فرآیندهای مکانی- فضایی در گونه شناسی مسکن روستایی مورد مطالعه: (استان چهارمحال و بختیاری؛ دهستان کیار غربی) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

سکونتگاه های روستایی همچون دیگر نظام های زیستی با توجه به موقعیت فضایی و نحوه و محل استقرار خود، به صور مختلف در معرض پویایی و دگرگونی مداوم قرار دارند و متأثر از موقعیت و جایگاه مکانی- فضایی خود در گذر زمان همواره دستخوش تحولات شده اند، اما پرسش اینجاست که آیا این دگرگونی متناسب با مقتضیات جامعه روستایی بوده است؟ در این پژوهش تنها تغییر الگو و تحول عملکردی خانه های روستایی مورد بررسی قرار نمی گیرد، بلکه هدف، تحلیل نقش عوامل مکانی- فضایی بر گونه شناسی مسکن روستایی و نیز چگونگی و دامنه این تغییر و تحولات ساختاری در همسویی با مناسبات امروز است به گونه ای که نقش و اهمیت آن در روند زندگی و فعالیت روستایی دچار خدشه نشود. از آنجا که این تحقیق با رویکرد به آینده، به منظور پیدایش اندیشه ای تازه انجام می شود، در زمره تحقیقات توسعه محور و کاربردی قرار می گیرد. در این پژوهش با استفاده از روش های کتابخانه ای و میدانی، داده های آماری و اطلاعات لازم جمع آوری شده است . در روش میدانی نیز 10 روستای دهستان کیار غربی از توابع استان چهارمحال و بختیاری مورد مطالعه قرار گرفته است. پس از تکمیل پرسشنامه اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزارspss، داده پردازی شده اند. یافته ها نیز حاکی از آن است که از میان پارامترهای مکانی- فضایی، مؤلفه های اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی بیش از مؤلفه های طبیعی- اکولوژیکی بر گونه مسکن روستایی در منطقه مورد مطالعه تأثیر داشته اند. همچنین، تغییر تأثیرگذاری فرآیندهای فضایی بر موقعیت های مکانی متفاوت مورد تأیید است. نتایج حاصل نشان می دهد با توجه به تحولات کارکردی عمیق در خانه های روستایی منطقه مورد مطالعه، انطباق با محیط طبیعی از بین رفته و مساکنی با طرح و نقشه های شهری بروز یافته است. بنابراین،  باید با ارائه الگویی مکانی- فضایی که مطابق با محیط و فرهنگ مردم این منطقه است برای مقابله با ناهمگونی ها و ناهنجاری هایی که بافت و الگوی روستا را بر هم می زند اقدام کرد.