بررسی تطبیقی تاثیر اندیشه های سیاسی در تحولات معماری ایرن و ترکیه در سال های 1925 تا 1935 میلادی

چکیده

از حدود سال 1925، با به قدرت رسیدن رضا شاه در ایران و آتاتورک در ترکیه، ایده های جدید معماری و شهرسازی همراه با تغییرات اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی پدیدار شد و معماری به عنوان یک محصول و ابزاری برای تحکیم رفتار سیاسی رهبران این کشورها تحت تاثیر فرایند نوسازی قرار گرفت. تحولات معماری در هر کشور منعکس کننده عوامل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آن کشور می باشد و داشتن درک صحیح از جایگاه معماری معاصر هر سرزمین بدون شناخت از تحولات معماری مناطقی که دارای اشتراکات فرهنگی، دینی، منطقه ای و سیاسی با آن می باشند، امکانپذیر نخواهد بود. بنابراین در این مقاله تلاش شده است نقش جریانهای سیاسی سالهای 1925 تا 1935 در معماری ایران و ترکیه بررسی شود و در این راستا نقش رضاشاه و آتاتورک به عنوان نخبگان سیاسی مورد مطالعه قرار گیرد. روش تحقیق بصورت تحلیل محتوا و بررسی تطبیقی نمونه های موردی معماری ترکیه و ایران است تا تاثیر جریان یاد شده مورد تحلیل قرار گیرد. تحقیقات بیانگر تعامل بین معماری و سیاست است که با استفاده از آن می توان عوامل تاثیرگذار بر معماری را شناسایی و تا حدودی سبک و سیاق معماری را قابل پیش بینی نمود. این مقاله در نتیجهگیری استدلال می کند که سیاست در کشورهای خاورمیانه، با توجه به وضعیت تاریخی و فرهنگی آنها، اقتضائات خاص خود را داشته و با وجود استراتژی های موازی در عرصه های سیاسی رضا شاه و آتاتورک، معماری مدرن در ایران و ترکیه بصورت متفاوت نشان داده شده است. از سوی دیگر تفاوت های فردی رضاشاه و آتاتورک در تعامل با این خصوصیات نیز باعث تفاوت معماری دو کشور بوده است.