ارزیابی آرای مفسّران در نسبت «اغواگری» به خدا از سوی ابلیس و نتایج کلامی آن (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در قرآن آمده که ابلیس پس از رانده شدن از درگاه الهی، با تعبیر «بِمَا أَغْوَیتَنِی»، گمراهی خود را به خدا نسبت داده است. برخی مفسران سخن ابلیس را صادق و گروهی آن را کاذب دانسته و این تصدیق یا تکذیب را زمینه طرح موضوع جبر و تفویض قرار داده اند. این پژوهش با بررسی آرای مفسران به نتایج زیر رسیده است: 1- برخی مفسران به دلیل عدم اهتمام به موضوع، سکوت کرده اند. 2- معتقدان به جبر، اغوا را به معنای اضلال دانسته و از آن جبر فهمیده اند. 3- برخی معتقدان به عدل الهی، با اینکه ادعای ابلیس را صادق شمرده اند، «اغوا» را به گونه ای معنا کرده اند که باعث بی عدالتی خدا و جبر موجودات بر گناه نشود. 4- برخی دیگر از مفسران به دلیل استشمام معنای جبر از واژه اغوا، ابلیس را در این ادّعا، کاذب و بدخواه دانسته اند. 5- علامه طباطبایی با اینکه سخن ابلیس را صادق شمرده، اما برای پرهیز از جبر، «اغوا» را اغوای ثانوی و نتیجه سوء انتخاب خود ابلیس دانسته است.Evaluation of the Interpreters’ Views on Attribution of Perversity to God by Iblis and its Theological Conclusions
It is related in the Qur’an that after being expelled from the divine sanctuary, Iblis attributed his misguidance to God by the phrase bi mā aghwaytanī (As you have consigned me to perversity). Some interpreters have considered the statement by Iblis to be true and some have considered it to be false, and made this confirmation or denial the basis for bringing up the issue of predestination and free will. This research has reached the following conclusions by examining the interpreters’ opinion: Some interpreters have kept silent due to lack of dealing with the issue. Believers in predestination have considered ighwā’ (perversity) as meaning misguidance and have implied jabr (predestination) from it. Some believers in Divine Justice, despite having considered Iblis’s claim to be true, have interpreted ighwā’ in such a way that it does not imply God’s Injustice and creatures’ predestination towards sin. Some other interpreters have considered Iblis as false and malicious in this claim due to sensing predestination from the word ighwā’. Although having considered Iblis’s words to be true, Allāma Ṭabāṭabā’ī, in order to avoid predestination, has considered ighwā’ to be a secondary perversity and the result of Iblis’s own wrong choice.
تبلیغات
