خاستگاه تناسب موضوع وحکم در طریق استنباط احکام فقهی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
یک اصل ضروری که پیوسته حاکی از رابطه طرفینی بین موضوع وحکم است، اصل تناسب موضوع وحکم است و در اثر مرتکزات ذهنی وسیره فهمیه به دست می آید. شارع حکیم در مقام بیان احکام به زبان عرف و قابل فهم عرف دستوراتش را بیان کرده است؛ لحاظ تناسب موضوع و حکم در مقام ثبوت و اعتبار شارع، این ظرفیت را ایجاد کرده که احکام فقهی، در استمرار زمان ها کارآیی خود را حفظ نماید. در مقام اثبات و طریق استنباط نیز این اصل مورد توجه فقیهان بوده است. پیرامون اصل تناسب، مقالاتی چند نگارش شده است. سؤال اصلی این است آیا سبب هایی وجود داردکه محمل بروز بحث تناسب موضوع و حکم شده است؟ در ادبیات دینی ما چه اتفاقی در بستر زمان افتاده است که ما مجاز به ورود به بحث تناسب موضوع و حکم شدیم؟ در این نوشتار به منشأ و خاستگاه بحث تناسب موضوع وحکم فقهی پرداخته است. مفتوح بودن این بحث در مجامع فقهی و اصولی و بعضاً حقوقی ما به عواملی چون گذشت زمان و تطور معنایی الفاظ ادله احکام، تفریع در فقه به مصداق«علینا القاء الاصول و علیکم التفریع»، وجود قرائن در ادله احکام، وجود منطقه الفراغ در ادله احکام علی الخصوص در احکام سیاسی حکومتی، دقت وعمق فقه شیعه در طریق استنباط، پیدایش موضوعات مستحدثه، تدریجی بودن جعل احکام در زمان تشریع، در ارتباط است.The Proportion Origin of Subject and Ruling through Inferring Jurisprudential Rulings
An essential principle that constantly implies a two-way relationship between subject and rule is the proportion principle of the subject and commandment that is obtained as a result of mental concentrations and traditions of understanding. The wise legislator, in the position of expressing rulings in common and understandable language has expressed its instructions in terms of the proportion of the subject and ruling as a proof and validity of the legislator, has created this capacity for jurisprudential rulings to maintain their effectiveness over time. As a method of inference, this principle has also been considered by jurists. Several articles have been written on the proportion principle. The main question is that are there any reasons that have led to the discussion on the proportion of the subject and ruling? What has happened in our religious literature in the context of time that we have been allowed to enter the discussion of the proportion of the subject and ruling? In this paper, the origin of the proportion of jurisprudential subject or ruling is discussed. The openness of this discussion has been presented in our jurisprudential, principled and sometimes legal assemblies to factors such as the passage of time and the semantic evolution of evidence words of rulings, separation in jurisprudence as an example of "it is up to us to state the principles for you and it is up to you to extract the branches, the presence of clues generating evidence rulings, the existence of a free area in evidence of rulings, especially in governmental political rulings and the accuracy and depth of Shiite jurisprudence through inference.
تبلیغات
