نمونه هایى از غم ها و شادى هاى پیامبر(صلى الله علیه وآله) (مقاله ترویجی حوزه)
درجه علمی: علمی-ترویجی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
متن
فَلْیَضْحَکُوا قَلِیلاً وَ لْیَبْکُوا کَثِیراً ،(1) آنها باید کمتر بخندند و بسیار بگریند.
در قرآن کریم، پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) به عنوان اسوه و الگوى کامل براى کسانى که خواهان حقیقت و زندگى سعادتمندانه هستند، معرفى شده است:
لَقَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اللهَ وَ الْیَوْمَ الاْخِرَ وَ ذَکَرَ اللهَ کَثِیراً .(2)
«مسلّماً براى شما در زندگى رسول الله سرمشق نیکویى بود، براى آنها که امید به (رحمت) خدا و روز رستاخیز دارند و خدا را بسیار یاد مى کنند.»
روشن است کسى که از سوى خداوند به عنوان الگو و نماد زندگى شناسانده مى شود، نباید در گفتار و رفتارش چیزى بى فایده یا کم فایده دیده شود و به یقین پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) چنین بود که تمام گفتار، رفتار و کردارش حتى خنده ها، تبسم ها و اشگ هایش، براى پیروان او پر از درس ها، نکته ها و پیام است; زیرا قرآن در وصف او مى گوید: وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوى * إِنْ هُوَ إِلاّ وَحْیٌ یُوحى ;(3) «و هرگز از روى هواى نفس سخن نمى گوید. آنچه مى گوید چیزى جز وحى نیست.»
1 . توبه : 81
2 . احزاب : 21
3 . نجم : 3ـ4
---------------------------------------------------
پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) بسیارى از معارف و حقایق (به خصوص در مورد اهل بیتش) را با تبسم ها و اشک هاى خود بیان کرده که سزاوار است طالبان حقیقت و امتش، در مورد لبخندها و گریه هاى او تأمل کنند و با دقت به مطالعه بنشینند.
در این نوشتار، گوشه هایى از لبخندها و گریه هاى پر رمز و راز حضرتش جمع آورى شده، که امید است براى خوانندگان سودمند باشد.
خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) هنگام خواستگارى على(علیه السلام) از فاطمه(علیها السلام) :
از على(علیه السلام) نقل شده که گفت: ابوبکر و عمر نزد من آمدند و گفتند: اگر خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله)بروى و از فاطمه خواستگارى کنى (شاید موافقت کند). من به حضور پیامبر(صلى الله علیه وآله) رفتم، وقتى آن حضرت مرا دید خندید و فرمود: چه چیزى تو را به این جا آورده و حاجتت چیست؟
على(علیه السلام) گفت: قرابت خود و پیشگامى ام در اسلام و یارى و جهادم را یاد آوردم. حضرت فرمود: اى على، راست گفتى و تو بالاتر از آنى که مى گویى.
گفتم: اى پیامبر خدا، آیا فاطمه را به ازدواجم در مى آورى؟
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: پیش از تو، مردانى از فاطمه خواستگارى کردند و من او را در جریان قرار دادم ولى در چهره اش ناخشنودى و نارضایتى دیدم، اکنون منتظر باش تا برگردم.
رسول الله(صلى الله علیه وآله) بر فاطمه وارد شد و بدو فرمود: اى فاطمه. گفت: لبیک، لبیک، اى پیامبر خدا، خواسته ات چیست؟
فرمود: على، فرزند ابوطالب کسى است که قرابت و خویشى و فضل او را مى شناسى وپیشینه او را در اسلام را مى دانى و من از پروردگارم خواسته ام که بهترین و محبوبترین خلق را به ازدواج تو درآورد و على درباره تو چنین خواسته اى را مطرح کرده است، نظرت چیست؟
فاطمه(علیها السلام) سکوت کرد و روى خود را برنگرداند و رسول الله(صلى الله علیه وآله) در او ناخشنودى ندید. در این هنگام برخاست، در حالى که مى گفت: الله اکبر سکوت او، اقرار (و رضاى) اوست.(1)
امّ سلمه گوید: بعد از خواستگارى على از فاطمه(علیهما السلام) ، پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) را دیدم در حالى که از خوشحالى «لا إِلَهَ إِلاَّ الله» مى گفت، در چهره على تبسّم کرد... .(2)
1 . امالى شیخ طوسى، ص40
2 . بحارالأنوار، ج43، 127
---------------------------------------------------
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) به هنگام دیدن جهیزیه دخترش فاطمه(علیها السلام) :
... و پیامبر(صلى الله علیه وآله) مشتى از درهم ها را برداشت و ابوبکر را فراخواند و آن را به او داد و فرمود: «با آن براى دخترم لوازم خانه تهیه کن» و همراه او سلمان و بلال را فرستاد تا در حمل لوازمِ خریدارى شده، یارى اش نمایند. ابوبکر گوید: مبلغى که (پیامبر(صلى الله علیه وآله)) به من داد، شصت و سه درهم بود. با آن، یک زیرانداز مصرى پر شده از پشم، یک فرش از پوست، بالشى از چرم، که از لیف خرما پر شده بود، چادرى خیبرى، یک مشک آب، یک آفتابه و چند عدد کوزه سفالى و پرده نازک پشمى خریدم و همه آن ها را نزد رسول الله(صلى الله علیه وآله) آورده، در پیشگاهش نهادیم. وقتى نگاه حضرت به آن ها افتاد، اشگ ریخت و سرش را به سوى آسمان بلند کرد و گفت: «اَللَّهُمَّ بارِکْ لِقَوم جُلّ آنِیَتِهِمْ الْخَزَفْ...»; «خدایا! به کسانى که بیشتر ظروفشان از سفال است، برکت عطا فرما».(1)
لبخند پیامبر(صلى الله علیه وآله) ، هنگام گفتوگوى على و فاطمه(علیهما السلام) :
ابن عباس گوید: پیامبر(صلى الله علیه وآله) بر على و فاطمه(علیهما السلام) وارد شد، در حالى که آن دو مى خندیدند. آن دو، وقتى پیامبر(صلى الله علیه وآله) را دیدند، سکوت کردند. پیامبر(صلى الله علیه وآله) خطاب به ایشان فرمود: چه شد که خندیدید و همین که مرا دیدید ساکت شدید؟! فاطمه(علیها السلام) گفت: ... اى پیامبر خدا، على گفت: من نزد رسول الله از تو محبوبترم و من گفتم: محبوبیت من نزد پیامبر از تو بیشتر است. پیامبر(صلى الله علیه وآله)تبسم کرده، فرمودند: دخترکم تو (رحم و) رقت فرزند را دارى و على نزد من از تو عزیزتر است; «یا بُنَیَّةَ لَکِ رِقَّة الْوَلد و عَلِیٌّ أَعزّ عَلَیَّ مِنْکِ».(2)
1 . بحار، ج43، ص130
2 . مجمع الزوائد، ج9، ص202
---------------------------------------------------
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) بر مصیبت هاى اهل بیتش
ابن عباس گوید: پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) وقتى در حال احتضار بود، به شدت گریست; به گونه اى که محاسنش به آب دیدگانش تر شد. پرسیدند: اى پیامبرخدا، چه چیزى سبب شد که تو اشگ بریزى؟ فرمود: گریه ام براى ذریّه ام و به خاطر ظلمى است که بَدان امّتم پس از من بر آنها روا خواهند داشت. گویا مى بینم به دخترم، فاطمه پس از من ظلم مى شود و فریاد وا اَبتاى او بلند است و کسى از امتم یارى اش نمى کند!
فاطمه(علیها السلام) وقتى این سخن پیامبر(صلى الله علیه وآله) را شنید گریه کرد. حضرت بدو فرمود: دخترم! گریه نکن. فاطمه گفت: گریه ام به خاطر رفتارى که با من مى شود نیست، بلکه از یاد لحظه جدایى تو گریه ام جارى شد.
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: بشارت مى دهم که از اهل بیتم تو نخستین کسى هستى که به من ملحق مى شود.(1)
خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) در چهره على(علیه السلام) :
روز جنگ بدر، پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) هیچ آبى نداشت و على(علیه السلام) میان دشمن رفت تا آبى بیاورد و این در حالى بود که چاه بدر در دست دشمن بود و آن ها بر چاه احاطه داشتند، على(علیه السلام) بر سر چاه رسید و به داخل آن رفته، ظرف آب را پرکرد و بر روى چاه گذاشت. در این هنگام صدایى شنید... و لحظه اى در چاه نشست و پس از آن که آرام شد، بالا آمد، دید آب بر زمین ریخته است. بار دیگر پایین رفت و همان ماجرا تکرار شد. در مرتبه سوم آب را بالا نفرستاد بلکه با خودش حمل کرد و بالا آورد. وقتى آب را خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله) رساند، حضرت در چهره على نظر کرد و خندید و فرمود: تو (از ماجرا) خبر مى دهى یا من بگویم؟ على(علیه السلام) عرض کرد: اى فرستاده خدا، شما بفرمایید. سخن تو شیرین تر است.
پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) داستان را تعریف کرد، سپس فرمود: آن شخص جبرئیل بود (که آب را ریخت) و تو را تجربه مى کرد و ثبات قلب تو را به ملائکه مى نمایاند.(2)
گریه هاى پیامبر(صلى الله علیه وآله) براى على(علیه السلام) :
1 . ابوبکر مى گوید: ...در مورد ابو الحسن (على(علیه السلام)) تعجب نکنید، به خدا سوگند روزى
1 . امالى شیخ طوسى، ص188
2 . مناقب آل ابى طالب، ج1، ص358 ; بحارالأنوار، ج41، ص69
---------------------------------------------------
که على درِ خیبر را از جا کَنْد، من در کنار پیامبر بودم، دیدم که حضرت خندید; به گونه اى که دندان هایش آشکار شد. پس از اندکى دیدم گریه مى کند; به حدّى که محاسنش از آب دیدگانش تر شد. گفتم: اى پیامبرخدا، در یک لحظه، هم خنده و هم گریه؟! فرمود: اما خنده ام به خاطر این است که از کنده شدن درِ خیبر به دست على خوشحال شدم و اما گریه ام براى على(علیه السلام) است; چرا که او در خیبر را در حالى کند که سه روز است روزه دارد، آن هم با آب خالى...(1)
اصبغ بن نباته روایت کرده که پیامبر(صلى الله علیه وآله) یک هفته على را ندیده بود. دیدند که آن حضرت گریه مى کند و مى گوید: خدایا! على نور چشم، قوّت بازو، پسرعمویم و برطرف کننده غم و غصه از چهره من است، او را به من برگردان! و فرمود: براى کسى که از على(علیه السلام) برایم خبرى بیاورد، بهشت را برایش ضمانت مى کنم. مردم (براى پیدا کردن على(علیه السلام)) به راه افتادند. فضل بن عباس او را یافت و پیامبر(صلى الله علیه وآله) او را به بهشت بشارت داد...(2)
ابن عباس مى گوید: روزى من، پیامبر(صلى الله علیه وآله) و على بن ابى طالب(علیه السلام) به بیرون رفتیم، پیامبر(صلى الله علیه وآله)سر خود را بر سینه على(علیه السلام) نهاد و اشگ مى ریخت. على(علیه السلام) گفت: اى پیامبرخدا، گریه ات براى چیست؟ خداوند چشمان تو را گریان نکند. فرمود: گریه ام (به خاطر) کینه هایى است که در دل برخى، نسبت به تو وجود دارد، که آن ها را براى تو آشکار نمى کنند تا این که ما از همدیگر جدا شویم.(3)
از امیرمؤمنان(علیه السلام) نقل است که فرمود: در واقعه خیبر بدنم بیست و پنج زخم برداشت.
با این زخم ها خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله) رسیدم. وقتى جراحت هاى مرا دید، گریه کرد و از
اشک هاى دیدگانش گرفت و بر جراحاتم کشید. در همان لحظه از درد و رنج زخم ها راحت
شدم.(4)
وقتى على(علیه السلام) از غزوه احد برگشت، هشتاد زخم بر بدنش وارد شده بود. در حالى که زخم هاى خود را مداوا مى کرد و همانند یک قطعه گوشت خُرد شده بر روى فرش افتاده بود. پیامبر(صلى الله علیه وآله) براى عیادت از او وارد شد. وقتى وى را در آن وضع دید، گریه کرد و فرمود:
مردى که این گونه در راه خدا مصیبت ببیند، بر خداست که (آنچه حق اوست) در موردش انجام دهد و انجام خواهد داد.(5)
على(علیه السلام) در غزوه اُحُد، دشمنان را از چپ و راستِ پیامبر(صلى الله علیه وآله) دور مى کرد. آن حضرت آن
1 . بحارالأنوار، ج29، ص182
2 . مناقب آل ابى طالب، ج2، ص176 ; بحار الأنوار، ج39، ص100
3 . مناقب امیرالمؤمنین(علیه السلام) ، ج1، ص231
4 . کمال الدین وتمام النعمه، ص542
5 . الاختصاص، ص158 ; بحارالأنوار، ج40، ص114
---------------------------------------------------
قدر جنگید که شمشیرش شکست و سه تکه شد! آن را نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله) برد و عرض کرد: این شمشیر من است که قطعه قطعه شده، آیا من به بیعتم وفا کردم؟!
