طرح مسئله: مسکن، بخش بسیار بزرگی از کاربری های شهری را به خود اختصاص داده و از جنبه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، روانی، کالبدی و زیست محیطی مهم است و نقش مهمی را در محیط شهری ایفا می کند؛ بنابراین با توجه به آثار گسترده مسکن بر محیط های شهری، بخش مسکن نقش بسیار مهمی درزمینه تحقق اهداف توسعه پایدار و عدالت فضایی شهری دارد. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی شاخص های پایداری مسکن با تأکید بر رویکرد توسعه پایدار و عدالت فضایی در منطقه یک تبریز انجام شده و از حیث هدف، کاربردی عملی و از حیث ماهیت و روش، توصیفی تحلیلی است. روش: شیوه گردآوری داده ها، اسنادی، کتابخانه ای و میدانی بوده و به منظور گردآوری داده ها از پرسش نامه پژوهشگرساخته استفاده شده است. ضریب پایایی پرسش نامه با آلفای کرونباخ، 0.93 برآورد شده است. نمونه آماری مشتمل بر 382 نفر از ساکنان منطقه یک تبریز به طور تصادفی انتخاب شده است. تعداد 49 شاخص پایداری مسکن در قالب چهار شاخص کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بررسی شده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و LISREL استفاده و با بهره گیری از آزمون بارهای عاملی، شاخص های آشکار براساس درجه اهمیت و تأثیرگذاری اولویت بندی و خلاصه سازی شده است. برای تهیه نقشه شاخص های مؤثر، مدل منطق فازی در قالب GIS به کار رفته است. نتایج: نتایج پژوهش حاکی است شاخص های توسعه پایدار مسکن از دیدگاه عدالت فضایی در منطقه یک تبریز رعایت نشده و فاصله طبقاتی و دوگانگی در محله های این منطقه مشهود است؛ به طوری که در محله های شمالی پایداری کم، در محله های میانی پایداری متوسط و در محله های جنوب و جنوب شرقی پایداری زیاد و خیلی زیاد است؛ بنابراین عوامل مؤثر بر این دوگانگی و نابرابری به ترتیب اهمیت اولویت بندی شدند؛ به طوری که شاخص اقتصادی با 50.9 درصد، شاخص کالبدی با 28.7 درصد، شاخص زیست محیطی با 16 درصد و شاخص اجتماعی با 4.4 درصد به ترتیب اولویت در این نابرابری سهیم هستند. نوآوری: نوآوری این پژوهش در استفاده از هر دو روش آماری و GIS برای تحلیل شاخص های پایداری مسکن منطقه یک کلان شهر تبریز است.
