تبیین عوامل اجتماعی خشکسالی و شناسایی آثار آن (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

خشکسالی بلایی طبیعی است که از دیرباز در پهنه وسیعی از کشورهای مختلف، به دفعات به وقوع پیوسته و همواره خسارات گوناگونی از خود بر جای گذاشته است. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل اجتماعی متأثر از کمبود منابع آب و تأثیر خشکسالی بر این عوامل در منطقه موردمطالعه است. جامعه آماری تحقیق را 34786 نفر از سرپرستان خانوار موجود در منطقه تشکیل داده اند. برای تعیین حجم نمونه، از فرمول کوکران استفاده و با توجه به نتایج آن، 461 نمونه ازطریق نمونه گیری تصادفی در 54 روستای منطقه انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته ای است که روایی آن با نظر متخصصان تأیید شده است. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق، پیش آزمون انجام شد و مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده در حد مناسب 813/0 به دست آمد؛ سپس داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاصل از آزمون T اثرگذاری کمبود منابع آب کشاورزی بر متغیرهای اجتماعی را تأیید کرد. تحلیل واریانس ANOVA نیز مبین آن است که تفاوت معناداری ازحیث میزان آثار اجتماعی خشکسالی میان دهستان ها وجود دارد. براساس تحلیل عاملی، 5 عامل (پیوندهای عاطفی افراد، تشکل های اجتماعی، سلامت روانی افراد، اختلال در روابط و آرامش و اشتیاق خاطر افراد) ناشی از خشکسالی کشف می شود و در ادامه، آزمون فریدمن مبین اختلاف میان این 5 حوزه است.