حضرت فرمود: آرى، و آنگاه ذوالفقار (شمشیر مخصوص) را به او داد و چون پیامبر(صلى الله علیه وآله) دید از شدّت جنگ و خستگى ناشى از آن، پاهاى على(علیه السلام) توهم مى رود سرش را به سوى آسمان گرفت و در حالى که گریه مى کرد، گفت: خدایا! وعده ام دادى که دینت را یارى کنى و اگر بخواهى ناتوان نیستى...(1)
شگفتى سلمان فارسى درباره فاطمه(علیها السلام) و خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله)
از سلمان فارسى نقل است که گفت: روزى به خانه فاطمه رفتم، دیدم که او در حالى که با چادرى خود را پوشانده، خوابیده است و دیگى در کنارش مى جوشد، بى آنکه آتشى زیر آن باشد! با شتاب نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله) رفتم. پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) تا مرا دید، خندید و فرمود: اى ابو عبدالله (سلمان)، آنچه از حال دخترم فاطمه دیدى تعجب کردى؟! گفتم: آرى، اى پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) . آن حضرت فرمود: آیا از کار خدا تعجب مى کنى؟ خداى تبارک و تعالى دانست دخترم فاطمه ضعیف است، از این رو، او را تأیید کرده، بهوسیله فرشته اى گرامى، وى را در کارهایش کمک کرد.(2)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) درباره فاطمه(علیها السلام) :
از امام صادق(علیه السلام) نقل شده که فرمود: پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) بر فاطمه(علیها السلام) وارد شد، در حالى که بر او پوششى از کرک شتر بود و با دستانش آسیاب را مى چرخاند و به کودکش شیر مى داد، چون نگاه پیامبر(صلى الله علیه وآله) به او افتاد، اشگ هایش جارى شد وفرمود: دخترم! تلخى دنیا را در برابر شیرینى آخرت اندک بدان; چراکه خدا بر من آیه وَ لَسَوْفَ یُعْطِیکَ رَبُّکَ فَتَرْضى (3) را نازل کرد.(4)
خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) در صحنه جنگ اُحد:
در غزوه اُحد، درگیرى شدت گرفت و مردان جنگىِ مشرکان با تیراندازى، تعدادى از لشکر اسلام را مجروح کردند پیامبر(صلى الله علیه وآله) مسلمانان را به جنگیدن و دفاع ترغیب و تشویق مى کرد و به «سعد» فرمود: پدر و مادرم به فدایت باد! تیر بینداز. در این هنگام «حیان بن العرقه»
1 . بحارالأنوار، ج20، ص108 ; تفسیر نور الثقلین، ج1، ص398
2 . الثاقب فى المناقب، ص301
3 . ضحى : 5
4 . مجمع البیان، ج10ـ9، ص765 ; بحارالأنوار، ج16، ص143
---------------------------------------------------
از سپاه دشمن تیرى انداخت که به دامن «امّ ایمن» که کارش در آن روز آب رسانى به مجروحان و مداواى آنها بود، اصابت کرد و او را به زمین انداخت و لباسش کنار رفت. «حیان بن العرقه» از این صحنه شاد شد و خندید و این امر بر پیامبر(صلى الله علیه وآله) گران آمد، در این حال تیرى به سعد وقاص داد و فرمود: این تیر را به سوى «حیان» بینداز. سعد تیر را انداخت و آن به گودى گلوى «حیان» خورد و او به پشت افتاد و عورتش نمایان شد. سعد گفت: دیدم پیامبر(صلى الله علیه وآله)خندید; آن گونه که دندان هاى کنارش آشکار شد... .(1)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) در شهادت حضرت حمزه
پیامبر(صلى الله علیه وآله) ، پس از غزوه اُحد، وقتى صداى گریه از خانه هاى انصار شنید که بر کشته هاى خویش مى گریستند، اشک از چشمانش جارى شد و فرمود: اما حمزه! کسى نیست که بر وى بگرید. وقتى سعدبن معاذ و اُسید بن حضیر این سخن پیامبر(صلى الله علیه وآله) را شنیدند، نزد زنان بنى عبدالأشهل رفته، آنان را به خانه پیامبر(صلى الله علیه وآله) آوردند و آنان همگى براى حمزه گریه (و عزادارى) کردند و پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) با شنیدن صداى گریه و ناله آنها در حقشان دعا کرد و دستور دادند که برگردند. پس از آن بود که هیچ انصارى بر مرده خود گریه نمى کرد، جز پس از گریه بر حضرت حمزه.(2)
...پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) به امیرمؤمنان فرمود: درباره عمویت جستجو کن. على(علیه السلام) در پى جسد حمزه آمد تا این که او را یافت، وقتى وضعیت اسف بار به شهادت رسیدن حمزه را دید، برایش مشکل بود که آن وضعیت را براى پیامبر شرح دهد. پیامبر(صلى الله علیه وآله) خود به کنار جنازه حمزه آمد و دید که سینه حمزه را شکافته و جگرش را درآورده اند، گریه کرد و گفت: به خدا سوگند جایى نایستادم که بر من سخت تر از این مکان باشد... .(3)
خنده و شادى پیامبر(صلى الله علیه وآله) از کار على(علیه السلام) :
ابوهریره گوید: در مدینه قحطى و گرسنگى روى داد و یک شب و یک روز بر من گذشت که چیزى نخوردم! ابوبکر را دیدم و از او آیه اى را (که خود تفسیر آن آیه را بهتر مى دانستم) پرسیدم و با او تا درِ خانه اش رفتم. او وارد خانه شد و من گرسنه برگشتم و آن روز را گرسنه ماندم. فردایش خلیفه دوم را دیدم و از وى آیه اى را (که خود به تفسیرش از او
1 . ابن ابى الحدید، شرح نهج البلاغه، ج14، ص248
2 . معالم المدرستین، ج1، ص56 ; و قریب به همین نقل در مدینة البلاغة، ج1، ص53 آمده است.
3 . بحارالأنوار، ج2، ص62
---------------------------------------------------
آگاه تر بودم) پرسیدم، رفتار او هم مانند رفتار ابوبکر بود (و من باز هم گرسنه برگشتم). روز سوّم نزد على(علیه السلام) رفتم و از او چیزى را که تنها او مى دانست، پرسیدم (جواب داد). خواستم برگردم که مرا به خانه اش دعوت کرد و دو قرص نان و روغن به من داد. پس از آن که سیر شدم نزد پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) رفتم، آن حضرت تا مرا دید، خندید و گفت: تو برایم خبر مى دهى یا من تو را خبر دهم؟ سپس ماجرا را آن گونه که اتفاق افتاد بیان کرد و فرمود: (این ماجرا را) جبرئیل برایم تعریف کرد.(1)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) در مرگ عبدالمطّلب
از پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) پرسیدند: آیا رحلت عبدالمطّلب را به یاد دارى؟
فرمود: آرى، آن روز من هشت ساله بودم. «امّ ایمن» گوید: پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) را در آن روز دیدم که پشت سر جنازه عبدالمطّلب مى گریست.(2)
خنده و تعجب پیامبر(صلى الله علیه وآله) از زود رنجى بنى آدم
نقل شده که مردم مدینه از خشکسالى و کمى باران، در نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله) شکوه کردند و از حضرتش خواستند که براى نزول باران دعا کند. حضرت به آنان فرمود: در فلان روز بیرون بیایید و صدقه بدهید. در موعد مقرر حضرت به اتفاق مردم از خانه هایشان بیرون آمدند و به مصلا رفتند و نماز خواندند و پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) دعا کردند بلافاصله باران فراوانى نازل شد تا حدى که سیل راه افتاد و مردم آمدند خدمت حضرت و عرض کردند: از خدا بخواه باران را برگرداند. در این لحظه پیامبر(صلى الله علیه وآله) که بالاى منبر بود، به شدت خندید، به خاطر تعجب از زودرنجى فرزند آدم. سپس دستانش را بلند کرد و گفت: «اَللَّهُمَّ حَوَالَیْنَا وَ لا عَلَیْنَا...»; «خدایا! باران را، بر اطراف و پیرامون ما بباران، نه بر سرِ ما.»
پس از آن بود که ابرها از بارش بر شهر مدینه دریغ کردند، گویى خیمه اى بر بالاى شهر زده شد; به طورى که باران بر اطراف شهر و مراتع مى بارید اما قطره اى از آن بر شهر نازل نمى شد.
در برخى از روایات آمده است: وقتى مدینه به صورت خیمه درآمد، پیامبر(صلى الله علیه وآله) به شدت خندید و فرمود: خداوند ابوطالب را خیر دهد! اگر زنده بود چشمش روشن مى شد. چه کسى
1 . بحارالأنوار، ج41، ص27
2 . الطبقات الکبرى، ج1، ص119 ; بحارالأنوار، ج15، ص156
---------------------------------------------------
کلام او را براى ما مى خواند؟ على(علیه السلام) از جا برخاست و گفت: یا رسول الله، گویا منظور شما این شعر است:(1)
وَ أَبْیَضُ یُسْتَسْقَى الْغَمَامُ بِوَجْهِهِ *** ثِمَالُ الْیَتَامَى عِصْمَةٌ لِلاَْرَامِلِ ...
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) هنگام جدایى اش از ابوطالب
واحدى گوید: در حالى که پیامبر(صلى الله علیه وآله) دوازده سال سن داشت، قریش تصمیم گرفتند کاروانى تجارى، با سرمایه و اموالى زیاد روانه شام کنند و ابوطالب هم تصمیم گرفت آن کاروان را همراهى کند. حضرت محمد(صلى الله علیه وآله) نیز میل داشت همراه عمویش به این سفر برود. وقتى ابوطالب به چهره او نگریست، حالش منقلب شد اما عموها و عمه هاى او، که از این مسافرت خشنود نبودند، با او صحبت کردند و گفتند: نوجوانى چون او را نباید در معرض مشکلات سفر و امراض قرار داد. همان گونه که خود ابوطالب هم چنین فکر مى کرد و تصمیم داشت برادرزاده اش در مکه بماند، ناگهان ابوطالب دید، محمد(صلى الله علیه وآله)، برادر زاده اش گریه مى کند. به او گفت: فرزند برادرم! شاید گریه ات از این جهت باشد که احساس کرده اى من تو را در مکه تنها مى گذارم و خودم به مسافرت مى روم؟ حضرت محمد(صلى الله علیه وآله) گفت: آرى، چنین است. ابوطالب گفت: نه هرگز از تو جدا نمى شوم. همراهم حرکت کن و پیامبر در آن سفر با ابوطالب همراه شد...(2)
خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) از جزع شیطان
حضرت رسول(صلى الله علیه وآله) غروب روز عرفه (در عرفات) براى امّت خود دعا کرد که بخشیده شوند، حتى از مظالم و خون هاى ریخته شده (حق الناس)، این دعایش اجابت نشد. صبح مزدلفه (صبح عید قربان در مشعرالحرام) همان دعا را کردند که اجابت شد، حتى در مورد مظالم و خون. (شیطان بى تاب شد) و پیامبر(صلى الله علیه وآله) از بى تابى شیطان خندید.(3)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) به یاد همسر باوفایش خدیجه(علیها السلام) :
...امّ سلمه (از همسران پیامبر(صلى الله علیه وآله)) گوید: وقتى که نزد پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) از خدیجه یاد کردیم، حضرت گریه کردند و فرمودند: خدیجه! و مانند خدیجه کجاست؟ او زمانى مرا تصدیق کرد
1 . بحارالأنوار، ج20، ص300
2 . دلائل النبوه، ص230
3 . اعانة الطالبین، ج2، ص315
-------------------------------------------------
که همه مردم تکذیبم کردند و در راه دین خدا مرا قوّت بخشید و با مال خود، اسلام را یارى کرد. خداى عزّ وجلّ مرا فرمان داد که خدیجه را به خانه اى از زمرد در بهشت، که در آن رنج و مشکلى وجود ندارد، بشارت دهم.(1)
خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) از پیروزى امّ هانى بر برادرش على(علیه السلام) :
پیامبر(صلى الله علیه وآله) بعد از فتح مکه اعلان کردند که خون چند نفر هدر است، آنان را هر جا یافتید بکشید; از جمله آنها دو مرد از (قبیله) بنى مخزوم بودند که به اُمّ هانى پناهنده شدند و على(علیه السلام)وقتى آن دو را دید، شمشیر کشید تا بکشد، اُمّ هانى میان حضرت و آن دو مرد حایل شد و شمشیر را از على گرفت و بر او غالب شد و درِ خانه اش را بر روى وى بست و على(علیه السلام) اصرار کرد اما او اجازه نداد و گفت: (حاکم) میان من و تو پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) ! پیش از آن که نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله)بیایند، خبر به حضرت رسید. پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) وقتى على و امّ هانى را دید، خندید و به على(علیه السلام)فرمود: اى ابو الحسن، امّ هانى بر تو پیروز شد؟! على(علیه السلام) گفت: اى پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) به خدا سوگند او نمى توانست کارى انجام دهد تا این که شمشیر را از دستم گرفت.
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: اگر همه مردم از ابوطالب بودند، همه شان این گونه شدید و قوى
بودند.
سپس پیامبر(صلى الله علیه وآله) در حالى که خنده بر لب داشتند، به ام هانى فرمودند: ما آن دو نفر را مهدور الدم دانستیم.
