادیق آن در قالب یک الگوی علمی و مدل نظری (تحلیلی) بر اساس بیانات مقام معظم رهبری ارائه نشده است؛ حال آنکه حدود 5 دهه از ظهور دولت اسلامی می گذرد . این مقاله به منظور پُر کردن خلأ علمی در کشور و با الگو قرار دادن سخنان مقام معظم رهبری به بررسی اندیشه های آن شخصیت درزمینة دولت اسلامی پرداخته است. روش شناسی پژوهش حاضر ، روش شناسی کیفی است و از روش نظریه پردازی داده بنیاد ثانویه برای انجام عملیات تحقیق استفاده شده است . مهم ترین پرسش های تحقیق حاضر این خواهد بود که: چه مدل نظری دولت اسلامی را از دیدگاه مقام معظم رهبری تبیین می کند؟»، چه تغییراتی در ایران باید رخ دهد تا دولت اسلامی محقق گردد ؟ راهبردهای کنشی آن چیست ؟ و پیامدهای این راهبردها چه خواهد بود ؟. در این پژوهش به جای آزمون نظریه و تأیید یا رد آن به ارائه نظریه به صورت محدود به واقعیت پرداخته می شود تا بر اساس آن ، مدل نظری ( تحلیلی) [2]در خصوص دولت اسلامی به شیوه نظریه پردازی داده بنیاد ارائه  گردد. یافته های به دست آمده شامل چندین مقوله عمده به این شرح می باشد. متعیّن های سلامت اعتقادی و اخلاقی مسئولان، خدمت به مردم، به عنوان شرایط علّی درونی؛ حکمت و خردگرایى در سیاست بین المللی و داخلی به عنوان شرایط علّی بیرونی؛ قانون گرایی ، سلامت اقتصادی به عنوان شرایط مداخله گر ، تکیه به ظرفیت درون زای کشور، عدالت گستری به عنوان پیامدهای دولت اسلامی و مقوله هسته ایِ این بررسی در دولت اسلامی است که مقولات عمده فوق را دربرمی گیرد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر بسیج سیاسی اقوام و هم افزایی آن ها درجهت همبستگی ملی با تأکید بر نقش مذهب و زبان در بین شهروندان چهار گروه قومی (کرد، ترک، عرب و بلوچ) است. روش تحقیق کمی از نوع پیمایشی است که با حجم نمونه 624 نفر بالای 18 سال در سال 1393 صورت گرفته است. بین مجموعه متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق همبستگی قوی وجود دارد. اما مقدار ضریب تعیین تعدیل شده برابر با 788/0 بوده و گویای این واقعیت آماری است که 78 درصد از کل میزان بسیج سیاسی قومی وابسته به متغیرهای مستقل؛ اندازه جمعیت، احساس تبعیض و محرومیت، همگرایی، قوت بنیان زبان شناختی و احساس توسعه یافتگی است. به عبارت دیگر، متغیرهای مستقل 78 درصد واریانس متغیر وابسته بسیج سیاسی قومی را برآورد (پیش بینی) می کنند. همچنین با توجه به معنی داری آزمون F (603/463) در سطح معناداری کمتر از 5 درصد می توان نتیجه گرفت که مدل رگرسیونی تحقیق مدل خوبی بوده و مجموعه متغیرهای مستقل قابلیت تبیین متغیر وابسته را دارند. نتایج نشان می دهد؛ میانگین نمره تمایل به بسیج سیاسی قومی واگرایانه در بین کردها و بلوچ ها بیشتر از ترک ها و اعراب است. تفاوت مشاهده شده بین میانگین های نمرات تمایل به بسیج سیاسی قومی افراد در هر موقعیت بر اساس آزمون F با مقدار (058/14)، حداقل در سطح 99 درصد معنی دار است. به عبارتی دیگر قومیت افراد با تمایل به بسیج سیاسی قومی دارای ارتباط معنادار است. همچنین نتایج نشان می دهد؛ رابطه مستقیم و معنی داری بین میزان قوت بنیاد زبان شناختی و میزان تمایل به بسیج سیاسی قومی رابطه وجود دارد.

