تحلیل ارتباط بین پراکنش فضایی معلولان با متغیرهای محیطی؛ نمونه پژوهش: کلان شهر اهواز (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

طرح مسئله: مسئله معلولیت در ایران و حضور معلولان در شهرها یکی از چالش های اصلی پیش روی مدیران و برنامه ریزان شهری است. درک نیازها و محدودیت های پیش روی معلولان نیازمند انجام تحلیل های فضایی مناسب است. هدف: هدف این پژوهش تحلیل وضعیت پراکنش و تراکم فضایی و همچنین شناخت الگوی توزیع فضایی پراکندگی معلولان و افراد کم توان و ارتباط آن ها با سایر متغیرهای جغرافیایی و برنامه ریزی آینده نگر برای معلولان است. روش پژوهش: برای این منظور از فنون آمار فضاییGIS استفاده شده است. داده های موردنیاز این پژوهش شامل اطلاعات مربوط به 16208 نفر معلول شهر اهواز است که تا سال 1396 توسط سازمان بهزیستی استان خوزستان ثبت شده اند. برای انجام تحلیل ها از روش هایی مثل نقشه نقطه ای، فاصله استاندارد، موران جهانی یا خوشه های بالا و پایین، روش لکه های داغ، شاخص میانگین نزدیک ترین همسایه، میانگین و بیضی انحراف استاندارد، مدل رگرسیون وزن دار جغرافیایی و شاخص خودهمبستگی فضایی استفاده شده است. نتایج: یافته ها نشان دادند که تراکم فضایی معلولان در محله های شماره 27، 16و 93 بالاتر از سایر محله ها بود. مرکز میانگین افراد معلول و ناتوان منطبق بر مرکز شهر است. پراکنش فضایی افراد ناتوان در سطح شهر اهواز توزیع خوشه ای دارد و دارای خودهمبستگی فضایی است. همچنین بین تراکم جمعیتی و توسعه یافتگی محلات و حمل ونقل عمومی با پراکنش معلولان رابطه معناداری وجود دارد. جمع بندی پژوهش و رجوع به آمارهای موجود در این زمینه نشان می دهد که معلولیت مورد غفلت قرار گرفته و دلیل آن هم فقدان یک رویکرد اجتماعی کل نگراست. نوآوری: در این مقاله، مسئله معلولیت با رویکرد فضایی تحلیل شده است. همچنین ارتباط مکانی معلولیت و متغیرهای محیطی اندازه گیری شده است.