مقایسه تطبیقی اشکال گوناگون تشبیه در حدیقه سنایی و مثنوی معنوی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در تحلیل آثار کهن ادب فارسی، اغلب محتوا و درونمایه اشعار موضوع سخن بوده است و کمتر ساختار اشعار و ارتباط اجزای سخن مورد بررسی قرار گرفته است. تشبیه، به عنوان یکی از فنون و ابزارهای بیانی، پایه شکل گیری بسیاری از تصاویر شعری است. شاعر ازطریق این فن با طبیعت و ماورای آن ارتباط برقرار می کند و ساختار ذهنی خود را با آن شکل می دهد. مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به واکاوی و مقایسه تشبیه و طبقه بندی انواع آن در حدیقه سنایی و دفتر نخست مثنوی مولانا می پردازد. مقایسه اشکال گوناگون تشبیه در حدیقه و مثنوی، نشان دهندهآن است که سنایی و مولانا، هر یک، بیشتر از چه ساختارها و عناصری در سبک تعلیمی برای ادای مقاصد خویش سود جسته اند. براساس یافته های این پژوهش، تشبیه از نوع معقول به محسوس در مثنوی، و محسوس به محسوس در حدیقه پرکاربردترین تشبیهات هستند. در تقسیم بندی های دیگر، پس از تشبیه بلیغ که پرتکرارترین تشبیه در هر دو اثر است، تشبیه جمع در حدیقه و تشبیه مفروق در مثنوی در صدر قرار دارند. همچنین پدیده های طبیعی در هر دو اثر بیشترین عناصر به کاررفته در مشبه ها را به خود اختصاص داده اند، که این امر می تواند تحت تأثیر طبیعت گرایی رایج در عرفان و تصوف باشد که در بسیاری موارد طبیعت را نیز دارای روح و حرکت می داند. نیز یکی از پرتکرارترین مشبه ها در این دو اثر «انسان» و پربسامدترین مشبه به «آب» است. این شباهت در نوع خود جالب توجه است و نیاز به واکاوی دارد.Comparative comparison of different forms of analogy in Sanai Hadith and Masnavi
Analyzing ancient works of Persian literature, most contents and themes of poems were the subject of speech, and the structure of poems, the relationship of speech components were less investigated. A poet communicates with nature and its beyond according to the technique and forms his mental structure with it. The current paper investigates and compares analogy and classifies its different structures in Hadighe Sana'ee and the first notebook of Masnavi Mulana, according to the analytical_ descriptive method and by the use of statistical surveys. Comparing the frequency of various forms of analogy in Hadighe Sana'ee and Masnavi Mulavi represents which structures and elements did Sana'ee and Mulana use in their educational style to achieve their goals. According to the findings, a kind of analogies, reasonable _to _sensible, in Masnavi and another kind of analogies, sensible _to_ sensible, in Hadighe have been frequently used. In other classification, a collective analogy in Hadighe and subtracted analogy in Masnavi have been frequently used after the eloquent analogy, the most frequent one in Hadighe and Masnavi. Natural phenomena in both works have been mostly used elements in analogized words, as well. This can be influenced by the common naturalism in mysticism and Sufism, which in many cases also considers nature to have a soul and movement. one of the most frequent analogized word in these two works, is the term "human" and the most frequent word analogized to, is the term " water". This similarity is significant and it is worth investigating.
تبلیغات
