بررسی انتقادی تعاریف علت معدّه در فلسفه اسلامی (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
علت معدّه از مباحث مهم و راه گشای هستی شناسی است که در تلقی صحیح در خداشناسی، جهان شناسی و انسان شناسی می تواند نقش بسزایی ایفا کند. با این همه، علت معدّه، کمتر واکاوی شده و گاه به یک تعریف مبهم از آن بسنده شده است. همین ابهام، علت معدّه را در بسیاری موارد به یک پاسخ اجمالی قالبی تبدیل کرده است. عبور از این تعریف قالبی و واکاوی دقیق چیستی علت معدّه می تواند زمینه ساز فهم عمیق و حل بسیاری از مسائل مثل شبهه تعارض علم و دین باشد؛ زیرا عللی که علوم آن را می کاوند و در صدد نفی یا اثبات آن اند، علل معدّه اند و علتی مثل واجب الوجود که دین از آن سخن می گوید، از سنخ علل موجده است. خطای اگوسنت کنت که تاریخ را به سه دوره ربانی، فلسفی و علمی کرده است، ناشی از همین جاست. در این تحقیق با روش تحلیل عقلی، تعاریفی که از علت معدّه صورت گرفته است، بررسی و کاستی هر یک نشان داده شده و معلوم شده است که علت معدّه در آنجا که به معنای وجود و عدم لازم سابق و به معنای مجرای فیض نیست، عاملی است که ماده را آماده کرده، قابلیت را در قابل به وجود می آورد و آن را مستعد دریافت فیض مفیض می کند.A Critical Survey of Definitions of the Mu`iddih Cause in Islamic philosophy
The discussion of causation in general and the discussion of the mu`iddih cause is one of the important and path-breaking topics of ontology, which can play a significant role in correct understanding in theology, cosmology, and anthropology. Despite all this, the problem of the mu`iddih cause has been less analyzed and sometimes it is satisfied with a vague definition of it. This ambiguity has turned the mu`iddih cause into a brief answer in many cases. Going through this formal definition and analyzing what exactly is the mu`iddih cause? It can be the basis for deep understanding and solving many problems, such as the doubt of the conflict between science and religion. Because the causes that the sciences investigate and seek to deny or prove are of this kind, and a cause such as vajib al-vujud, which is discussed in religious debates, is one causing existence. In this research, with the method of rational analysis, the definitions given of the mu`iddih cause have been examined, the defects and shortcomings of each have been shown, and it has been found that the mu`iddih cause when not meaning the presence and lack of preceding necessary and path of grace, it is the factor that prepares the matter, creates the capability in the capable and prepare it to receive grace of grace-giver.
تبلیغات
