تازه هاى فقه, حقوق, اصول و رجال (مقاله پژوهشی حوزه)

کتاب در دو بخش, سامان یافته است:
1. امر به معروف و نهى از منکر از زوایاى گوناگون در فقه اهل بیت مورد بررسى قرار گرفته است.
2. در بخش دوم, امور پیوسته به امر به معروف و نهى از منکر, مانند هدف از انجام آن, به بحث گذاشته شده است.
پژوهشى فقهى پیرامون سنّ تکلیف
زهره صفاتى, تهران, نشر مطهّر, چاپ اول, زمستان 1376
از دیدگاه نویسنده, بلوغ در امور مختلف, مانند ازدواج, امور اقتصادى, اجراى حدود و… یکسان نیست, در مثل در حدود و تعزیرات, به نظر نویسنده حدّ تابع سن نیست, بلکه ارتکاب جرم و احراز آن, شرط اجراى حدود است.
شرح تبصره علامه حلّى
على محمّدى, قم, دارالفکر, چاپ دوم, 1376, 2جلد.
(تبصرة المتعلّمین فى احکام الدین), از جمله آثار ارزشمند فقهى است که همیشه در حوزه هاى علمیه و محافل علمى و در نزد ارباب اندیشه, کتاب مطرح بوده, هم به جهت خلاصه بودن و هم به جهت قوت و هم به جهت جایگاه والا و پرشوکت نویسنده آن, علامه حلّى رحمة اللّه علیه.
ترجمه چنین اثر پر بها و ارزشمندى, مى تواند گام بلندى باشد در راه گسترش احکام دین و طرح دوباره آثار مفید و راهگشاى فقهى.
مترجم, متن تبصره را در بالاى صفحه و شرح کوتاهى از عبارات, همراه تعریف عنوانها و گاه یادآورى دیدگاهها, در پایین صفحه, آورده است.
جلد اول از طهارت آغاز و به مبحث شفعه پایان مى پذیرد. شروع جلد دوم از بحث اجاره تا پایان دیات است.
الفقه والمسائل الطبّیّة
محمد آصف محسنى, چاپ اول.
در این اثر به فرعهاى فقهى فراوانى که امروزه در حرفه پزشکى, به آنها نیاز است و از آنها سخن به میان مى آید و بسیارى از بن بستهاى پزشکى در جامعه هاى اسلامى, با حلّ آنها, گشوده مى شود, پرداخته شده و با توجه به دیدگاههاى فقهاى شیعه بررسى شده است. نویسنده, گاه آراى علماى اهل سنت را نیز مطرح مى سازد, از جمله فرعهایى که در این اثر دیده مى شود, عبارت است از:
مداوا, ضمان پزشک, لمس و نگاه, جلوگیرى از باردارى, عقیم سازى, نقل جنین از رحمى به رحم دیگر, قراردادن منى در رحم زن نامحرم, بانک شیر, تشخیص جنس جنین, تغییر جنسیت, مرگ مغزى, قطع اعضاى بدن مرده, فروش اعضاى بدن, قطع اعضاى زاید, بیمارى ایدز و….
حقوق
علل نقض آراى محاکم در موضوعات احوالِ
شخصیه و مدنى در دیوان عالى کشور
یدالله بازگیر, تهران, انتشارات ققنوس, چاپ اول, 1376
از جمله هدفهاى تدوین این کتاب, بررسى و بازشناسى علتها و انگیزه هاى نقض آراى محاکم بدوى در دیوان عالى کشور است, تا قضات محاکم یاد شده با ملاحظه آنها از علتها و انگیزه هایى که سبب شکستن آرا مى شود, آگاه شوند و با دقت در مفاد قانون و نگهداشت آنها آراى کامل ترى ارائه دهند.
کتاب سیزده بخش دارد و در هر بخش, علتها و انگیزه هاى نقض آراى محاکم در گزاره هاى زیر در دیوان عالى کشور آورده شده است:
طلاق, فسخ نکاح, تمکین, نفقه, مهریه, حضانت و ملاقات فرزند, ازدواج مجدد, اثبات زوجیت و ثبت ازدواج عادى, خانواده, اثبات نسبت, حجر, وصیت نامه و وقف.
