جمله های شبه مرکب در فارسی و راهبردهای ساخت آن (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
قید را می توان از جنبه های صرفی، نحوی و معنایی تعریف و به انواعی تقسیم کرد. نقش معنایی قید توصیفگری است. مفاهیم قیدی تنوع معنایی گسترده ای دارند. به لحاظ ساختمانی، نقش قیدی (افزوده) را می توان از طریق گروه های قیدی، گروه های اسمی، گروه های حرف اضافه ای و بندها بیان کرد. در زبان فارسی، در بسیاری موارد، این نقش را گروه های اسمی و حرف اضافه ای بر عهده دارند. این گروه ها خود می توانند وابسته های گوناگونی از جمله «بند» داشته باشند. مواردی مانند «وقتی که»، «جایی که»، «به محض این که»، «در حالی که»، «به خاطر این که»، «همچنان که»، «به گونه ای که» را در کتاب های دستور و بسیاری از دیگر منابع، معمولاً حرف ربط مرکب یا گروه ربطی در ساخت جمله های مرکب در نظر گرفته اند و بندِ موصولی یا متممیِ درون گروه اسمی یا حرف اضافه ای را با بند قیدی یکی انگاشته اند. ولی از نظر ساختی اینها بخشی از گروه اسمی و گروه حرف اضافه ای با نقش قیدی اند. از این رو، به نظر می رسد این گونه ساخت ها را نمی توان جمله مرکب در نظر گرفت. به هر روی، برای تمایزگذاری میان این موارد از موصولی سازی در نهاد و مفعول، در این مقاله آنها را «راهبردهای ساخت بند شبه مرکب» نامیده ایم. در این پژوهش، که پژوهشی توصیفی است، مفاهیم بیانگر روابط قیدی را در 19 گروه (10 گروه اصلی و 9 زیرگروه) طبقه بندی کرده ایم. همچنین نشان دادیم ارتباط مستقیمی میان آشکار شدن «که» موصولی یا متممی با امکان گسست بند وجود دارد. از این گذشته، با استناد به مثال های متعدد نشان داده ایم «مصدر» در زبان فارسی، اگرچه اسم است (ویژگی های تصریفی فعل را ندارد) ولی می تواند به شکل «فعلی تنزل یافته» عمل کند. داده های این پژوهش از میان 3000 دقیقه برنامه های گوناگون شبکه های مختلف رسانه ملی (رادیو و تلویزیون) در بازه زمانی خرداد تا بهمن1400 با تمرکز بر روابط قیدی استخراج شده است.Pseudo-Complex Clauses in Persian and Their Constructing Strategies
Morphologically, syntactically and semantically, adverbs can be defined and classified in different ways, adverbs modify propositions and semantically convey various concepts. structurally these concepts might be expressed via adverbial phrases, noun phrases, prepositional phrases, and adverbial clauses. In Persian, noun phrases or prepositional phrases, in most cases, perform this adverbial function. These phrases can have various dependants , including “clauses” starting with nominal or prepositional heads, such as “vaqt.ike” (the time that/when), “jā.ike” (the place that/where), “be mahz.e in ke” (in the instant that/as soon as), “darhāl.ike” (in the state that/whereas), "be xāter.e in ke" (for the reason that/because), “hamchenānke” (the same that/as), and “be goone.ike” (in the manner that). These phrases are usually regarded as “complex conjunctions”, “complex coordinators”, or "complex subordinators” in the grammar books and many other resources. Accordingly, relative or complement clauses inside noun phrases and prepositional phrases are considered to be adverb clauses. However, they are structurally part of noun phrases or prepositional phrases with an adverbial function. Therefore, such a construction cannot be regarded as a complex sentence. Anyway, we call them “strategies of constructing pseudo-complex clauses” for distinguishing between these cases and relativization in the subject and object. In this descriptive research, the adverbial concepts were classified into 19 groups (10 main groups and 9 subgroups). It seemed that there was also a direct relation between the overt expressions of “ke” (that) and the possibility of clause dislocation. Moreover, as the various examples showed, an “infinitive” in Persian could be a “deranked verb” though it is a noun without morphosyntactic properties of a verb. The research data were extracted from 3000 minutes of various television and radio programs of the Iranian National Media in the period of June 2021 to February 2022 with a focus on adverb clauses.
تبلیغات
