بررسی نقش تصویرهای مجازی در زبان تصویری و هنری «طومار شیخ شرزین» (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

ادبیّات متعالی، جلوه ای از بیان هنری است. تصویرهای بلاغی و توصیفات هنری در آفرینش جلوه های زیبا شناسی متون ادبی و نمایشی، نقش سازنده و تأثیرگذاری دارند. «طومار شیخ شرزین»، از نمونه آثار فاخر هنری معاصر است که کارگردان و نویسنده صاحب سبک و خوش فکر، بهرام بیضایی با خلّاقیّت های ذهنی و بلاغت های تصویری، آن را به زبان شاعرانه و در قالب فیلم نامه به نگارش درآورده است. در این پژوهش، نقش مهم و مؤثّر تصویرهای مجازی و عناصر برجسته ساز زبان ادبی در شکل گیری زبان تصویری، هنری و صحنه های نمایشی اثر با روش توصیفی تحلیلی به شیوه متن پژوهشی و بر مبنای سبک شناسی ادبی انجام شده است. کاربرد تصویرهای مجازی در انواع تصویر های تشبیهی، استعاری، کنایی، تمثیلی، پارادوکسی، حس آمیزی، وارونگی (عکس) و طعن گونگی (آیرونی) در التذاذ روحی، اقناع حظّ زیباشناسی و القای مفاهیم ارزشی فیلم نامه سهم عمده ای داشته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که فیلم نامه «طومار شیخ شرزین» از بن مایه های ارزشمند فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی، گونه های مختلف تصویرهای مجازی و صحنه های زیبای نمایشی برخوردار است و با شاخص چندلایگی زبان هنری در حفظ و تداوم فرهنگ اصیل ایرانی، زبان و ادب فارسی و جلوه های زیباشناسی ادبیّات نمایشی، جایگاه ارزشمندی یافته است.