بررسی و تبیین جلوه های تمثیل در حکایت عرفانی موسی و شبان مولانا

چکیده

تمثیل به عنوان یکی از پایه های مهم صور خیال، طیف وسیعی از مباحث گوناگون متون ادب فارسی را در برمی گیرد. نمود بارز این امر در متون عرفانی امری قابل توجه است. در این میان «مثنوی معنوی» به عنوان یکی از شاخص ترین آثار ادب فارسی در بردارنده عناصر و مضامین گوناگونی است که با بهره گیری از ابزار بلاغی گوناگون از جمله تمثیل، سهم عمده ای در انتقال آموزه ها و مفاهیم اخلاقی، اجتماعی، عرفانی، فلسفی و... دارد. از این رو در این مقاله بر آنیم به بررسی جلوه های تمثیل در هر یک از مراتب سیر و سلوک حکایت عرفانی موسی و شبان مثنوی بپردازیم تا دریابیم که مولانا در پی ریزی محتوایی ساختار داستانی خود از چه تمهیداتی بهره جسته و هدف غائی وی از طرح این حکایت عرفانی بر مبنای اصول و موازین قاعده تمثیل چگونه بیان گردیده است. در این راستا پس از ذکر مباحثی پیرامون پیشینه و کارکرد مقوله تمثیل به بیان آموزه های عرفانی این داستان با عنایت به مبحث تمثیل خواهیم پرداخت.