کارکردشناسی تکرارِ قصه های قرآن با تأکید بر همبستگی آیات سوره ها در هدف (مطالعه موردی قصه قوم ثمود) (مقاله پژوهشی حوزه)

چکیده

در باره چرایی تکرار قصه های قرآن دیدگاه های متعددی مانند اعجاز بیانی، تکمیل تصاویر و صحنه های یک داستان، تأکید با هدف اثرگذاری بیشتر و جذب مخاطب با پرداخت های گوناگونِ یک داستان بیان شده است. این دیدگاه ها دچار چالش اند. تأمل در موضوع یا موضوعات اصلی سوره ها، به ویژه فضای اجتماعی و روانی نزول آنها، سیاق آیات و مقایسه پرداخت های گوناگون یک قصه در سوره های مختلف نشان می دهد که هدف اصلی از تکرارِ متفاوت قصه ها، به کارگیری آنها متناسب با هدف سوره هاست. یکی از این گونه قصه ها، داستان قوم ثمود است. این قصه در 21 سوره آمده که دو سوره مدنی و بقیه مکی هستند. این قصه در بازه های زمانی متفاوت و ناظر به شرایط گوناگون پیامبر (ص)، مسلمانان و دشمنان اسلام نازل شده و هرکدام هدف جداگانه ای داشته اند. ازجمله می توان به این اهداف اشاره کرد: هشدار شدید به مشرکان، منافقان و تکذیب کنندگان آیات و آموزه های الهی در موقعیت های گوناگون، دلداری به پیامبر و مسلمانان در شرایط مختلف، طرح و تعلیم آموزه های مهم خداشناختی و معادشناختی، بیان سنت های الهی و پاسخ به مشرکان و دفاع از دعوت توحیدی. قصه ثمود و بخش های مختلف آن متناسب با این اهداف در سوره ها یاد و گزارش شده است.