بررسی نشانه شناختی سیر رسانه ایِ خط تا خوش نویسی فارسی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

نشانه ها تنها ابزار ارتباطی واجد معنا می باشند که ویژگی منحصر به فرد آن ها در وابستگی به بسترهای فرهنگی و تاریخی، نحوه رشد معرفت بشری را آشکار نموده و می توان این امر را با تاکید بر روابط میان نشانه ها و معنای آن ها با عالم خارج بررسی نمود. پژوهش حاضر در تلاش است، تا با تکیه بر دو ساحت نظام نشانه ای و فرآیند نشانگی، به تحلیل نشانه شناختی سیر تحول خط تا خوش نویسی فارسی بپردازد. پرسش این است که، چگونه می توان در رسالت رسانه ایِ خط و خوش نویسی، نسبتی با نظام نشانه ای و فرآیند نشانگی مبتنی بر نقاط اشتراک آن ها یافت؟ هدف پژوهش، بر تبیین زمینه های وابستگیِ ریشه های مشترک، میان خط و نوشتار با نظام نشانه شناختی استوار است که به شیوه تطبیقی– تحلیلی و در راستای مطالعه منابع معتبر مکتوب و اسناد تصویری به روش کیفی توصیف می گردد. بدین منظور با توجه به سیر تحول نشانه شناختی خط تا خوش نویسی، ابتدا، نقش نظام نشانه ای، در این میان احراز شده و سپس، لایه های اشتراک میان آن ها در برخورد با مولفه های فرآیند نشانگی تبیین می گردد. یافته های پژوهش نشان می دهد که، خط و خوش نویسی در سیر تحولات خویش، همواره، زبان بصری بدیعی خلق نموده که می توان دگرگونی آن ها را در انواع نظام نشانه ایِ شمایلی، نمایه ای، نمادین و انتزاعی جستجو نمود. این در حالی است که، نسبت میان آن با فرآیند نشانگی و در قالب دریافت متعلق نشانه شناختی، نمود و تفسیر نیز آشکار می گردد.