نقش تغییرات کاربری اراضی بر فرم فضایی جزایر حرارتی در شهر مشهد (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

طی چهار دهه اخیر رشد شتابان شهرنشینی سبب تغییر و تحول پدیده های طبیعی تغییر و تحول شده اند. این تغییرات در نهایت موجب تغییرات دمای سطح زمین شده است. هدف از این مطالعه بررسی رابطه تغییرات کاربری اراضی و تغییرات مکانی جزایر حرارتی شهر مشهد در بازه زمانی  1998 تا 2016 است. بدین ترتیب با استفاده از تصاویر ماهواره لندست، سنجنده (2016، 1998) دمای سطح زمین و میزان تغییرات کاربری اراضی شهر مشهد استخراج شد. همچنین به منظور شبیه سازی و پیش بینی گسترش از شهر مشهد از مدل CA مارکوف استفاده شده است. از سال 1998 - 2016 محدوده ساخته شده از 52/138 کیلومترمربع به 87/198 کیلومترمربع ، فضایی سبز از 49/46 کیلومترمربع به 98/29 کیلومترمربع، مرتع از 85/35 کیلومترمربع به 29/31 کیلومترمربع و زمین های بایر از 71/100 کیلومترمربع و از به 62/64 کیلومتر تغییر کرده است. جزایر حرارتی از نظر تعداد و وسعت در سال 1998 وسعت کمتری و نیز هم دمایی کمتری نسبت به سال 2016 داشته اند. به طوری که در سال 1998 بیشترین دما بین 48-42 درجه سانتی گراد بوده که در سال 2016 بین 52-46 سانتی گراد رسیده است. با توجه به افزایش محدوده ساخته شده از سال 1998 تا 2016 جزایر حرارتی از خارج از شهر به داخل شهر انتقال پیدا کرده است و با سطوح سخت و غیرقابل نفوذ منطبق شده اند. پیش بینی صورت گرفته تا سال 2030 نشان می دهد که رشد شهر بیشتر در نواحی شمالی غربی خواهد بود و در نواحی جنوبی با توجه به اینکه ارتفاعات قرار دارد شهر رشد کمتری خواهد داشت.