امّ هانى گفت: اى فرستاده خداوند، من آن دو را پناه داده ام، ایشان را بر من ببخش. پیامبر فرمود: اى امّ هانى، هر که را تو پناه دادى ما پناهش دادیم و به على(علیه السلام) فرمود: از آن دو صرف نظر کن و ایشان را به خاطر امّ هانى آزاد بگذار.(2)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) در کنار قبر مادرش در ابواء
از ابن عباس و غیر ایشان نقل شده است: ...هنگامى که پیامبر(صلى الله علیه وآله) در جریان عمره حدیبیه به سرزمین ابواء رسید، فرمود: خداوند به من اجازه داد که قبر مادرم را زیارت کنم، سپس کنار قبر مادر رفت و آن را مرتب کرد و بر آن گریست. مسلمانان نیز به خاطر گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) گریه کردند.(3)
1 . بحارالأنوار، ج43، ص131
2 . شرح الأخبار، ج3، ص217
3 . بحارالأنوار، ج15، ص162
---------------------------------------------------
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) در مرگ فاطمه بنت اسد
امام صادق(علیه السلام) فرمود: هنگامى که فاطمه بنت اسد، مادر امیر مؤمنان(علیه السلام) درگذشت، على(علیه السلام)نزد پیامبر رفت. پیامبر از او پرسید: ابوالحسن! کارى دارى؟ عرض کرد: مادرم از دنیا رفت. پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: به خدا سوگند او مادر من هم بود و در این هنگام بر مرگ فاطمه بنت اسد گریست و گفت: اى واى مادرم!...(1)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) در مرگ ابوطالب
ابن سعد با واسطه نقل کرده که على(علیه السلام) فرمود: وقتى پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) را از رحلت ابوطالب خبر دادم، حضرت گریست و فرمود: او را غسل بده و کفن کن و من هم چنین کردم.(2)
خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) از قضاى خدا درباره بنده مؤمن
امام صادق(علیه السلام) از پدرانش نقل کرده که: روزى پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) خندید، آن گونه که دندان هاى آخرش نمایان شد، و در این هنگام فرمود: از من نمى پرسید به خاطر چه چیزى خندیدم؟ گفتند: چرا اى پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) ! فرمود: تعجبم براى فرد مسلمان است که خداى سبحان
1 . کافى، ج1، ص43 ; بحارالأنوار، ج6، ص232 و، ج18، ص6
2 . تلخیص الحبیر، ج5، ص150
---------------------------------------------------
هیچ قضایى درباره او ندارد، جز این که در عاقبت امر به خیر و صلاحش خواهد بود.(1)
پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) روزى با یاران خود نشسته بودند که حضرت لحظه اى خندید و آنگاه فرمود: از من نمى پرسید که چرا و براى چه چیزى خندیدم؟ گفتند: اى فرستاده خداوند، از چه رو خندیدى؟ فرمود: تعجب کردم از کار شخص مؤمن که همه اش خیر است. اگر چیزى که مورد علاقه اوست به او برسد، حمد خدا را مى گوید و این به خیر اوست و اگر چیز ناخوشایندى به او رسد، صبر مى کند که این هم به خیر اوست و هیچ کس نیست که تمام امورش خیر باشد جز بنده مؤمن.(2)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) به هنگام استلام حجرالأسود
عبدالله بن عمر گوید: پیامبر(صلى الله علیه وآله) به طرف حجرالأسود رفت و لب هاى خود را بر آن نهاد و زمانى طولانى گریست، سپس متوجه شد که عمربن خطاب هم مى گرید. فرمود: اى عمر، این جاست که اشگ ها ریخته مى شود.(3)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) هنگام خروج از مکه:
پیامبر(صلى الله علیه وآله) پس از حجّة الوداع، هنگام خروج از مکه، پیوسته نگاه به کعبه مى کرد و مى گریست.
نقل شده که پیامبر(صلى الله علیه وآله) هنگام هجرت و خروج از مکه به سوى مدینه، پیوسته نگاه به خانه خدا مى کرد و مى گریست و این گریه به خاطر اندوهى که بود از جدایى خانه خدا براى حضرت پدید مى آمد.(4)
و قرطبى در تفسیرش(5) از ابن عباس و قتاده نقل کرده که: پیامبر(صلى الله علیه وآله) پس از حجّة الوداع، هنگام خروج از مکه، پیوسته نگاه به کعبه مى کرد و مى گریست و آیه 13 سوره محمد(صلى الله علیه وآله) به دنبال آن، نازل شده است.
خنده و شگفتى پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) از مجادله بنده با خدا در قیامت
انس بن مالک گفت: روزى پیامبر(صلى الله علیه وآله) خنده یا تبسم کرد و فرمود: از من نمى پرسید که از چه رو خندیدم؟! و سپس افزود: در شگفتم از مجادله بنده با پروردگارش در روز قیامت، که
1 . شیخ صدوق، توحید، ص401 ; بحارالأنوار، ج68، ص141
2 . مسند احمد، ج6، ص16
3 . شرح الکبیر، ج3، ص384 ; المستدرک، ج1، ص454
4 . التبیان، ج9، ص288 ; مجمع البیان، ج9، ص144
5 . تفسیر قرطبى، ج16، ص223
---------------------------------------------------
مى گوید: پروردگارا! آیا وعده ندادى که بر من ظلم نکنى؟
خداوند مى فرماید: آرى، وعده دادم!
بنده مى گوید: من شهادت هیچ کس را علیه خودم نمى پذیرم جز این که از خودم باشد.
پروردگار مى فرماید: آیا کافى نیست که من و فرشتگان کرام الکاتبین شاهد باشیم؟
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: این سخن چند بار رد و بدل مى شود، پس از این، دهان بنده را مهر مى کنند و مى بندند و اعضاى بدن او سخن مى گویند و شرح مى دهند که او چه کرده است.
پروردگار خطاب به ایشان مى فرماید: دور باشید، آیا با من مجادله مى کنید؟!(1)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) در مرگ نجاشى پادشاه حبشه
امام حسن عسکرى(علیه السلام) از پدرانش نقل کرده، هنگامى که پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) خبر مرگ نجاشى را از جبرئیل شنید، به شدت گریست (بَکَى بُکَاءَ حَزِین عَلَیْهِ) و فرمود: برادر شما «اَصْحَمَه»(2)مرد. حضرت آنگاه به صحرا رفت و از راه دور بر او نماز خواند و هفت تکبیر گفت و خداوند زمین را براى او هموار ساخت; به طورى که جنازه نجاشى را دید، در حالى که او در حبشه بود.(3)
خنده و شگفتى پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) از یک رؤیاى شگفت انگیز
عایشه گوید: پیامبر(صلى الله علیه وآله) از رؤیایى که مردى براى وى نقل کرد، آنقدر خندید که هرگز ندیده بودم از چیزى آن گونه بخندد!
محمدبن سیرین گوید: دانستم که آن رؤیا و تأویلش چیست. خواب این بود که آن مرد دید سرش جدا شده و او به دنبالش حرکت مى کند (و تأویل آن این است که) سر، پیامبر(صلى الله علیه وآله)بود و آن مرد مى خواست با عملِ خود به عملِ پیامبر(صلى الله علیه وآله) برسد ولى نمى توانست.(4)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) بر شهید فخ
امام باقر(علیه السلام) فرمود: وقتى پیامبر(صلى الله علیه وآله) به سرزمین فخ رسید، نمازى را آغاز کرد، در رکعت دومِ نماز گریست و مردم چون گریه آن حضرت را دیدند، گریستند. در پایان نماز پرسید: چرا گریه مى کنید؟ عرض کردند: از گریه تو مى گرییم. حضرت فرمود: وقتى رکعت اول نماز را
1 . نیشابورى، مستدرک الحاکم، ج4، ص601
2 . نام نجاشى است.
3 . عیون اخبار الرضا(علیه السلام) ، ج2، ص252 ; وسائل الشیعه، ج3، ص107
4 . المصنف، ج7، ص244
---------------------------------------------------
خواندم، جبرئیل بر من نازل شد و گفت: اى محمد(صلى الله علیه وآله) مردى از فرزندان تو در این مکان کشته خواهد شد و شهیدِ همراه او پاداش دو شهید دارد.(1)
خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) از برخى استغفارها
از على بن ربیعه نقل شده که گفت: مرکبى را آوردند که على بن ابى طالب سوار شود، وقتى آن حضرت پاى خود را در رکاب گذاشت، گفت: «بسم الله...» و آنگاه که بر مرکب نشست، گفت: «الحمد لله...» و سپس سه بار حمد خدا و سه تکبیرگفت و این کلمات را خواند: «سُبْحَانَکَ لا إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، وَ ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِرْ لِی إِنَّهُ لا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ أَنْتَ». سپس خندید. گفتم: اى امیر مؤمنان، از چه رو خندیدى؟ فرمود: پیامبرخدا را دیدم، همین کار را که من انجام دادم او نیز انجام داد و خندید. پرسیدم: اى پیامبرخدا! براى چه خندیدى؟ فرمود: پروردگار از بنده اش تعجب مى کند هنگامى که مى گوید: «رَبِّ اغْفِرْ لِی» و مى فرماید: «بنده من دانست که گناهان را جز من، کسى نمى بخشد.»(2)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) در مرگ فرزندش ابراهیم:
عایشه گوید: وقتى ابراهیم از دنیا رفت، پیامبر(صلى الله علیه وآله) در مرگ وى گریست، تا حدّى که اشگ هاى دیدگانش بر محاسنش جارى شد. به او گفتند: اى پیامبرخدا، دیگران را از گریه کردن باز مى دارى، در حالى که خود اینگونه اشگ مى ریزى؟! فرمود: این گریه نیست، همانا رحمت است و هرکس که رحم و مهربانى نکند، به او رحم و مهربانى نخواهد شد.(3)
و در نقل دیگر آمده است: وقتى اشگ هاى حضرت در مرگ فرزندش ابراهیم جارى شد، فرمود: اشگ ها از چشم جارى و قلب اندوهناک مى شود ولى ما چیزى نمى گوییم که موجب خشم پروردگار شود و ما به خاطر تو محزونیم، اى ابراهیم.(4)
این ماجرا در مورد مرگ فرزند دیگر پیامبر(صلى الله علیه وآله) (طاهر) و یکى از دخترانش هم نقل شده است.(5)
شادى و خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) از بخشیده شدن گناهکاران در قیامت
از ابوذر(رحمه الله) نقل شده که گفت: پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) فرمود: در قیامت شخصى را مى آورند و (به
1 . مقاتل الطالبیین، ص290 ; بحارالأنوار، ج48، ص170
2 . مسند احمد، ج1، ص97 ; دعائم الإسلام، ج1، ص346 ; بحارالأنوار، ج61، ص218 ; فقه السنه، ج1، ص293
3 . وسائل الشیعه، ج3، ص282
4 . الکافى، ج3، ص263 ; وسائل الشیعه، ج3، ص280
5 . نکـ : مجمع الزوائد، ج3، ص18
---------------------------------------------------
فرشتگان) گفته مى شود که گناهان کوچک وى را بر او عرضه کنید، فرشتگان چنین مى کنند، اما گناهان کبیره را از او پنهان مى دارند (او با دیدن گناهان خود) مى گوید: در چنین روزى چنین عملى را انجام دادم و به گناهان کوچک خود اعتراف مى کند، در حالى که از گناهان بزرگش ترس دارد. (به فرشتگان) گفته مى شود به جاى هر سیّئه و بدى، حسنه اى به او بدهید. او مى گوید: من گناهانى دارم که اکنون آنها را نمى بینم!
ابوذر گوید: دیدم پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) به گونه اى خندید که دندان هاى کنارى او هم آشکار شد!(1)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) هنگام تلاوت قرآن
پیامبر(صلى الله علیه وآله) هنگام شنیدن قرآن گریه مى کرد.(2) آن حضرت به ابن مسعود فرمود: قرآن را بر من قرائت کن. ابن مسعود گوید: شروع به خواندن سوره نساء کردم تا این که به آیه: فَکَیْفَ إِذا جِئْنا مِنْ کُلِّ أُمَّة بِشَهِید وَ جِئْنا بِکَ عَلى هؤُلاءِ شَهِیداً (3) رسیدم، دیدم اشک از چشمان پیامبر(صلى الله علیه وآله)سرازیر شد و فرمود: دیگر بس است.
ابوالفتوح رازى در تفسیر خود این روایت را نقل کرده و افزوده است:
ابن مسعود گوید: چون به آیه یاد شده رسیدم، حضرت گریه کرد و فرمود: بار دیگر، از اول تلاوت کن. باز شروع کردم تا این که به آیه یادشده رسیدم، پیامبر(صلى الله علیه وآله) بیشتر از بار اول گریه کرد و فرمود: بس است.(4)
نقل کرده اند که هرگاه آیه وَ جِئْنا بِکَ عَلى هؤُلاءِ شَهِیداً را نزد پیامبر مى خواندند، اشگ هاى حضرت جارى مى شد.(5)
خنده و شگفتى پیامبر(صلى الله علیه وآله) از شدت نزول باران به دنبال نماز باران و دعاى آن حضرت
عایشه نقل کرده است که: مردم از قحطى و خشک سالى نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله) شکایت کردند. حضرت خطبه خواندند و دعا کردند و دو رکعت نماز گزاردند. در پى آن، خداوند قطعه ابرى پدید آورد که رعد و برقى زد و سپس باران نازل شد. هنوز پیامبر(صلى الله علیه وآله) به مسجدش (مسجدالنبى) نرسیده بود که سیل ها به راه افتاد! وقتى حضرت دیدند مردم با سرعت و شتاب،
1 . مسند احمد، ج5، ص157 ; مجمع البیان، ج7، ص313
2 . سبل السلام، ج3، ص131
3 . نساء : 41، «حال آن ها چگونه است در آن روز که از هر امتى شاهد و گواهى مى آوریم و تو را نیز بر آنان گواه خواهیم گرفت؟!»