قانون حاکم در داوریهاى تجارى بین المللى
لعیا جنیدى, تهران, نشردادگستر, چاپ اول, 1376
در این کتاب بررسى مى شود هنگامى که داوران مانند قضات, براساس حقوق دولتى و یک نظام حقوقى ملى دعوى را فیصله مى دهند و در واقع, تنها وظیفه دار تأمین یک عدالت بهتر هستند, چگونه عمل مى کنند. در فرضى که دعوى را بر مبناى حقوقى دیگر (جز آنچه در نظامهاى حقوقى ملى مقرر است) فیصله مى دهند روش کار به چه شیوه و روش است.
پژوهش درباره هر یک از مسائلى که مورد بحث و بررسى قرار مى گیرد, مسیر زیر را مى پیماید:
1. با توجه به اسناد بین المللى موجود و آثار نویسندگان, دیدگاه بین المللى تعیین مى شود.
2. در مواردى که تشریح دیدگاه نظامهاى حقوقى ملى راجع به موضوعى ضرورى باشد, مطالعه تطبیقى راجع به همان موضوع انجام مى شود.
3. سعى شده دیدگاه حقوق ایران, راجع به موضوع مورد بحث, استنباط شود.
کتاب در سه بخش: قانونهاى حاکم بر قرارداد داورى, آیین داورى و ماهیت دعوى, سامان یافته است.
کلیات حقوق بین الملل عمومى, جلد2
رضا موسوى زاده, تهران, مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه,
چاپ اول, 1376
کتاب در دو بخش سامان یافته است:
1. قلمرو جامعه بین المللى, با فصلهاى زیر:
قلمرو دریایى, قلمرو هوایى, حقوق حاکم بر فضاى ماوراى جوّ و کرات آسمانى.
2. روشهاى حل مسالمت آمیز اختلافات بین المللى, با فصلهاى زیر:
کلیات روشهاى سیاسى حل و فصل اختلافات بین المللى, روشهاى حقوقى حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات بین المللى.
مختصر حقوق خانواده
سید حسین صفایى و اسدالله امامى, نشر دادگستر, چاپ اول, 1376
مقوله هاى مورد بحث در این اثر عبارتند از:
ازدواج, طلاق, قرابت و نسب. بدین ترتیب:
در باب نخست, زیر عنوان ازدواج, از مفهوم, اقسام و شرایط و آثار آن بحث مى شود.
در باب دوم, علتهاى انحلال و از هم پاشیدگى نکاح, بویژه طلاق(شرایط, اسباب و آثار طلاق) بررسى مى شود.
در باب سوم, قرابت و نسبت: (نسبت مشروع, نسب نامشروع, نسب ناشى از شبهه و نسب ناشى از تلقیح مصنوعى) و آثار نسب: (حضانت, ولایت قهرى و نفقه) مورد مطالعه و بررسى قرار مى گیرند.
تابعیت اعضاى خانواده وارث و پاره اى مسائل خانواده, مانند آموزش فرزندان یا تأمین اجتماعى, یا مقرّرات کیفرى مربوط به خانواده که خارج از قلمرو حقوق مدنى است, در این اثر, بررسى نمى شود و تنها گاه اشاره هایى به آنها شده است.
نظریه جهت در اعمال حقوقى
(مطالعه تطبیقى در حقوق ایران, اسلام, رومى, ژرمنى و کامن لا)
حسن ره پیک, تهران, انتشارات اطلاعات, چاپ اول, 1376
هر عمل حقوقى, انگیزه و محرّکى دارد که در حقوق ایران به (جهت) موسوم گشته است.
هدف این تحقیق, ارائه بحث تحلیلى و عمیق از نظریه (جهت) روشن گرى زوایاى مبهم و خلأهاى قانونى در حقوق ایران, برابرسازى مباحث در نظامهاى مختلف حقوقى و یافتن راه حلهاى سازوار در موارد ابهام و اجمال بوده است.
روش بحث در بخشهاى مختلف, بدین گونه است: ابتدا دیدگاههاى نظامها و نویسندگان حقوقى نقل مى گردد, سپس در بخش نتیجه گیرى, دیدگاه مناسب تر و ارزیابى برگزیده مى شود همچنین در ضمنِ چندین بند, نتیجه هاى تحقیق به گونه فشرده اعلام و نکته هایى در قالب پیشنهاد طرح مى گردد.
