پژوهشی در «اقتراض للحج» (مقاله ترویجی حوزه)

چکیده

حج، عملی عبادی است و بر هر مسلمانی واجب است لیکن وجوب آن مشروط به وجود شرایطی است که تا آنها حاصل نشود، حج نیز واجب نمی گردد؛ یکی از این شرط ها، استطاعت است که آنهم دارای انواع و اقسامی است و وجود هر یک از انواع استطاعت، برای وجوب حج ضروری است. به اجماع فقیهان شیعه، حصول استطاعت برای حج واجب نیست؛ چراکه تحصیل شرط واجبِ مشروط واجب نیست. با این وجود، در برخی روایات از قرض گرفتن و مدیون شدن برای حج، سخن به میان آمده است. از این رو، برخی از فقیهان بر اساس این روایات و برداشتِ خودشان از آنها، به سخن گفتن درباره این موضوع «اقتراض للحج» پرداخته اند. برخی از ایشان به وجوب قرض گرفتن حج در مواردی ویژه حکم داده اند و بسیاری با این دیدگاه به مخالفت برخاسته اند. از جمع بندی سخنان فقیهان چنین می توان دریافت که اقتراض للحج با وجود برخی شرایط؛ از جمله داشتن پس انداز برای بازپرداخت قرض، مستحب است و برخی از محدثان، روایات در این باره را ذیل بابی با حکم «استحباب»، گرد آورده اند و حجِ انجام شده با این شرایط را «حج مندوب» دانسته و آن را کفایت کننده از حَجَّه الاسلام نشمرده اند.