مکان یابی سکونتگاه های انسانی با هدف دستیابی به توسعه پایدار (مطالعه موردی: مجموعه شهری شیراز) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

توجه به سکونتگاه و برنامه ریزی توسعه سکونتگاه های انسانی با رویکردهای گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، کالبدی- فضایی و ... از جمله ارکان اساسی دستیابی به توسعه پایدار می باشد. بنابراین مکان یابی سکونتگاه های جدید در بهبود و دسترسی جوامع به خدمات اساسی، ابزاری مهم در شتاب بخشیدن به توسعه منطقه ای به شمار می رود. امروزه مهاجرت های روز افزون روستاییان به شهرها باعث گسترش و بزرگ تر شدن شهرها، به وجود آمدن قطب های رشد و توسعه، ناعدالتی اجتماعی، اقتصادی و در نهایت برهم خوردگی محیط انسانی و طبیعی گردیده است. از جمله راهبردهای جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها، توسعه و گسترش سکونتگاه های مناسب، جایگزینی سکونتگاه های نامناسب و پیش بینی و مکان یابی سکونتگاه های جدید به نحوی است که توسعه پایدار را فراهم آورد. مقاله حاضر بر آن است تا عوامل موثر در مکان گزینی سکونتگاه های جدید را شناسایی نموده و میزان تاثیر هر عامل را مشخص و مکان های مناسب و نامناسب را جهت استقرار سکونتگاه های انسانی جدید معرفی نماید. در این تحقیق با در نظر گرفتن رویکرد توسعه پایدار و تقویت روابط روستا و شهر، مجموعه شهری شیراز به عنوان محدوده مطالعاتی انتخاب گردیده است. سپس معیارهای مکانیابی استقرار سکونتگاه های جدید در این محدوده شناسایی و به 5 دسته تقسیم گردید که عبارتند از: معیار محیط طبیعی، معیار اقتصادی- اجتماعی، معیار کالبدی - فضایی، معیار تاسیسات و تجهیزات شهری، معیار شبکه های ارتباطی و حمل ونقل. این معیارها با استفاده از نظرات متخصصان، همچنین مطالعات صورت پذیرفته امتیازدهی گردید. سپس با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی ( AHP ) وزن دهی و با کمک نرم افزار ARC GIS تحلیل شده است. در نتیجه، مناطق مناسب و نامناسب جهت استقرار سکونتگاه های جدید مشخص گردید.