تجلی بصری پیرزن حاجب در نگاره های خسرو و شیرین دوره قاجار (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
ترویج فرهنگ فرنگی در عصر قاجار سبب تحولاتی قابل توجه در زمینه های فرهنگ و هنر گردید. یکی از نمودهای تأثیر گذار در نگاره ها و کاشی نگاره های دوره قاجار صحنه آبتنی شیرین است که در این صحنه شیرین به مثابه زن فرنگی و مفهوم دیگری تجلی یافته است. تصاویر قاجاری کاشی نگاره های این صحنه با تصاویر مکاتب هنری پیش از قاجار با ظهور" پیرزن حاجب" میان خسرو و شیرین متمایز شده است. پرسش این است در بستر یک جامعه در حال گذار از فرهنگ سنتی به مدرنیته، کارکرد و علت پیدایش " پرده و پیرزن" در کاشی نگاره های عصر قاجار چگونه است و چه اسطوره متنی منجر به شکل گیری آن شده است؟تحقیق حاضر، توصیفی تحلیلی و رویکرد مطالعاتی، تحلیل اسطوره کاوی از منظر ژیلبر دوران است.هدف از انجام مطالعه، شناسایی عوامل فرهنگی و اجتماعی موثر بر تجلی بصری "پیرزن و پرده " که موجب تولید مفاهیم فرهنگی ویژه دوره قاجار و بیان زیباشناختی برخی از مفاهیم شده است. پیرزن و پرده در کاشی نگاره های قاجاری نمایانگر فرهنگ سنتی و اسلامی، میانجی بین عاشق و معشوق، پنهان کردن معشوق، مشروعیت بخشیدن دینی-اسلامی به ملاقات عاشق و معشوق، تأکید بر نامحرمیت، بیانگر دوره گذار از سنت به تجدد و تکیه بر دوگانگی فرهنگ سنتی و فرهنگ فرنگی (خود و دیگری) حاکم بر دوره قاجار است و از منظر زیباشناختی، دوگانه زیبایی-زشتی، پیری-جوانی، باروی-عقیمی با حضور پیرزن دو شخصیت اسطوره ای خسرو و شیرین در نگاره ها برجسته می سازد.Visual Manifestation of Covering Crone In Qajar Paintings of Khosrow and Shirin
With the promotion of European culture in Qajar era, it caused significant changes in fields of culture and art. One of influential Qajar painting and tile manifestations is scene of Shirin bathe who has been as a symbol of Persian woman but concept of “other”. Qajar image tiles of the scene have been distinguished from images of pre-Qajar artistic schools with the appearance of “covering crone” between king Khosrow and queen Shirin. Therefore the research answers what is the function and cause of the emergence of "curtain and old woman" as covering crone in tiles of Qajar era in the context of a society in transition from traditional culture to modernity and what is the textual myth? Has it been formed? This research aimed to identify the cultural and social factors affecting the visual expression of "covering crone" that has produced specific cultural concepts of Qajar culture and aesthetics. This research employed descriptive-analytical method using analytical method of Gilbert Doran’s myth analysis.The manifestations of the old woman and the curtain show the traditional and Islamic culture, mediation between the lover and the beloved, hiding the beloved, legitimizing the religious-Islamic meeting of the lover and the beloved, emphasizing non-sanctity, expressing the transition from tradition to modernity. The duality of traditional and Western culture (self and other) dominates Qajar period. And from an aesthetic point of view, the duality of beauty-ugliness, old-youth, and fertility-sterility is manifested in the old woman highlights the two mythical characters of Khosrow and Shirin.
تبلیغات
