جستاری در راهکارهای مؤثر بر اقناع مخاطب در مناظرات رضوی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

اقناع مخاطب در ارتباط کلامی و غیرکلامی کارکردهای مختلفی دارد و در تحلیل متون، موضوعی حائز اهمیت است و به مثابه وجهی دلالتمند مکمّل کلام متکلّم است. کلام معصومان ضمن اقناع مردم با آن ها ارتباط برقرار می کند و در جهت متقاعد کردن مخاطبان از کلمات و جملات و عبارات متنوّع بهره می گیرد. امام رضا(ع) در مناظرات خویش با صاحبان ادیان و نحله های مختلف فکری از ابزار «اقناع» بهره جسته است. این پژوهش مناظرات رضوی را در دو محور ارتباط کلامی و ارتباط غیرکلامی مد نظر قرار می دهد. نتیجه پژوهش نشان می دهد که حضرت از طریق اقناع کلامی مثل جدال أحسن، استناد به منابع معتبر و مستدل و همچنین از طریق اقناع غیرکلامی مثل زبان بدن و خوش خلقی فرد اقناع کننده نسبت به طرف مقابل خود در گفت وگوها بهره برده است. همچنین توجه به باور مخاطب و ردّ و اصلاح یا تأیید آن ها در قالب های مختلف، گویای آن است که آن حضرت به دنبال اقناع مخاطبان با توجه به موقعیّت زمانی و مکانی آن هاست و به موقعیّت روحی و روانی آن ها نیز توجه دارد.