اصول
عمدة الاصول, جلد1
سید محسن خرّازى, قم, مؤسسه در راه حق, چاپ اول, 1418
در مقدمه اى که جناب سید على رضا جعفرى بر کتاب نگاشته, اصولیان بزرگ و آثارشان را از زمان امامان(ع) تا قرن یازدهم هجرى شناسانده و شرح حال نویسنده را نیز آورده است.
کتاب براساس (کفایة الاصول), دسته بندى و سامان بندى شده و در مسائل مطرح شده, همه زوایاى بحث به دقت و درنگ و همه سونگرى نمایانده شده است.
افزون بر این, از ویژگیهاى دیگر این اثر که طالب علمان را بسیار به کار مى آید و براى اصول پژوهان, مفید و راهگشاست, ارائه خلاصه و فشرده بحث است در پایان هر بحث.
الوجیز فى اصول الفقه
وهبه زحیلى, دمشق دارالفکر, چاپ دوم, 1418, 246صفحه.
در این اثر مباحث اصولى, براساس مذهب اهل سنت نگاشته شده و گاه دیدگاههاى اصولى علماى شیعه مطرح و پاسخ داده شده است.
کتاب چهار فصل دارد:
فصل نخست, شرح دلیلهاى شرعى: قرآن, سنت, اجماع, قیاس, استحسان, مصلحت مرسله, عرف, استصحاب و….
فصل دوم, شرح و بیان حکم, حاکم, محکوم فیه و محکوم علیه.
فصل سوم, شرح دلالتها: دلالت نص, مفهوم مخالفت, دلالت واضح و غیر واضح, مشترک, عام و خاص.
فصل چهارم, شرح و بیان گزاره هایى چون: مقصد عامّ از تشریع, حق الله, نسخ حکم, تعارض و ترجیح بین ادله و….
رجال
حاوى الاقوال فى معرفة الرجال
عبدالنبى جزائرى (م:1021هـ.ق.), تحقیق: مؤسسة الهدایة
ناشر: ریاض ناصرى, چاپ اول, 1418, 4جلد.
حاوى الاقوال, از همان اوان انتشار نسخه خطى آن, مورد توجه ویژه محافل علمى و حوزه هاى علمیه و محققان و صاحب نظران و رجال پژوهان قرار گرفت و در ردیف منابع مهم رجال پژوهى, جاى گرفت.
عبدالنبى جزائرى, با سبک ویژه خود که همانا دسته بندى راویان است به چار دسته: صحاح, حسان, موثقون و ضعفا و شناساندن 2358 راوى, در بین اهل نظر و دارندگان سبکهاى ویژه رجالى, جایگاه والایى یافته است.
مؤسسه: (الهدایه لاحیاء التراث) با استفاده از دو نسخه خطى (که یکى از آنها را خود نویسنده اصلاح کرده و حاشیه هاى ارزنده اى به آن زده) تصحیح کرده و با پانوشته هاى سودمندى به چاپ رسانده است.
ریاض محمد حبیب ناصرى, مقدمه اى دراز دامن بر آن نگاشته و شرح حال نویسنده را نیز در این مقدمه گنجانده است.
نویسنده آثار دیگرى نیز دارد:
اجوبة مسائل الشیخ جابر بن عباس نجفى, الاقتصاد فى شرح الارشاد, الحواشى على التهذیب, حاشیه بر الکافى, حاشیه بر المختصر النافع, حاشیه بر نقد الرجال, شرح تهذیب الاصول واثرى در موضوع امامت.
مشایخ الثقات
غلامرضا عرفانیان یزدى, قم, انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى, چاپ سوم, 1377.
در علم رجال مشهور است که محمد بن ابى عمیر ازدى و صفوان بن یحیى و احمد بن محمدبن ابى نصر بزنطى, تنها از اشخاص ثقه روایت نقل مى کنند. در این اثر, نخست 590 تن از مشایخ آنان به اجمال نام برده مى شود, سپس یکایک آنها شناسانده مى شوند.
نویسنده, مقدمه اى دراز دامن بر کتاب نگاشته است که نکته هاى سودمندى را در فرا دید خواننده قرار مى دهد.