مفهوم شناسی تطبیقی مساله اراده آزاد و اختیار در تعلیم و تربیت بر اساس الگوی «انسان مشکک» (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بحث پیرامون مساله اراده و نقش آن در حیات بشر، قدمتی طولانی دارد. در حوزه تمدنی اسلام، ریشه های این بحث به نیمه اول قرن اولیه و تقابل اشاعره و معتزله باز می گردد. این مقاله که با روش کیفی و رویکرد توصیفی تحلیلی به مفهوم شناسی تطبیقی مساله اراده و اختیار در حوزه تعلیم و تربیت پرداخته است، تلاش می کند تا با تکیه بر الگوی «انسان مشکّک»، استنتاجی تازه در باب انسان شناسی و مسأله اراده داشته باشد. در این مدل تطبیقی که از متن قرآن، متون عرفانی و فلسفه صدرایی استنتاج شده است، انسان در عین آنکه یک «مفهوم متواطی» است، «موجودی مشکّک» است که مراتب بی نهایتی از وجود را مترتب است. از یک منظر می توان مراتب وجودی انسان را در چهار سطح مادی، مثالی، عقلی و الهی طبقه بندی نمود. از آنجا که در حکمت صدرایی، وجود، مساوق با علم و اراده است، اراده انسان نیز مشکّک است. هر مرتبه از وجود مشکّک انسان نسبت به مرتبه پیشین خود دارای اراده ای شدیدتر و بیشتر و نسبت به مرتبه بعدی، دارای اراده ای ضعیف تر است. اگر انسان موجودی مشکّک باشد و مراتب آگاهی و اختیار او نیز بر همین اساس، مشکّک و ذومراتب باشد، طبیعتا دیگر نمی توان از یک نظام و روش تعلیم و تربیت واحد برای پرورش همه این مراتب سخن گفت. هر لایه از آگاهی انسان و هر سطح از اراده او، نیازمند روش و نظام تربیتی خاص خود است.Comparative Conceptualization of the Issue of Free will and Authority in Education Based on the "Suspicious Human" Pattern
The discussion about the issue of will and its role in human life has a long history. In the field of Islamic civilization, the roots of this debate go back to the first half of the first century and the conflict between Ash'ari and Mu'tazila. This article, which has dealt with the comparative conceptualization of the issue of will and autonomy in the field of education with a qualitative method and a descriptive analytical approach, tries to make a new conclusion about anthropology and the issue of will by relying on the " equivocal human" model. In this comparative model, which is deduced from the text of the Qur'an, mystical texts and Sadra's philosophy, human while being a "univocal concept", is an "equivocal being" that includes infinite levels of existence. From one point of view, the levels of human existence can be classified into four levels: material, ideal, rational and divine. In order that in Sadra's wisdom, existence is concomitance to knowledge and will, so human will is also equivocal. Each level of equivocal human existence has a stronger will than the previous level and a weaker will compared to the next level. If man is an equivocal being and, accordingly, the levels of his awareness and autonomy are also equivocal and hierarchically, naturally, it is impossible to talk about a single education system and method of education in all these levels. Each level of human consciousness and each level of his will requires its own educational method and system.
تبلیغات