4 . مستدرک الوسائل، ج4، ص277
5 . المیزان، ج12، ص326
---------------------------------------------------
به خانه هایشان مى روند، به شدّت خندیدند و گفتند: «أَشْهَدُ أَنَّ اللهَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدِیر وَأَنِّی عَبْدُاللهِ وَ رَسُولِهِ».(1)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) هنگام غروب آفتاب
از امام باقر(علیه السلام) نقل شده که فرمود: هرگاه (هنگام غروب)، سرخى خورشید بر قله کوه ها آشکار مى شد، اشگ از دیدگان پیامبر مى ریخت و مى گفت:
خدایا! روز را به پایان مى برم در حالى که از ظلم هایم به عفو تو، از گناهانم به مغفرت تو، از ترسم به امان تو، از ذلّتم به عزّت تو، از فقرم به غناى تو، از صورت فرسوده و فانى شونده ام به چهره و وجه باقى و کریمانه تو پناه مى آورم!
خدایا! عافیتم ده و از کرامتت شکوهم ببخش و دررحمتت قرارم ده و از شرّ آفریدگانت; از جنّ و انس حفظم کن، اى رحمان و اى رحیم.(2)
خنده و شادمانى پیامبر(صلى الله علیه وآله) از ثواب زیارت امام حسین(علیه السلام)
پیامبر(صلى الله علیه وآله) روزى بر فاطمه(علیها السلام) وارد شد و او غذایى از خرما و نان و روغن آماده کرد. پیامبر(صلى الله علیه وآله) همراه على، فاطمه، حسن و حسین(علیهم السلام) غذا را میل کردند. پس از آن، به سجده رفتند و در سجده گریه کردند، بعد از آن، خندیده و سپس سر از سجده برداشتند. در میان حاضران، على(علیه السلام) که در سخن گفتن با پیامبر(صلى الله علیه وآله) جرأت بیشترى داشت، گفت:
اى پیامبرخدا، امروز از شما چیزى دیدیم که پیش از این ندیده بودیم؟ پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: وقتى با شما غذا خوردم از سلامت و اجتماع شما خوشحال و مسرور شدم. جهت شکر (این نعمت) بر خداى تعالى سجده کردم و جبرئیل نازل شد و گفت:
به خاطر سرور و شادمانى که از اهل تو، به تو رسیده سجده شکر مى گزارى؟
گفتم: آرى.
گفت: آیا از چیزى که پس از تو بر ایشان مى گذرد، خبر دهم؟
گفتم: آرى، آگاهم کن اى برادرم، جبرئیل.
گفت: دخترت نخستین کسى است که به تو ملحق مى شود، پس از آن که به او ستم مى شود و حقش را مى گیرند و از ارثش منع مى گردد و شوهرش مورد ستم واقع مى شود و
1 . سنن ابى داود، ج1، ص261
2 . بحارالأنوار، ج83، ص267 ; سنن النبى(صلى الله علیه وآله)، ص379
---------------------------------------------------
پهلوى او شکسته مى شود.
پسر عمویت (علىّ بن ابى طالب) نیز مورد ستم قرار مى گیرد و از حقش محروم مى گردد و کشته مى شود.
در حق حسن نیز ستم مى شود و از حقش محروم مى کنند و او را با سم به شهادت مى رسانند.
به حسین هم ستم مى کنند و از حقش منع مى شود. عترتش را مى کشند و بر پیکرش اسب ها مى دوانند و دارایى اش را به سرقت و زنان و فرزندانش را به اسارت مى برند و در حالى که به خون خود آغشته است، دفن مى شود و گروهى غریب و ناآشنا او را به خاک مى سپارند.
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: (با شنیدن این خبر) گریستم و گفتم: آیا کسى حسین را زیارت مى کند؟ گفت: او را غریبه ها زیارت خواهند کرد. گفتم: کسى که او را زیارت کند ثواب او چیست؟ گفت: براى او ثواب هزار حج و هزار عمره است; حج و عمره اى که همه را با تو انجام داده باشد و من (با شنیدن این خبر) خندیدم.(1)
گریه هاى پیامبر(صلى الله علیه وآله) براى فرزندش حسین(علیه السلام)
عائشه گوید: حسین، فرزند پیامبر بر آن حضرت وارد شد و با سرعت به سوى او رفت و بر شانه اش قرار گرفت. جبرئیل به پیامبر گفت: اى محمد، آیا او را دوست دارى؟ فرمود: اى جبرئیل! چرا دوست نداشته باشم؟!
جبرئیل گفت: «پس از تو امّتت او را خواهند کشت». آنگاه تربتى سفید به آن حضرت داد و گفت: اى محمد ، فرزندت در این زمین کشته خواهد شد و نام آن «طفّ» است. پس از آن که جبرئیل از حضور پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) رفت، همچنان تربت در دست او بود و گریه مى کرد. پس از آن، خطاب به من فرمود: اى عائشه، جبرئیل به من خبر داد که فرزندم حسین در سرزمین «طف» کشته خواهد شد و امتم پس از من، دچار فتنه خواهند شد. سپس به سوى یارانش که على(علیه السلام) ، ابوبکر، عمر، حذیفه، عمار و ابوذر در میانشان بودند، بیرون رفت در حالى که مى گریست. گفتند: اى فرستاده خداوند، از چه رو گریه مى کنى؟
فرمود: جبرئیل خبر داد که فرزندم حسین پس از من در زمین طف کشته خواهد شد و این تربت را برایم آورد و آگاهم کرد که مرقدش در آن زمین خواهد بود.(2)
1 . بحارالأنوار، ج98، ص44
2 . مجمع الزوائد، ج9، ص188 ; معالم المدرستین، ج3، ص34
------------------------------------------------
خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) در برابر رفتار خشن اعرابى با حضرت!
انس بن مالک گوید: در حال راه رفتن با پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) بودیم و بر دوش حضرت بُرد نجرانى، داراى حاشیه خشن و زبر بود. عربى بیابانى از راه رسید و با سرعت، رداى حضرت را کشید; به طورى که وقتى به گردن پیامبر(صلى الله علیه وآله) نگاه کردم اثر حاشیه برد را دیدم. اعرابى در حال گفت: اى محمد، فرماه بده مقدارى از مال خدا، که نزد تو است به من بدهند. پیامبر(صلى الله علیه وآله) نگاهى به اعرابى کرد و خندید و آنگاه دستور داد چیزى به او بدهند!(1)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) هنگام رحلت:
پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) هنگام احتضار، که در بستر بود، خطاب به على(علیه السلام) فرمود: «...وقت جدایى
من و تو است، تو را به خدا مى سپارم، اى برادر. همانا پروردگار، آنچه نزد اوست برایم برگزیده و گریه و اندوه من براى تو و این (اشاره به دخترش فاطمه(علیها السلام)) است، که بعد از من (حق شما را) ضایع خواهند کرد. مردم تصمیم بر ستم شماگرفته اند و شما را به خدا مى سپارم... چیزهایى به دخترم فاطمه سفارش کرده و او را مأمور کرده ام که به تو برساند. آنها را عملى کن که او (فاطمه) بسیار راستگو است.»
خدایا! روز را به پایان مى برم در حالى که از ظلم هایم به عفو تو، از گناهانم به مغفرت تو، از ترسم به امان تو، از ذلّتم به عزّت تو، از فقرم به غناى تو، از صورت فرسوده و فانى شونده ام به چهره و وجه باقى و کریمانه تو پناه مى آورم!
سپس فاطمه را در آغوش گرفت و سرش را بوسید و فرمود: پدرت فداى تو باد، فاطمه!
در این هنگام صداى گریه فاطمه(علیها السلام) بلند شد. پیامبر بار دیگر او را در آغوش گرفت و فرمود: «به خدا سوگند خداوند انتقام تو را خواهد گرفت و به خاطر غضب تو غضبناک مى شود، پس واى بر ستمگران!»
باز هم اشگ از دیدگان پیامبر جارى شد. على(علیه السلام) فرمود: به خدا سوگند گمان کردم که پاره اى از تنم جدا شد و رفت! به خاطر این که (دیدم) پیامبر(صلى الله علیه وآله) آن قدر گریه کرد که اشگ هایش مانند قطرات باران سرازیر شد، تا حدّى که محاسن او و پارچه اى که بر او بود، تر شد و او همچنان به فاطمه(علیها السلام) چسبیده بود و جدا نمى شد و این در حالى بود که سر او بر
1 . صحیح بخارى، ج7، ص40 ; حلیة الأبرار، ج1، ص307
-----------------------------------------------
سینه ام بود...(1)
طبق نقلى دیگر، پیامبر(صلى الله علیه وآله) درلحظات آخر عمرش، حوادث پس از خود و رفتار ظالمانه امتش نسبت به على(علیه السلام) را یاد آورد و فاطمه آن را شنید و به شدّت گریست و پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) از گریه فاطمه(علیها السلام) گریه کرد و اشگ ریخت. آنگاه فرمود: دخترکم! گریه نکن و فرشتگانى را که همنشین تو هستند آزار نده. این جبرئیل است که به خاطر گریه تو مى گرید و میکائیل و صاحب سرّ خدا اسرافیل (هم به خاطر گریه تو مى گرید). دخترکم گریه نکن که آسمان ها و زمین به خاطر گریه تو به گریه افتادند...(2)
خنده و شگفتى پیامبر(صلى الله علیه وآله) از سخن دانشمند یهودى
دانشمندى از یهود نزد پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) آمد و گفت: اى ابو القاسم، وقتى که روز قیامت به پا شود، خدا آسمان ها را بر یک انگشت و زمین ها را بر انگشت دیگر و آب و خاک را نیز بر انگشت سوم و درختان را بر انگشتى و همه خلایق را بر انگشتى دیگر مى نهد، سپس تکان مى دهد و مى گوید: حاکم تنها من هستم.
پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) از این سخن در شگفت شد و به شدّت خندید، تا آنجا که دندان هاى کنارى حضرت آشکار شد و این آیه را قرائت کردند! وَ ما قَدَرُوا اللهَ حَقَّ قَدْرِهِ... ;(3) «آنها خدا را درست نشناختند...»(4)
1 . بحارالأنوار، ج22، ص491
2 . همان، ص493
3 . انعام : 91
4 . السنن الکبرى، ج6، ص446
---------------------------------------------------
گریه هاى طولانى و شدید پیامبر(صلى الله علیه وآله)
امام کاظم(علیه السلام) از پدرش و او از پدرانش، از امام حسین، از پدرش على(علیه السلام) در بیان حالات پیامبر(صلى الله علیه وآله) نقل کرده است:
پیامبر(صلى الله علیه وآله) به قدرى گریه مى کرد که محل نمازش (از اشک) تر مى شد. این گریه تنها به علّت ترس از خدا، آن هم بدون داشتن هیچ جرم و گناه بوده است.(1)
امیر مؤمنان(علیه السلام) فرمود: ...پیامبر(صلى الله علیه وآله) آن قدر گریه مى کرد که از حال مى رفت و بى هوش مى شد. به او گفته شد: اى پیامبرخدا، آیا خداى عزّ وجلّ گناهان گذشته و آینده ات را نبخشیده است؟ فرمود: آرى (اما) آیا من نباید بنده سپاسگزار باشم؟(2)
چگونگى خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله)
امام صادق(علیه السلام) از پدرانش، از على(علیه السلام) نقل کرد که: «کَانَ ضَحِکُ النَّبِیِّ(صلى الله علیه وآله)التَّبَسُّمَ...»; «خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) لبخند بوده است.»(3)
همچنین نقل شده است که تبسم و لبخند پیامبر(صلى الله علیه وآله) از همه بیشتر بوده است.(4)
سیره نویسان نقل کرده اند: پیامبر(صلى الله علیه وآله) هرگاه مى خندید، دستش را بر دهان قرار مى داد.(5)
روایت پیش گفته از امیر مؤمنان على(علیه السلام) هم نقل شده است.(6)
و نیز روایت شده که بیشتر خنده هاى پیامبر(صلى الله علیه وآله) به گونه اى بود که دندانهاى جلوى حضرت نمایان و دیده مى شد.(7)
چگونگى گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله)
سنّت پیامبر(صلى الله علیه وآله) در گریه کردن این گونه بود که اشگ از چشمانش جارى مى شد و آن را از صورتش پاک مى کرد ولى صدایش (در گریه) شنیده نمى شد.(8)
پى نوشت ها
1 . حلیة الأبرار، ج1، ص33 ; بحار الأنوار، ج10، ص45
2 . تفسیر نور الثقلین، ج4، ص317، ذیل آیات اول سوره طه ; بحارالأنوار، ج17، صص257 و 287
3 . وسائل الشیعه، ج12، ص119 ; سنن ترمذى، ج5، 263
4 . الشمائل المحمدیّه، ص187
5 . الاصابه، ج7، ص306 ; الاعلام، ج6، ص219
6 . سبل الهدى والرشاد، ج7، ص124
7 . همان.
