تحلیل تطبیقی قاعده ی«قبح عقاب بلا بیان» و اصلِ «جهل به قانون رافع مسئولیت نیست»از منظر فقه و حقوق امامیه (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
قاعده ی «قبح عقاب بلا بیان» و اصل «جهلِ به قانون رافع مسئولیت نیست» یکی از قواعد و اصول مسلّم در فقه امامیه وحقوق کیفری است، با توجه به اینکه در نگاه اولیه ظاهراً بین اطلاق قاعده و اطلاق اصل، تعارض وجود دارد، این مقاله در صدد پاسخ به این پرسش برآمده که آیا اصل و قاعده با یکدیگر متعارضند؟ رابطه ای بین این دو چیست؟ نگارندگان با تحلیل مستدل واژه های کلیدی و مفاد قاعده و اصل، به این نتیجه رسیده اند که برخلاف اصل که تخصیص بردار است؛ قاعده عقلی و آبی از تخصیص است. همچنین با تفسیر موسّع از بیان و مضیّق نمودن دامنه عدم البیان، اثبات وجوب تعلّم احکام و قوانین مبتلابه، خارج دانستن مسئولیت های غیر کیفری از شمولیت قاعده، عدم رافعیت جهل نسبت به مسئولیت های غیر کیفری به طور مطلق و اثبات رافعیت جهل نسبت به مسئولیت کیفری در برخی موارد و... تحلیلی از رابطه بین قاعده و اصل ارائه نموده. وثابت شده که در صورت تعارض بین مصادیق مشترک قاعده و اصل، قاعده بر اصل حاکم است و در صورت اثبات عدم البیان جهل به حکم و قانون رافع مسئولیت است. البته به استثنای مسئولیت های مدنی و ضمان های غیر کیفری.A Comparative Analysis of the Rule of “Indecency of Punishment without Indictment” and the Principle of “Nescience of the law Does Not Absolve Responsibility” in the View of Imamiyeh Jurisprudence
The Rule of “Indecency of Punishment without issuing Indictment” and the Principle of Nescience of the Rule Does Not Absolve Responsibility” are among certain rules and principles in Imamiyeh jurisprudence and penal law. Since the application of this rule as well as its principles seem contradictory, the current research is an attempt to investigate whether the rule and the principles are contradictory or not, and then shed light on the possible relationship between them. Delving into the content of the rule and the principle, and analytical reasoning, it is concluded that unlike the principle which is subject to possible exceptions, the rule is rational and far from submission to any exception. Furthermore, studying the interpretations on the boundaries of issued and not-issued indictment, proving the necessity of instructing necessary laws and regulations, excluding non-penal responsibilities from the inclusion of the rule and analyzing the relationship between the rule and the principle, the result of the current research has shown that in the case of contradiction between them, the rule is preferred over the principles and when it is established that the indictment is not issued, nescience about the rule removes responsibility, save civil responsibilities and non-penal commitments.
تبلیغات
