واکاوی عوامل مؤثر بر توسعه نهادی فضاهای روستایی پیراشهری، موردمطالعه بخش مرکزی شهرستان هشترود (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

امروزه نهادگرایی به جامع ترین الگوی روشمند موجود برای تبیین توسعه اشاره دارد. نهادگرایی نوعی تجزیه وتحلیل اقتصادی است که بر نقش نهادهای اجتماعی، فرهنگی، محلی، سیاسی و اقتصادی در تعیین وقایع اقتصادی تأکید می کند. روستاهای پیراشهری یکی از پیامدهای بارز توسعه شهری است که در شکل گیری آنها، مهاجرت های روستا–شهری و شهرگریز نقش اساسی دارند. هدف از تحقیق حاضر واکاوی عوامل مؤثر بر توسعه نهادی در توسعه فضاهای روستایی پیراشهری شهرستان هشترود است. روش انجام این تحقیق ترکیبی از روش های پیمایشی و تحلیلی است. برای تعیین منطقه موردمطالعه، روستاهای مدنظر با توجه به فاصله و مسافت با مرکز شهرستان سه روستا از دهستان قرانقو (لامشان، دامناب و خورجستان) و چهار روستا از دهستان علی آباد بخش مرکزی (علی آباد علیا و سفلی، خراسانلو و ایستگاه خراسانک) انتخاب شدند. جامعه آماری این تحقیق 7 روستای موردمطالعه دهستان قرانقو و علی آباد است که از 1273 خانوار روستایی با استفاده از فرمول کوکران، عدد 295 با سطح اطمینان 95 درصد و میزان 5/0=p و q به دست آمده که حجم نمونه یا به عبارتی تعداد پرسشنامه لازم را مشخص می کند. ابتدا با نظرسنجی از کارشناسان و خبرگان علمی، شاخص ها و گویه های توسعه نهادی فضاهای روستایی پیراشهری، شناسایی و سپس دیدگاه روستاییان بومی در ارتباط با عوامل مؤثر بر توسعه نهادهای رسمی و مردم نهاد در روستاهای موردمطالعه، ارزیابی شده است. برای واکاوی عوامل مؤثر بر توسعه نهادی در منطقه موردمطالعه از نرم افزار آماری SPSS، روش های (AHP) و (AMOS) بهره گرفته شده است. نتایج نشان داد که شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه نهادی از دیدگاه خبرگان و متخصصان امر که در قالب 10 شاخص و با روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انجام گرفته است، نشان دهنده ضریب اهمیت بسیار پایین شاخص های تفکر مشارکتی«و عضویت در ارگان ها (دولتی، خصوصی و NGOها)» نسبت به سایر شاخص های تحقیق است و درنهایت وضعیت تحلیل مدل نهایی عوامل ساختاری مؤثر بر توسعه نهادی فضاهای روستایی پیراشهری موردمطالعه با متغیرهای استفاده شده، اعتبار و دقت لازم را داشته و توانسته است آثار ساختاری لازم و مطلوب جهت نیل به توسعه نهادی فضاهای روستایی پیراشهری شهرستان هشترود را تحلیل و واکاوی کند.