8 . مسکّن الفؤاد، ص97
در قرآن کریم، پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) به عنوان اسوه و الگوى کامل براى کسانى که خواهان حقیقت و زندگى سعادتمندانه هستند، معرفى شده است:
لَقَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اللهَ وَ الْیَوْمَ الاْخِرَ وَ ذَکَرَ اللهَ کَثِیراً .(2)
«مسلّماً براى شما در زندگى رسول الله سرمشق نیکویى بود، براى آنها که امید به (رحمت) خدا و روز رستاخیز دارند و خدا را بسیار یاد مى کنند.»
روشن است کسى که از سوى خداوند به عنوان الگو و نماد زندگى شناسانده مى شود، نباید در گفتار و رفتارش چیزى بى فایده یا کم فایده دیده شود و به یقین پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) چنین بود که تمام گفتار، رفتار و کردارش حتى خنده ها، تبسم ها و اشگ هایش، براى پیروان او پر از درس ها، نکته ها و پیام است; زیرا قرآن در وصف او مى گوید: وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوى * إِنْ هُوَ إِلاّ وَحْیٌ یُوحى ;(3) «و هرگز از روى هواى نفس سخن نمى گوید. آنچه مى گوید چیزى جز وحى نیست.»
1 . توبه : 81
2 . احزاب : 21
3 . نجم : 3ـ4
---------------------------------------------------
پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) بسیارى از معارف و حقایق (به خصوص در مورد اهل بیتش) را با تبسم ها و اشک هاى خود بیان کرده که سزاوار است طالبان حقیقت و امتش، در مورد لبخندها و گریه هاى او تأمل کنند و با دقت به مطالعه بنشینند.
در این نوشتار، گوشه هایى از لبخندها و گریه هاى پر رمز و راز حضرتش جمع آورى شده، که امید است براى خوانندگان سودمند باشد.
خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) هنگام خواستگارى على(علیه السلام) از فاطمه(علیها السلام) :
از على(علیه السلام) نقل شده که گفت: ابوبکر و عمر نزد من آمدند و گفتند: اگر خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله)بروى و از فاطمه خواستگارى کنى (شاید موافقت کند). من به حضور پیامبر(صلى الله علیه وآله) رفتم، وقتى آن حضرت مرا دید خندید و فرمود: چه چیزى تو را به این جا آورده و حاجتت چیست؟
على(علیه السلام) گفت: قرابت خود و پیشگامى ام در اسلام و یارى و جهادم را یاد آوردم. حضرت فرمود: اى على، راست گفتى و تو بالاتر از آنى که مى گویى.
گفتم: اى پیامبر خدا، آیا فاطمه را به ازدواجم در مى آورى؟
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: پیش از تو، مردانى از فاطمه خواستگارى کردند و من او را در جریان قرار دادم ولى در چهره اش ناخشنودى و نارضایتى دیدم، اکنون منتظر باش تا برگردم.
رسول الله(صلى الله علیه وآله) بر فاطمه وارد شد و بدو فرمود: اى فاطمه. گفت: لبیک، لبیک، اى پیامبر خدا، خواسته ات چیست؟
فرمود: على، فرزند ابوطالب کسى است که قرابت و خویشى و فضل او را مى شناسى وپیشینه او را در اسلام را مى دانى و من از پروردگارم خواسته ام که بهترین و محبوبترین خلق را به ازدواج تو درآورد و على درباره تو چنین خواسته اى را مطرح کرده است، نظرت چیست؟
فاطمه(علیها السلام) سکوت کرد و روى خود را برنگرداند و رسول الله(صلى الله علیه وآله) در او ناخشنودى ندید. در این هنگام برخاست، در حالى که مى گفت: الله اکبر سکوت او، اقرار (و رضاى) اوست.(1)
امّ سلمه گوید: بعد از خواستگارى على از فاطمه(علیهما السلام) ، پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) را دیدم در حالى که از خوشحالى «لا إِلَهَ إِلاَّ الله» مى گفت، در چهره على تبسّم کرد... .(2)
1 . امالى شیخ طوسى، ص40
2 . بحارالأنوار، ج43، 127
---------------------------------------------------
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) به هنگام دیدن جهیزیه دخترش فاطمه(علیها السلام) :
... و پیامبر(صلى الله علیه وآله) مشتى از درهم ها را برداشت و ابوبکر را فراخواند و آن را به او داد و فرمود: «با آن براى دخترم لوازم خانه تهیه کن» و همراه او سلمان و بلال را فرستاد تا در حمل لوازمِ خریدارى شده، یارى اش نمایند. ابوبکر گوید: مبلغى که (پیامبر(صلى الله علیه وآله)) به من داد، شصت و سه درهم بود. با آن، یک زیرانداز مصرى پر شده از پشم، یک فرش از پوست، بالشى از چرم، که از لیف خرما پر شده بود، چادرى خیبرى، یک مشک آب، یک آفتابه و چند عدد کوزه سفالى و پرده نازک پشمى خریدم و همه آن ها را نزد رسول الله(صلى الله علیه وآله) آورده، در پیشگاهش نهادیم. وقتى نگاه حضرت به آن ها افتاد، اشگ ریخت و سرش را به سوى آسمان بلند کرد و گفت: «اَللَّهُمَّ بارِکْ لِقَوم جُلّ آنِیَتِهِمْ الْخَزَفْ...»; «خدایا! به کسانى که بیشتر ظروفشان از سفال است، برکت عطا فرما».(1)
لبخند پیامبر(صلى الله علیه وآله) ، هنگام گفتوگوى على و فاطمه(علیهما السلام) :
ابن عباس گوید: پیامبر(صلى الله علیه وآله) بر على و فاطمه(علیهما السلام) وارد شد، در حالى که آن دو مى خندیدند. آن دو، وقتى پیامبر(صلى الله علیه وآله) را دیدند، سکوت کردند. پیامبر(صلى الله علیه وآله) خطاب به ایشان فرمود: چه شد که خندیدید و همین که مرا دیدید ساکت شدید؟! فاطمه(علیها السلام) گفت: ... اى پیامبر خدا، على گفت: من نزد رسول الله از تو محبوبترم و من گفتم: محبوبیت من نزد پیامبر از تو بیشتر است. پیامبر(صلى الله علیه وآله)تبسم کرده، فرمودند: دخترکم تو (رحم و) رقت فرزند را دارى و على نزد من از تو عزیزتر است; «یا بُنَیَّةَ لَکِ رِقَّة الْوَلد و عَلِیٌّ أَعزّ عَلَیَّ مِنْکِ».(2)
1 . بحار، ج43، ص130
2 . مجمع الزوائد، ج9، ص202
---------------------------------------------------
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) بر مصیبت هاى اهل بیتش
ابن عباس گوید: پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) وقتى در حال احتضار بود، به شدت گریست; به گونه اى که محاسنش به آب دیدگانش تر شد. پرسیدند: اى پیامبرخدا، چه چیزى سبب شد که تو اشگ بریزى؟ فرمود: گریه ام براى ذریّه ام و به خاطر ظلمى است که بَدان امّتم پس از من بر آنها روا خواهند داشت. گویا مى بینم به دخترم، فاطمه پس از من ظلم مى شود و فریاد وا اَبتاى او بلند است و کسى از امتم یارى اش نمى کند!
فاطمه(علیها السلام) وقتى این سخن پیامبر(صلى الله علیه وآله) را شنید گریه کرد. حضرت بدو فرمود: دخترم! گریه نکن. فاطمه گفت: گریه ام به خاطر رفتارى که با من مى شود نیست، بلکه از یاد لحظه جدایى تو گریه ام جارى شد.
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: بشارت مى دهم که از اهل بیتم تو نخستین کسى هستى که به من ملحق مى شود.(1)
خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) در چهره على(علیه السلام) :
روز جنگ بدر، پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) هیچ آبى نداشت و على(علیه السلام) میان دشمن رفت تا آبى بیاورد و این در حالى بود که چاه بدر در دست دشمن بود و آن ها بر چاه احاطه داشتند، على(علیه السلام) بر سر چاه رسید و به داخل آن رفته، ظرف آب را پرکرد و بر روى چاه گذاشت. در این هنگام صدایى شنید... و لحظه اى در چاه نشست و پس از آن که آرام شد، بالا آمد، دید آب بر زمین ریخته است. بار دیگر پایین رفت و همان ماجرا تکرار شد. در مرتبه سوم آب را بالا نفرستاد بلکه با خودش حمل کرد و بالا آورد. وقتى آب را خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله) رساند، حضرت در چهره على نظر کرد و خندید و فرمود: تو (از ماجرا) خبر مى دهى یا من بگویم؟ على(علیه السلام) عرض کرد: اى فرستاده خدا، شما بفرمایید. سخن تو شیرین تر است.
پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) داستان را تعریف کرد، سپس فرمود: آن شخص جبرئیل بود (که آب را ریخت) و تو را تجربه مى کرد و ثبات قلب تو را به ملائکه مى نمایاند.(2)
گریه هاى پیامبر(صلى الله علیه وآله) براى على(علیه السلام) :
1 . ابوبکر مى گوید: ...در مورد ابو الحسن (على(علیه السلام)) تعجب نکنید، به خدا سوگند روزى
1 . امالى شیخ طوسى، ص188
2 . مناقب آل ابى طالب، ج1، ص358 ; بحارالأنوار، ج41، ص69
---------------------------------------------------
که على درِ خیبر را از جا کَنْد، من در کنار پیامبر بودم، دیدم که حضرت خندید; به گونه اى که دندان هایش آشکار شد. پس از اندکى دیدم گریه مى کند; به حدّى که محاسنش از آب دیدگانش تر شد. گفتم: اى پیامبرخدا، در یک لحظه، هم خنده و هم گریه؟! فرمود: اما خنده ام به خاطر این است که از کنده شدن درِ خیبر به دست على خوشحال شدم و اما گریه ام براى على(علیه السلام) است; چرا که او در خیبر را در حالى کند که سه روز است روزه دارد، آن هم با آب خالى...(1)
اصبغ بن نباته روایت کرده که پیامبر(صلى الله علیه وآله) یک هفته على را ندیده بود. دیدند که آن حضرت گریه مى کند و مى گوید: خدایا! على نور چشم، قوّت بازو، پسرعمویم و برطرف کننده غم و غصه از چهره من است، او را به من برگردان! و فرمود: براى کسى که از على(علیه السلام) برایم خبرى بیاورد، بهشت را برایش ضمانت مى کنم. مردم (براى پیدا کردن على(علیه السلام)) به راه افتادند. فضل بن عباس او را یافت و پیامبر(صلى الله علیه وآله) او را به بهشت بشارت داد...(2)
ابن عباس مى گوید: روزى من، پیامبر(صلى الله علیه وآله) و على بن ابى طالب(علیه السلام) به بیرون رفتیم، پیامبر(صلى الله علیه وآله)سر خود را بر سینه على(علیه السلام) نهاد و اشگ مى ریخت. على(علیه السلام) گفت: اى پیامبرخدا، گریه ات براى چیست؟ خداوند چشمان تو را گریان نکند. فرمود: گریه ام (به خاطر) کینه هایى است که در دل برخى، نسبت به تو وجود دارد، که آن ها را براى تو آشکار نمى کنند تا این که ما از همدیگر جدا شویم.(3)
از امیرمؤمنان(علیه السلام) نقل است که فرمود: در واقعه خیبر بدنم بیست و پنج زخم برداشت.
با این زخم ها خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله) رسیدم. وقتى جراحت هاى مرا دید، گریه کرد و از
اشک هاى دیدگانش گرفت و بر جراحاتم کشید. در همان لحظه از درد و رنج زخم ها راحت
شدم.(4)
وقتى على(علیه السلام) از غزوه احد برگشت، هشتاد زخم بر بدنش وارد شده بود. در حالى که زخم هاى خود را مداوا مى کرد و همانند یک قطعه گوشت خُرد شده بر روى فرش افتاده بود. پیامبر(صلى الله علیه وآله) براى عیادت از او وارد شد. وقتى وى را در آن وضع دید، گریه کرد و فرمود:
مردى که این گونه در راه خدا مصیبت ببیند، بر خداست که (آنچه حق اوست) در موردش انجام دهد و انجام خواهد داد.(5)
على(علیه السلام) در غزوه اُحُد، دشمنان را از چپ و راستِ پیامبر(صلى الله علیه وآله) دور مى کرد. آن حضرت آن
1 . بحارالأنوار، ج29، ص182
2 . مناقب آل ابى طالب، ج2، ص176 ; بحار الأنوار، ج39، ص100
3 . مناقب امیرالمؤمنین(علیه السلام) ، ج1، ص231
4 . کمال الدین وتمام النعمه، ص542
5 . الاختصاص، ص158 ; بحارالأنوار، ج40، ص114
---------------------------------------------------
قدر جنگید که شمشیرش شکست و سه تکه شد! آن را نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله) برد و عرض کرد: این شمشیر من است که قطعه قطعه شده، آیا من به بیعتم وفا کردم؟!
