پیوند زیرساخت های آبی سنتی و نظام محله ای در شهرهای ایران؛ ساختارشهری و زیرساخت آبی در شهر سمنان (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

زیرساخت آبی سنتی شهر سمنان از نمونه های منحصربه فرد پیوند شبکه آبی با ساختارشهر در ایران به شمار می رود و فرصتی مغتنم در خوانش وجوه مختلف پیوند زیرساخت های آبی با ساختارهای شهری در ایران را مهیا می سازد. شناخت وجوه پنهان و پیدا این پیوند چندوجهی، در بازتعریف نقش زیرساخت های آبی در ساختارهای شهری در شهرهای امروز ایران مورد توجه قرارگیرد. این نوشتار با مطالعه نمونه موردی سمنان، به سوال از نحوه شکل گیری و توسعه زیرساخت های آبی سنتی در انطباق با ساختارهای محله ای شکل دهنده به شهرهای ایرانی، و به صورت ویژه بر نقش پیوندهای فیزیکی و فرافیزیکی برآمده از روابط محله ای در شکل گیری زیرساخت های آبی در سمنان می پردازد. به این منظور با رجوع به مستندات تاریخی و مطالعات معاصر درباب ساختارشهر سمنان و سیستم تقسیم آب سنتی این شهر، به شیوه تاریخی به شناسایی وجوه مختلف پیوند ساختار شهرتاریخی سمنان با زیرساخت آبی سنتی این شهر می پردازد. نتایج مطالعات نشان می دهد که پیوند دوجانبه میان شهر و زیرساخت آبی در سمنان به صورت ویژه از نظام محله ای شکل دهنده به شهر پیروی می کند. سیستمی که از مدیریت پایین به بالا ساختارهای فیزیکی فراتررفته و به صورتی چند وجهی با ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شهر پیوند می خورد. این پیوند به صورت ویژه در مقیاس محلات شهری و زندگی فردی و جمعی ساکنین محلات شهری، نظام محله ای حاکم بر شهر را بر زیرساخت آبی نیز جاری ساخته و زمینه بقا و حفظ این زیرساخت سنتی را فراهم ساخته است.