بخش تعاون، در کنار بخش های دولتی و خصوصی، به عنوان یکی از سه پایه اقتصاد کشور است و در سند توسعه تعاون پیش بینی شده است که این بخش، 25 درصد از سهم اقتصاد کشور را برعهده بگیرد. این در حالی است که تنها یک سال از برنامه پنجم توسعه باقی مانده و تنها 6 درصد از این سهم به دست آمده است. در این مقاله، بر آن شدیم تا به عوامل عدم تحقق این سهم و همچنین عوامل عدم توسعه ی تعاونی ها با تأکید بر موانع توسعه ی تعاونی های مرزنشینان، کشاورزی، مصرف و مسکن آموزش وپرورش با استفاده از روش شناسی کیفی بپردازیم. روش به کار گرفته شده در مقاله ی حاضر، تحلیل مضمون اسناد موجود در وزارت تعاون با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند است. یافته های مقاله ی حاضر نشان می دهد که در میان موانع اقتصادی، اجتماعی، حقوقی و بین الملل تعاونی های ذکرشده، موانع اجتماعی است که می تواند دیگر مشکلات را تشدید کند. همچنین، موانعی که در عرصه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، حقوقی و بین الملل تعاونی ها وجود دارد را می توان به دو دسته ی کلی موانع درونی و بیرونی تقسیم نمود که موانع درونی در جهت تحقق سهم 25 درصدی تعاونی ها در اقتصاد کشور دارای اولویت هستند.

سیاست گذاری قومی از مباحث مهم سیاسی-اجتماعی سخنان مقام معظم رهبری است به رغم بحث ها و گفتگوهای فراوانی که در این زمینه میان مدیران و رهبران جامعه ما صورت گرفته است اما هنوز این مفهوم و مصادیق آن در قالب یک الگوی علمی و مدون ارائه نشده است حال آنکه حدود پنج دهه از مطرح شدن و عملیاتی شدن سیاست گذاری قومی در غرب می گذرد .این تحقیق به منظور پر کردن خلا علمی در کشور و با الگو قرار دادن سخنان مقام معظم رهبری به بررسی اندیشه های آن شخصیت در زمینه سیاست گذاری قومی پرداخته است.هدف از این تحقیق بررسی سوال اساسی چیستی ،چرایی و چگونگی سیاستگذاری قومی و ارایه یک الگوی جامع در این زمینه است .در این تحقیق که یک پژوهش بنیادی از نوع توصیفی – اکتشافی است.برای بررسی الگوی سیاست گذاری قومی از دیدگاه مقام معظم رهبری از روش تحلیل مضمون استفاده شده است.برای گرداوری و شناسایی مضامین مرتبط با سیاست گذاری قومی نخست مبانی نظری و دیدگاه های مختلف صاحب نظران غربی طی سال های اخیر بررسی شده است سپس با بررسی و مطالعه سخنان مقام معظم رهبری مضمون های مرتبط ,استخراج و کدگذاری گردیده است. نتایج تحقیق نشان می دهد این الگو دارای سه مضمون غالب چیستی ,چرایی و چگونگی است.روابط میان این مضمون ها نیز در قالب یک الگو کلی ارایه شده اند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی فراتحلیل پژوهش های انجام شده در خصوص قومیت در ایران است. برای این منظور با استفاده از روش فراتحلیلی، مطالعاتی گردآوری شد که به قومیت پرداخته بود. برای گردآوری مطالعات از کلیدواژه های مرتبط استفاده شد و جست وجو در سایت ها و پایان نامه های تحصیلات تکمیلی دانشگاه ها صورت پذیرفت. در نهایت مطالعاتی که با معیارهای ورود به فراتحلیل همخوانی داشتند گزینش و اطلاعات مورد نظر برای آزمون فرضیات با پرسشنامه معکوسی استخراج شد که نویسنده تهیه کرده بود. از ده مطالعه گزینش شده آمار های مناسب برای محاسبه اندازه اثر و اطلاعات مورد نیاز دیگر ثبت و با نرم افزار CMA2 به محاسبه اندازه اثرها و تجزیه و تحلیل فرضیات اقدام شد. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که در مجموع متغیرهای مستقل شناسایی شده بر بسیج سیاسی همگرایانه و هویت ملی مؤثر بوده است. مقدار اندازه اثر تلفیق شده 708/0 (708/0 = d) بوده و به لحاظ آماری نیز معنادار است. از آنجا که این مقدار در دامنه ای بین 8/0 تا 7/0 قرار دارد، طبق دسته بندی کوهن متوسط ارزیابی می شود. نتایج همچنین نشان می دهد متغیرهایی نظیر داشتن مبنای نظری، احترام به آداب و رسوم، مذهب و زبان اقوام، استفاده از نخبگان اقوام در مناسب سیاسی یا رویکرد تعاملی با دولت ،تأکید بر اشتراکات و افتراقات مذهبی و احساس تبعیض اقتصادی و فرهنگی به لحاظ آماری تأثیر معناداری بر بسیج سیاسی همگرایانه اقوام و هویت ملی داشته است. برای دستیابی به بسیج سیاسی همگرایانه اقوام و هویت ملی و همبستگی ملی باید کاهش محرومیت و تبعیض اقتصادی، تأکید بر اشتراکات مذهبی، احترام به زبان وآداب و رسوم و رعایت قانون مربوط به اقوام را مد نظر قرار داد