حضرت فرمود: آرى، و آنگاه ذوالفقار (شمشیر مخصوص) را به او داد و چون پیامبر(صلى الله علیه وآله) دید از شدّت جنگ و خستگى ناشى از آن، پاهاى على(علیه السلام) توهم مى رود سرش را به سوى آسمان گرفت و در حالى که گریه مى کرد، گفت: خدایا! وعده ام دادى که دینت را یارى کنى و اگر بخواهى ناتوان نیستى...(1)
شگفتى سلمان فارسى درباره فاطمه(علیها السلام) و خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله)
از سلمان فارسى نقل است که گفت: روزى به خانه فاطمه رفتم، دیدم که او در حالى که با چادرى خود را پوشانده، خوابیده است و دیگى در کنارش مى جوشد، بى آنکه آتشى زیر آن باشد! با شتاب نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله) رفتم. پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) تا مرا دید، خندید و فرمود: اى ابو عبدالله (سلمان)، آنچه از حال دخترم فاطمه دیدى تعجب کردى؟! گفتم: آرى، اى پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) . آن حضرت فرمود: آیا از کار خدا تعجب مى کنى؟ خداى تبارک و تعالى دانست دخترم فاطمه ضعیف است، از این رو، او را تأیید کرده، بهوسیله فرشته اى گرامى، وى را در کارهایش کمک کرد.(2)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) درباره فاطمه(علیها السلام) :
از امام صادق(علیه السلام) نقل شده که فرمود: پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) بر فاطمه(علیها السلام) وارد شد، در حالى که بر او پوششى از کرک شتر بود و با دستانش آسیاب را مى چرخاند و به کودکش شیر مى داد، چون نگاه پیامبر(صلى الله علیه وآله) به او افتاد، اشگ هایش جارى شد وفرمود: دخترم! تلخى دنیا را در برابر شیرینى آخرت اندک بدان; چراکه خدا بر من آیه وَ لَسَوْفَ یُعْطِیکَ رَبُّکَ فَتَرْضى (3) را نازل کرد.(4)
خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) در صحنه جنگ اُحد:
در غزوه اُحد، درگیرى شدت گرفت و مردان جنگىِ مشرکان با تیراندازى، تعدادى از لشکر اسلام را مجروح کردند پیامبر(صلى الله علیه وآله) مسلمانان را به جنگیدن و دفاع ترغیب و تشویق مى کرد و به «سعد» فرمود: پدر و مادرم به فدایت باد! تیر بینداز. در این هنگام «حیان بن العرقه»
1 . بحارالأنوار، ج20، ص108 ; تفسیر نور الثقلین، ج1، ص398
2 . الثاقب فى المناقب، ص301
3 . ضحى : 5
4 . مجمع البیان، ج10ـ9، ص765 ; بحارالأنوار، ج16، ص143
---------------------------------------------------
از سپاه دشمن تیرى انداخت که به دامن «امّ ایمن» که کارش در آن روز آب رسانى به مجروحان و مداواى آنها بود، اصابت کرد و او را به زمین انداخت و لباسش کنار رفت. «حیان بن العرقه» از این صحنه شاد شد و خندید و این امر بر پیامبر(صلى الله علیه وآله) گران آمد، در این حال تیرى به سعد وقاص داد و فرمود: این تیر را به سوى «حیان» بینداز. سعد تیر را انداخت و آن به گودى گلوى «حیان» خورد و او به پشت افتاد و عورتش نمایان شد. سعد گفت: دیدم پیامبر(صلى الله علیه وآله)خندید; آن گونه که دندان هاى کنارش آشکار شد... .(1)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) در شهادت حضرت حمزه
پیامبر(صلى الله علیه وآله) ، پس از غزوه اُحد، وقتى صداى گریه از خانه هاى انصار شنید که بر کشته هاى خویش مى گریستند، اشک از چشمانش جارى شد و فرمود: اما حمزه! کسى نیست که بر وى بگرید. وقتى سعدبن معاذ و اُسید بن حضیر این سخن پیامبر(صلى الله علیه وآله) را شنیدند، نزد زنان بنى عبدالأشهل رفته، آنان را به خانه پیامبر(صلى الله علیه وآله) آوردند و آنان همگى براى حمزه گریه (و عزادارى) کردند و پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) با شنیدن صداى گریه و ناله آنها در حقشان دعا کرد و دستور دادند که برگردند. پس از آن بود که هیچ انصارى بر مرده خود گریه نمى کرد، جز پس از گریه بر حضرت حمزه.(2)
...پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) به امیرمؤمنان فرمود: درباره عمویت جستجو کن. على(علیه السلام) در پى جسد حمزه آمد تا این که او را یافت، وقتى وضعیت اسف بار به شهادت رسیدن حمزه را دید، برایش مشکل بود که آن وضعیت را براى پیامبر شرح دهد. پیامبر(صلى الله علیه وآله) خود به کنار جنازه حمزه آمد و دید که سینه حمزه را شکافته و جگرش را درآورده اند، گریه کرد و گفت: به خدا سوگند جایى نایستادم که بر من سخت تر از این مکان باشد... .(3)
خنده و شادى پیامبر(صلى الله علیه وآله) از کار على(علیه السلام) :
ابوهریره گوید: در مدینه قحطى و گرسنگى روى داد و یک شب و یک روز بر من گذشت که چیزى نخوردم! ابوبکر را دیدم و از او آیه اى را (که خود تفسیر آن آیه را بهتر مى دانستم) پرسیدم و با او تا درِ خانه اش رفتم. او وارد خانه شد و من گرسنه برگشتم و آن روز را گرسنه ماندم. فردایش خلیفه دوم را دیدم و از وى آیه اى را (که خود به تفسیرش از او
1 . ابن ابى الحدید، شرح نهج البلاغه، ج14، ص248
2 . معالم المدرستین، ج1، ص56 ; و قریب به همین نقل در مدینة البلاغة، ج1، ص53 آمده است.
3 . بحارالأنوار، ج2، ص62
---------------------------------------------------
آگاه تر بودم) پرسیدم، رفتار او هم مانند رفتار ابوبکر بود (و من باز هم گرسنه برگشتم). روز سوّم نزد على(علیه السلام) رفتم و از او چیزى را که تنها او مى دانست، پرسیدم (جواب داد). خواستم برگردم که مرا به خانه اش دعوت کرد و دو قرص نان و روغن به من داد. پس از آن که سیر شدم نزد پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) رفتم، آن حضرت تا مرا دید، خندید و گفت: تو برایم خبر مى دهى یا من تو را خبر دهم؟ سپس ماجرا را آن گونه که اتفاق افتاد بیان کرد و فرمود: (این ماجرا را) جبرئیل برایم تعریف کرد.(1)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) در مرگ عبدالمطّلب
از پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) پرسیدند: آیا رحلت عبدالمطّلب را به یاد دارى؟
فرمود: آرى، آن روز من هشت ساله بودم. «امّ ایمن» گوید: پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) را در آن روز دیدم که پشت سر جنازه عبدالمطّلب مى گریست.(2)
خنده و تعجب پیامبر(صلى الله علیه وآله) از زود رنجى بنى آدم
نقل شده که مردم مدینه از خشکسالى و کمى باران، در نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله) شکوه کردند و از حضرتش خواستند که براى نزول باران دعا کند. حضرت به آنان فرمود: در فلان روز بیرون بیایید و صدقه بدهید. در موعد مقرر حضرت به اتفاق مردم از خانه هایشان بیرون آمدند و به مصلا رفتند و نماز خواندند و پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) دعا کردند بلافاصله باران فراوانى نازل شد تا حدى که سیل راه افتاد و مردم آمدند خدمت حضرت و عرض کردند: از خدا بخواه باران را برگرداند. در این لحظه پیامبر(صلى الله علیه وآله) که بالاى منبر بود، به شدت خندید، به خاطر تعجب از زودرنجى فرزند آدم. سپس دستانش را بلند کرد و گفت: «اَللَّهُمَّ حَوَالَیْنَا وَ لا عَلَیْنَا...»; «خدایا! باران را، بر اطراف و پیرامون ما بباران، نه بر سرِ ما.»
پس از آن بود که ابرها از بارش بر شهر مدینه دریغ کردند، گویى خیمه اى بر بالاى شهر زده شد; به طورى که باران بر اطراف شهر و مراتع مى بارید اما قطره اى از آن بر شهر نازل نمى شد.
در برخى از روایات آمده است: وقتى مدینه به صورت خیمه درآمد، پیامبر(صلى الله علیه وآله) به شدت خندید و فرمود: خداوند ابوطالب را خیر دهد! اگر زنده بود چشمش روشن مى شد. چه کسى
1 . بحارالأنوار، ج41، ص27
2 . الطبقات الکبرى، ج1، ص119 ; بحارالأنوار، ج15، ص156
---------------------------------------------------
کلام او را براى ما مى خواند؟ على(علیه السلام) از جا برخاست و گفت: یا رسول الله، گویا منظور شما این شعر است:(1)
وَ أَبْیَضُ یُسْتَسْقَى الْغَمَامُ بِوَجْهِهِ *** ثِمَالُ الْیَتَامَى عِصْمَةٌ لِلاَْرَامِلِ ...
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) هنگام جدایى اش از ابوطالب
واحدى گوید: در حالى که پیامبر(صلى الله علیه وآله) دوازده سال سن داشت، قریش تصمیم گرفتند کاروانى تجارى، با سرمایه و اموالى زیاد روانه شام کنند و ابوطالب هم تصمیم گرفت آن کاروان را همراهى کند. حضرت محمد(صلى الله علیه وآله) نیز میل داشت همراه عمویش به این سفر برود. وقتى ابوطالب به چهره او نگریست، حالش منقلب شد اما عموها و عمه هاى او، که از این مسافرت خشنود نبودند، با او صحبت کردند و گفتند: نوجوانى چون او را نباید در معرض مشکلات سفر و امراض قرار داد. همان گونه که خود ابوطالب هم چنین فکر مى کرد و تصمیم داشت برادرزاده اش در مکه بماند، ناگهان ابوطالب دید، محمد(صلى الله علیه وآله)، برادر زاده اش گریه مى کند. به او گفت: فرزند برادرم! شاید گریه ات از این جهت باشد که احساس کرده اى من تو را در مکه تنها مى گذارم و خودم به مسافرت مى روم؟ حضرت محمد(صلى الله علیه وآله) گفت: آرى، چنین است. ابوطالب گفت: نه هرگز از تو جدا نمى شوم. همراهم حرکت کن و پیامبر در آن سفر با ابوطالب همراه شد...(2)
خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) از جزع شیطان
حضرت رسول(صلى الله علیه وآله) غروب روز عرفه (در عرفات) براى امّت خود دعا کرد که بخشیده شوند، حتى از مظالم و خون هاى ریخته شده (حق الناس)، این دعایش اجابت نشد. صبح مزدلفه (صبح عید قربان در مشعرالحرام) همان دعا را کردند که اجابت شد، حتى در مورد مظالم و خون. (شیطان بى تاب شد) و پیامبر(صلى الله علیه وآله) از بى تابى شیطان خندید.(3)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) به یاد همسر باوفایش خدیجه(علیها السلام) :
...امّ سلمه (از همسران پیامبر(صلى الله علیه وآله)) گوید: وقتى که نزد پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) از خدیجه یاد کردیم، حضرت گریه کردند و فرمودند: خدیجه! و مانند خدیجه کجاست؟ او زمانى مرا تصدیق کرد
1 . بحارالأنوار، ج20، ص300
2 . دلائل النبوه، ص230
3 . اعانة الطالبین، ج2، ص315
-------------------------------------------------
که همه مردم تکذیبم کردند و در راه دین خدا مرا قوّت بخشید و با مال خود، اسلام را یارى کرد. خداى عزّ وجلّ مرا فرمان داد که خدیجه را به خانه اى از زمرد در بهشت، که در آن رنج و مشکلى وجود ندارد، بشارت دهم.(1)
خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) از پیروزى امّ هانى بر برادرش على(علیه السلام) :
پیامبر(صلى الله علیه وآله) بعد از فتح مکه اعلان کردند که خون چند نفر هدر است، آنان را هر جا یافتید بکشید; از جمله آنها دو مرد از (قبیله) بنى مخزوم بودند که به اُمّ هانى پناهنده شدند و على(علیه السلام)وقتى آن دو را دید، شمشیر کشید تا بکشد، اُمّ هانى میان حضرت و آن دو مرد حایل شد و شمشیر را از على گرفت و بر او غالب شد و درِ خانه اش را بر روى وى بست و على(علیه السلام) اصرار کرد اما او اجازه نداد و گفت: (حاکم) میان من و تو پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) ! پیش از آن که نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله)بیایند، خبر به حضرت رسید. پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) وقتى على و امّ هانى را دید، خندید و به على(علیه السلام)فرمود: اى ابو الحسن، امّ هانى بر تو پیروز شد؟! على(علیه السلام) گفت: اى پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) به خدا سوگند او نمى توانست کارى انجام دهد تا این که شمشیر را از دستم گرفت.
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: اگر همه مردم از ابوطالب بودند، همه شان این گونه شدید و قوى
بودند.
سپس پیامبر(صلى الله علیه وآله) در حالى که خنده بر لب داشتند، به ام هانى فرمودند: ما آن دو نفر را مهدور الدم دانستیم.
