ارزیابی پایداری زیست محیطی شهری، نمونه پژوهش: شهر زاهدان (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

ارزیابی پایداری زیست محیطی نشان دهنده مجموعه اقداماتی است که اطلاعات مفیدی را درباره تأثیرات محیط زیست بر انسان و بالعکس فراهم می آورد. ارزیابی پایداری زیست محیطی شهرها برای دستیابی به یک برنامه ریزی شهری مناسب و در عین حال همگام با متغیرهای محیط طبیعی ضروری به نظر می رسد. با توجه به نقش و اهمیت محیط زیست در زندگی شهروندان و وجود مشکلات زیست محیطی در شهر زاهدان، پژوهش حاضر برای ارزیابی پایداری زیست محیطی این شهر در مقایسه با دیگر شهرهای استان انجام شده است.این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و ازنظر ماهیت و روش، توصیفی تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش، مسئولان، خبرگان و کارشناسان مرتبط با موضوع در شهرهای برگزیده استان است. به این منظور شهرهای با بیش از 50 هزار نفر جمعیت (زابل، سراوان، ایرانشهر، چابهار و زاهدان) انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل متاسوات استفاده شد. استفاده از مدل سوات نشان می دهد این مدل علاوه بر مبتنی بودن بر الهامات ذهنی، به دلیل اجتناب از کمی سازی، قدرت پیش بینی ندارد؛ بنابراین در این پژوهش از متاسوات به دلیل رفع معایب مدل سوات استفاده شد. بر این اساس منابع و توانایی ها و عوامل کلان محیطی شهر زاهدان برای تدوین راهبرد توسعه با مدل و نرم افزار Meta-SWOT نسبت به شهرهای قابل مقایسه سنجیده شد.نتایج به دست آمده از پایداری زیست محیطی نشان می دهد شهر زاهدان در تولید مواد زائد رتبه نخست را به خود اختصاص داده است؛ همچنین به لحاظ عوامل کلان محیطی که می باید توجه خاصی به آنها شود، توسعه بهره گیری از انرژی های تجدیدپذیر و کاهش و به حداقل رساندن مصرف انرژی های فسیلی در اولویت است. ازجمله عواملی که در رتبه های بعدی قرار دارند، بهبود قوانین بالادستی برای پایداری زیست محیطی، افزایش اعتبارات برای پاک سازی محیط و بهینه سازی مدیریت پسماند و بازیافت زباله است.