امّ هانى گفت: اى فرستاده خداوند، من آن دو را پناه داده ام، ایشان را بر من ببخش. پیامبر فرمود: اى امّ هانى، هر که را تو پناه دادى ما پناهش دادیم و به على(علیه السلام) فرمود: از آن دو صرف نظر کن و ایشان را به خاطر امّ هانى آزاد بگذار.(2)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) در کنار قبر مادرش در ابواء
از ابن عباس و غیر ایشان نقل شده است: ...هنگامى که پیامبر(صلى الله علیه وآله) در جریان عمره حدیبیه به سرزمین ابواء رسید، فرمود: خداوند به من اجازه داد که قبر مادرم را زیارت کنم، سپس کنار قبر مادر رفت و آن را مرتب کرد و بر آن گریست. مسلمانان نیز به خاطر گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) گریه کردند.(3)
1 . بحارالأنوار، ج43، ص131
2 . شرح الأخبار، ج3، ص217
3 . بحارالأنوار، ج15، ص162
---------------------------------------------------
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) در مرگ فاطمه بنت اسد
امام صادق(علیه السلام) فرمود: هنگامى که فاطمه بنت اسد، مادر امیر مؤمنان(علیه السلام) درگذشت، على(علیه السلام)نزد پیامبر رفت. پیامبر از او پرسید: ابوالحسن! کارى دارى؟ عرض کرد: مادرم از دنیا رفت. پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: به خدا سوگند او مادر من هم بود و در این هنگام بر مرگ فاطمه بنت اسد گریست و گفت: اى واى مادرم!...(1)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) در مرگ ابوطالب
ابن سعد با واسطه نقل کرده که على(علیه السلام) فرمود: وقتى پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) را از رحلت ابوطالب خبر دادم، حضرت گریست و فرمود: او را غسل بده و کفن کن و من هم چنین کردم.(2)
خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) از قضاى خدا درباره بنده مؤمن
امام صادق(علیه السلام) از پدرانش نقل کرده که: روزى پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) خندید، آن گونه که دندان هاى آخرش نمایان شد، و در این هنگام فرمود: از من نمى پرسید به خاطر چه چیزى خندیدم؟ گفتند: چرا اى پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) ! فرمود: تعجبم براى فرد مسلمان است که خداى سبحان
1 . کافى، ج1، ص43 ; بحارالأنوار، ج6، ص232 و، ج18، ص6
2 . تلخیص الحبیر، ج5، ص150
---------------------------------------------------
هیچ قضایى درباره او ندارد، جز این که در عاقبت امر به خیر و صلاحش خواهد بود.(1)
پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) روزى با یاران خود نشسته بودند که حضرت لحظه اى خندید و آنگاه فرمود: از من نمى پرسید که چرا و براى چه چیزى خندیدم؟ گفتند: اى فرستاده خداوند، از چه رو خندیدى؟ فرمود: تعجب کردم از کار شخص مؤمن که همه اش خیر است. اگر چیزى که مورد علاقه اوست به او برسد، حمد خدا را مى گوید و این به خیر اوست و اگر چیز ناخوشایندى به او رسد، صبر مى کند که این هم به خیر اوست و هیچ کس نیست که تمام امورش خیر باشد جز بنده مؤمن.(2)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) به هنگام استلام حجرالأسود
عبدالله بن عمر گوید: پیامبر(صلى الله علیه وآله) به طرف حجرالأسود رفت و لب هاى خود را بر آن نهاد و زمانى طولانى گریست، سپس متوجه شد که عمربن خطاب هم مى گرید. فرمود: اى عمر، این جاست که اشگ ها ریخته مى شود.(3)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) هنگام خروج از مکه:
پیامبر(صلى الله علیه وآله) پس از حجّة الوداع، هنگام خروج از مکه، پیوسته نگاه به کعبه مى کرد و مى گریست.
نقل شده که پیامبر(صلى الله علیه وآله) هنگام هجرت و خروج از مکه به سوى مدینه، پیوسته نگاه به خانه خدا مى کرد و مى گریست و این گریه به خاطر اندوهى که بود از جدایى خانه خدا براى حضرت پدید مى آمد.(4)
و قرطبى در تفسیرش(5) از ابن عباس و قتاده نقل کرده که: پیامبر(صلى الله علیه وآله) پس از حجّة الوداع، هنگام خروج از مکه، پیوسته نگاه به کعبه مى کرد و مى گریست و آیه 13 سوره محمد(صلى الله علیه وآله) به دنبال آن، نازل شده است.
خنده و شگفتى پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) از مجادله بنده با خدا در قیامت
انس بن مالک گفت: روزى پیامبر(صلى الله علیه وآله) خنده یا تبسم کرد و فرمود: از من نمى پرسید که از چه رو خندیدم؟! و سپس افزود: در شگفتم از مجادله بنده با پروردگارش در روز قیامت، که
1 . شیخ صدوق، توحید، ص401 ; بحارالأنوار، ج68، ص141
2 . مسند احمد، ج6، ص16
3 . شرح الکبیر، ج3، ص384 ; المستدرک، ج1، ص454
4 . التبیان، ج9، ص288 ; مجمع البیان، ج9، ص144
5 . تفسیر قرطبى، ج16، ص223
---------------------------------------------------
مى گوید: پروردگارا! آیا وعده ندادى که بر من ظلم نکنى؟
خداوند مى فرماید: آرى، وعده دادم!
بنده مى گوید: من شهادت هیچ کس را علیه خودم نمى پذیرم جز این که از خودم باشد.
پروردگار مى فرماید: آیا کافى نیست که من و فرشتگان کرام الکاتبین شاهد باشیم؟
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: این سخن چند بار رد و بدل مى شود، پس از این، دهان بنده را مهر مى کنند و مى بندند و اعضاى بدن او سخن مى گویند و شرح مى دهند که او چه کرده است.
پروردگار خطاب به ایشان مى فرماید: دور باشید، آیا با من مجادله مى کنید؟!(1)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) در مرگ نجاشى پادشاه حبشه
امام حسن عسکرى(علیه السلام) از پدرانش نقل کرده، هنگامى که پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) خبر مرگ نجاشى را از جبرئیل شنید، به شدت گریست (بَکَى بُکَاءَ حَزِین عَلَیْهِ) و فرمود: برادر شما «اَصْحَمَه»(2)مرد. حضرت آنگاه به صحرا رفت و از راه دور بر او نماز خواند و هفت تکبیر گفت و خداوند زمین را براى او هموار ساخت; به طورى که جنازه نجاشى را دید، در حالى که او در حبشه بود.(3)
خنده و شگفتى پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) از یک رؤیاى شگفت انگیز
عایشه گوید: پیامبر(صلى الله علیه وآله) از رؤیایى که مردى براى وى نقل کرد، آنقدر خندید که هرگز ندیده بودم از چیزى آن گونه بخندد!
محمدبن سیرین گوید: دانستم که آن رؤیا و تأویلش چیست. خواب این بود که آن مرد دید سرش جدا شده و او به دنبالش حرکت مى کند (و تأویل آن این است که) سر، پیامبر(صلى الله علیه وآله)بود و آن مرد مى خواست با عملِ خود به عملِ پیامبر(صلى الله علیه وآله) برسد ولى نمى توانست.(4)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) بر شهید فخ
امام باقر(علیه السلام) فرمود: وقتى پیامبر(صلى الله علیه وآله) به سرزمین فخ رسید، نمازى را آغاز کرد، در رکعت دومِ نماز گریست و مردم چون گریه آن حضرت را دیدند، گریستند. در پایان نماز پرسید: چرا گریه مى کنید؟ عرض کردند: از گریه تو مى گرییم. حضرت فرمود: وقتى رکعت اول نماز را
1 . نیشابورى، مستدرک الحاکم، ج4، ص601
2 . نام نجاشى است.
3 . عیون اخبار الرضا(علیه السلام) ، ج2، ص252 ; وسائل الشیعه، ج3، ص107
4 . المصنف، ج7، ص244
---------------------------------------------------
خواندم، جبرئیل بر من نازل شد و گفت: اى محمد(صلى الله علیه وآله) مردى از فرزندان تو در این مکان کشته خواهد شد و شهیدِ همراه او پاداش دو شهید دارد.(1)
خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) از برخى استغفارها
از على بن ربیعه نقل شده که گفت: مرکبى را آوردند که على بن ابى طالب سوار شود، وقتى آن حضرت پاى خود را در رکاب گذاشت، گفت: «بسم الله...» و آنگاه که بر مرکب نشست، گفت: «الحمد لله...» و سپس سه بار حمد خدا و سه تکبیرگفت و این کلمات را خواند: «سُبْحَانَکَ لا إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، وَ ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِرْ لِی إِنَّهُ لا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ أَنْتَ». سپس خندید. گفتم: اى امیر مؤمنان، از چه رو خندیدى؟ فرمود: پیامبرخدا را دیدم، همین کار را که من انجام دادم او نیز انجام داد و خندید. پرسیدم: اى پیامبرخدا! براى چه خندیدى؟ فرمود: پروردگار از بنده اش تعجب مى کند هنگامى که مى گوید: «رَبِّ اغْفِرْ لِی» و مى فرماید: «بنده من دانست که گناهان را جز من، کسى نمى بخشد.»(2)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) در مرگ فرزندش ابراهیم:
عایشه گوید: وقتى ابراهیم از دنیا رفت، پیامبر(صلى الله علیه وآله) در مرگ وى گریست، تا حدّى که اشگ هاى دیدگانش بر محاسنش جارى شد. به او گفتند: اى پیامبرخدا، دیگران را از گریه کردن باز مى دارى، در حالى که خود اینگونه اشگ مى ریزى؟! فرمود: این گریه نیست، همانا رحمت است و هرکس که رحم و مهربانى نکند، به او رحم و مهربانى نخواهد شد.(3)
و در نقل دیگر آمده است: وقتى اشگ هاى حضرت در مرگ فرزندش ابراهیم جارى شد، فرمود: اشگ ها از چشم جارى و قلب اندوهناک مى شود ولى ما چیزى نمى گوییم که موجب خشم پروردگار شود و ما به خاطر تو محزونیم، اى ابراهیم.(4)
این ماجرا در مورد مرگ فرزند دیگر پیامبر(صلى الله علیه وآله) (طاهر) و یکى از دخترانش هم نقل شده است.(5)
شادى و خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) از بخشیده شدن گناهکاران در قیامت
از ابوذر(رحمه الله) نقل شده که گفت: پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) فرمود: در قیامت شخصى را مى آورند و (به
1 . مقاتل الطالبیین، ص290 ; بحارالأنوار، ج48، ص170
2 . مسند احمد، ج1، ص97 ; دعائم الإسلام، ج1، ص346 ; بحارالأنوار، ج61، ص218 ; فقه السنه، ج1، ص293
3 . وسائل الشیعه، ج3، ص282
4 . الکافى، ج3، ص263 ; وسائل الشیعه، ج3، ص280
5 . نکـ : مجمع الزوائد، ج3، ص18
---------------------------------------------------
فرشتگان) گفته مى شود که گناهان کوچک وى را بر او عرضه کنید، فرشتگان چنین مى کنند، اما گناهان کبیره را از او پنهان مى دارند (او با دیدن گناهان خود) مى گوید: در چنین روزى چنین عملى را انجام دادم و به گناهان کوچک خود اعتراف مى کند، در حالى که از گناهان بزرگش ترس دارد. (به فرشتگان) گفته مى شود به جاى هر سیّئه و بدى، حسنه اى به او بدهید. او مى گوید: من گناهانى دارم که اکنون آنها را نمى بینم!
ابوذر گوید: دیدم پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) به گونه اى خندید که دندان هاى کنارى او هم آشکار شد!(1)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) هنگام تلاوت قرآن
پیامبر(صلى الله علیه وآله) هنگام شنیدن قرآن گریه مى کرد.(2) آن حضرت به ابن مسعود فرمود: قرآن را بر من قرائت کن. ابن مسعود گوید: شروع به خواندن سوره نساء کردم تا این که به آیه: فَکَیْفَ إِذا جِئْنا مِنْ کُلِّ أُمَّة بِشَهِید وَ جِئْنا بِکَ عَلى هؤُلاءِ شَهِیداً (3) رسیدم، دیدم اشک از چشمان پیامبر(صلى الله علیه وآله)سرازیر شد و فرمود: دیگر بس است.
ابوالفتوح رازى در تفسیر خود این روایت را نقل کرده و افزوده است:
ابن مسعود گوید: چون به آیه یاد شده رسیدم، حضرت گریه کرد و فرمود: بار دیگر، از اول تلاوت کن. باز شروع کردم تا این که به آیه یادشده رسیدم، پیامبر(صلى الله علیه وآله) بیشتر از بار اول گریه کرد و فرمود: بس است.(4)
نقل کرده اند که هرگاه آیه وَ جِئْنا بِکَ عَلى هؤُلاءِ شَهِیداً را نزد پیامبر مى خواندند، اشگ هاى حضرت جارى مى شد.(5)
خنده و شگفتى پیامبر(صلى الله علیه وآله) از شدت نزول باران به دنبال نماز باران و دعاى آن حضرت
عایشه نقل کرده است که: مردم از قحطى و خشک سالى نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله) شکایت کردند. حضرت خطبه خواندند و دعا کردند و دو رکعت نماز گزاردند. در پى آن، خداوند قطعه ابرى پدید آورد که رعد و برقى زد و سپس باران نازل شد. هنوز پیامبر(صلى الله علیه وآله) به مسجدش (مسجدالنبى) نرسیده بود که سیل ها به راه افتاد! وقتى حضرت دیدند مردم با سرعت و شتاب،
1 . مسند احمد، ج5، ص157 ; مجمع البیان، ج7، ص313
2 . سبل السلام، ج3، ص131
3 . نساء : 41، «حال آن ها چگونه است در آن روز که از هر امتى شاهد و گواهى مى آوریم و تو را نیز بر آنان گواه خواهیم گرفت؟!»
4 . مستدرک الوسائل، ج4، ص277
5 . المیزان، ج12، ص326
---------------------------------------------------
به خانه هایشان مى روند، به شدّت خندیدند و گفتند: «أَشْهَدُ أَنَّ اللهَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدِیر وَأَنِّی عَبْدُاللهِ وَ رَسُولِهِ».(1)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) هنگام غروب آفتاب
از امام باقر(علیه السلام) نقل شده که فرمود: هرگاه (هنگام غروب)، سرخى خورشید بر قله کوه ها آشکار مى شد، اشگ از دیدگان پیامبر مى ریخت و مى گفت:
خدایا! روز را به پایان مى برم در حالى که از ظلم هایم به عفو تو، از گناهانم به مغفرت تو، از ترسم به امان تو، از ذلّتم به عزّت تو، از فقرم به غناى تو، از صورت فرسوده و فانى شونده ام به چهره و وجه باقى و کریمانه تو پناه مى آورم!
خدایا! عافیتم ده و از کرامتت شکوهم ببخش و دررحمتت قرارم ده و از شرّ آفریدگانت; از جنّ و انس حفظم کن، اى رحمان و اى رحیم.(2)
خنده و شادمانى پیامبر(صلى الله علیه وآله) از ثواب زیارت امام حسین(علیه السلام)
پیامبر(صلى الله علیه وآله) روزى بر فاطمه(علیها السلام) وارد شد و او غذایى از خرما و نان و روغن آماده کرد. پیامبر(صلى الله علیه وآله) همراه على، فاطمه، حسن و حسین(علیهم السلام) غذا را میل کردند. پس از آن، به سجده رفتند و در سجده گریه کردند، بعد از آن، خندیده و سپس سر از سجده برداشتند. در میان حاضران، على(علیه السلام) که در سخن گفتن با پیامبر(صلى الله علیه وآله) جرأت بیشترى داشت، گفت:
اى پیامبرخدا، امروز از شما چیزى دیدیم که پیش از این ندیده بودیم؟ پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: وقتى با شما غذا خوردم از سلامت و اجتماع شما خوشحال و مسرور شدم. جهت شکر (این نعمت) بر خداى تعالى سجده کردم و جبرئیل نازل شد و گفت:
به خاطر سرور و شادمانى که از اهل تو، به تو رسیده سجده شکر مى گزارى؟
گفتم: آرى.
گفت: آیا از چیزى که پس از تو بر ایشان مى گذرد، خبر دهم؟
گفتم: آرى، آگاهم کن اى برادرم، جبرئیل.
گفت: دخترت نخستین کسى است که به تو ملحق مى شود، پس از آن که به او ستم مى شود و حقش را مى گیرند و از ارثش منع مى گردد و شوهرش مورد ستم واقع مى شود و
1 . سنن ابى داود، ج1، ص261
2 . بحارالأنوار، ج83، ص267 ; سنن النبى(صلى الله علیه وآله)، ص379
---------------------------------------------------
پهلوى او شکسته مى شود.
پسر عمویت (علىّ بن ابى طالب) نیز مورد ستم قرار مى گیرد و از حقش محروم مى گردد و کشته مى شود.
در حق حسن نیز ستم مى شود و از حقش محروم مى کنند و او را با سم به شهادت مى رسانند.
به حسین هم ستم مى کنند و از حقش منع مى شود. عترتش را مى کشند و بر پیکرش اسب ها مى دوانند و دارایى اش را به سرقت و زنان و فرزندانش را به اسارت مى برند و در حالى که به خون خود آغشته است، دفن مى شود و گروهى غریب و ناآشنا او را به خاک مى سپارند.
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: (با شنیدن این خبر) گریستم و گفتم: آیا کسى حسین را زیارت مى کند؟ گفت: او را غریبه ها زیارت خواهند کرد. گفتم: کسى که او را زیارت کند ثواب او چیست؟ گفت: براى او ثواب هزار حج و هزار عمره است; حج و عمره اى که همه را با تو انجام داده باشد و من (با شنیدن این خبر) خندیدم.(1)
گریه هاى پیامبر(صلى الله علیه وآله) براى فرزندش حسین(علیه السلام)
عائشه گوید: حسین، فرزند پیامبر بر آن حضرت وارد شد و با سرعت به سوى او رفت و بر شانه اش قرار گرفت. جبرئیل به پیامبر گفت: اى محمد، آیا او را دوست دارى؟ فرمود: اى جبرئیل! چرا دوست نداشته باشم؟!
جبرئیل گفت: «پس از تو امّتت او را خواهند کشت». آنگاه تربتى سفید به آن حضرت داد و گفت: اى محمد ، فرزندت در این زمین کشته خواهد شد و نام آن «طفّ» است. پس از آن که جبرئیل از حضور پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) رفت، همچنان تربت در دست او بود و گریه مى کرد. پس از آن، خطاب به من فرمود: اى عائشه، جبرئیل به من خبر داد که فرزندم حسین در سرزمین «طف» کشته خواهد شد و امتم پس از من، دچار فتنه خواهند شد. سپس به سوى یارانش که على(علیه السلام) ، ابوبکر، عمر، حذیفه، عمار و ابوذر در میانشان بودند، بیرون رفت در حالى که مى گریست. گفتند: اى فرستاده خداوند، از چه رو گریه مى کنى؟
فرمود: جبرئیل خبر داد که فرزندم حسین پس از من در زمین طف کشته خواهد شد و این تربت را برایم آورد و آگاهم کرد که مرقدش در آن زمین خواهد بود.(2)
1 . بحارالأنوار، ج98، ص44
2 . مجمع الزوائد، ج9، ص188 ; معالم المدرستین، ج3، ص34
------------------------------------------------
خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) در برابر رفتار خشن اعرابى با حضرت!
انس بن مالک گوید: در حال راه رفتن با پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) بودیم و بر دوش حضرت بُرد نجرانى، داراى حاشیه خشن و زبر بود. عربى بیابانى از راه رسید و با سرعت، رداى حضرت را کشید; به طورى که وقتى به گردن پیامبر(صلى الله علیه وآله) نگاه کردم اثر حاشیه برد را دیدم. اعرابى در حال گفت: اى محمد، فرماه بده مقدارى از مال خدا، که نزد تو است به من بدهند. پیامبر(صلى الله علیه وآله) نگاهى به اعرابى کرد و خندید و آنگاه دستور داد چیزى به او بدهند!(1)
گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله) هنگام رحلت:
پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) هنگام احتضار، که در بستر بود، خطاب به على(علیه السلام) فرمود: «...وقت جدایى
من و تو است، تو را به خدا مى سپارم، اى برادر. همانا پروردگار، آنچه نزد اوست برایم برگزیده و گریه و اندوه من براى تو و این (اشاره به دخترش فاطمه(علیها السلام)) است، که بعد از من (حق شما را) ضایع خواهند کرد. مردم تصمیم بر ستم شماگرفته اند و شما را به خدا مى سپارم... چیزهایى به دخترم فاطمه سفارش کرده و او را مأمور کرده ام که به تو برساند. آنها را عملى کن که او (فاطمه) بسیار راستگو است.»
خدایا! روز را به پایان مى برم در حالى که از ظلم هایم به عفو تو، از گناهانم به مغفرت تو، از ترسم به امان تو، از ذلّتم به عزّت تو، از فقرم به غناى تو، از صورت فرسوده و فانى شونده ام به چهره و وجه باقى و کریمانه تو پناه مى آورم!
سپس فاطمه را در آغوش گرفت و سرش را بوسید و فرمود: پدرت فداى تو باد، فاطمه!
در این هنگام صداى گریه فاطمه(علیها السلام) بلند شد. پیامبر بار دیگر او را در آغوش گرفت و فرمود: «به خدا سوگند خداوند انتقام تو را خواهد گرفت و به خاطر غضب تو غضبناک مى شود، پس واى بر ستمگران!»
باز هم اشگ از دیدگان پیامبر جارى شد. على(علیه السلام) فرمود: به خدا سوگند گمان کردم که پاره اى از تنم جدا شد و رفت! به خاطر این که (دیدم) پیامبر(صلى الله علیه وآله) آن قدر گریه کرد که اشگ هایش مانند قطرات باران سرازیر شد، تا حدّى که محاسن او و پارچه اى که بر او بود، تر شد و او همچنان به فاطمه(علیها السلام) چسبیده بود و جدا نمى شد و این در حالى بود که سر او بر
1 . صحیح بخارى، ج7، ص40 ; حلیة الأبرار، ج1، ص307
-----------------------------------------------
سینه ام بود...(1)
طبق نقلى دیگر، پیامبر(صلى الله علیه وآله) درلحظات آخر عمرش، حوادث پس از خود و رفتار ظالمانه امتش نسبت به على(علیه السلام) را یاد آورد و فاطمه آن را شنید و به شدّت گریست و پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) از گریه فاطمه(علیها السلام) گریه کرد و اشگ ریخت. آنگاه فرمود: دخترکم! گریه نکن و فرشتگانى را که همنشین تو هستند آزار نده. این جبرئیل است که به خاطر گریه تو مى گرید و میکائیل و صاحب سرّ خدا اسرافیل (هم به خاطر گریه تو مى گرید). دخترکم گریه نکن که آسمان ها و زمین به خاطر گریه تو به گریه افتادند...(2)
خنده و شگفتى پیامبر(صلى الله علیه وآله) از سخن دانشمند یهودى
دانشمندى از یهود نزد پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) آمد و گفت: اى ابو القاسم، وقتى که روز قیامت به پا شود، خدا آسمان ها را بر یک انگشت و زمین ها را بر انگشت دیگر و آب و خاک را نیز بر انگشت سوم و درختان را بر انگشتى و همه خلایق را بر انگشتى دیگر مى نهد، سپس تکان مى دهد و مى گوید: حاکم تنها من هستم.
پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله) از این سخن در شگفت شد و به شدّت خندید، تا آنجا که دندان هاى کنارى حضرت آشکار شد و این آیه را قرائت کردند! وَ ما قَدَرُوا اللهَ حَقَّ قَدْرِهِ... ;(3) «آنها خدا را درست نشناختند...»(4)
1 . بحارالأنوار، ج22، ص491
2 . همان، ص493
3 . انعام : 91
4 . السنن الکبرى، ج6، ص446
---------------------------------------------------
گریه هاى طولانى و شدید پیامبر(صلى الله علیه وآله)
امام کاظم(علیه السلام) از پدرش و او از پدرانش، از امام حسین، از پدرش على(علیه السلام) در بیان حالات پیامبر(صلى الله علیه وآله) نقل کرده است:
پیامبر(صلى الله علیه وآله) به قدرى گریه مى کرد که محل نمازش (از اشک) تر مى شد. این گریه تنها به علّت ترس از خدا، آن هم بدون داشتن هیچ جرم و گناه بوده است.(1)
امیر مؤمنان(علیه السلام) فرمود: ...پیامبر(صلى الله علیه وآله) آن قدر گریه مى کرد که از حال مى رفت و بى هوش مى شد. به او گفته شد: اى پیامبرخدا، آیا خداى عزّ وجلّ گناهان گذشته و آینده ات را نبخشیده است؟ فرمود: آرى (اما) آیا من نباید بنده سپاسگزار باشم؟(2)
چگونگى خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله)
امام صادق(علیه السلام) از پدرانش، از على(علیه السلام) نقل کرد که: «کَانَ ضَحِکُ النَّبِیِّ(صلى الله علیه وآله)التَّبَسُّمَ...»; «خنده پیامبر(صلى الله علیه وآله) لبخند بوده است.»(3)
همچنین نقل شده است که تبسم و لبخند پیامبر(صلى الله علیه وآله) از همه بیشتر بوده است.(4)
سیره نویسان نقل کرده اند: پیامبر(صلى الله علیه وآله) هرگاه مى خندید، دستش را بر دهان قرار مى داد.(5)
روایت پیش گفته از امیر مؤمنان على(علیه السلام) هم نقل شده است.(6)
و نیز روایت شده که بیشتر خنده هاى پیامبر(صلى الله علیه وآله) به گونه اى بود که دندانهاى جلوى حضرت نمایان و دیده مى شد.(7)
چگونگى گریه پیامبر(صلى الله علیه وآله)
سنّت پیامبر(صلى الله علیه وآله) در گریه کردن این گونه بود که اشگ از چشمانش جارى مى شد و آن را از صورتش پاک مى کرد ولى صدایش (در گریه) شنیده نمى شد.(8)
پى نوشت ها
1 . حلیة الأبرار، ج1، ص33 ; بحار الأنوار، ج10، ص45
2 . تفسیر نور الثقلین، ج4، ص317، ذیل آیات اول سوره طه ; بحارالأنوار، ج17، صص257 و 287
3 . وسائل الشیعه، ج12، ص119 ; سنن ترمذى، ج5، 263
4 . الشمائل المحمدیّه، ص187
5 . الاصابه، ج7، ص306 ; الاعلام، ج6، ص219
6 . سبل الهدى والرشاد، ج7، ص124
7 . همان.
8 . مسکّن الفؤاد، ص97
تبلیغات
