«امامت» و موضوع تمدن اسلامی (سیری تحلیلی از حضرت ابراهیم(ع) تا حضرت رضا(ع))• (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

بعثت پیامبران و جانشینان ایشان در شرایط زمانی و مکانی گوناگونی روی داده و از جمله علل آن، تعلیم شرایط گوناگون زندگی به انسان های پیرو دعوت انبیاست. دعوت و مجاهدت یک پیامبر به موضوع طغیان سیاسی پیوند می خورد و دعوت پیامبر دیگری به فساد اقتصادی و دیگری به انحطاط اخلاقی. در میان انبیا و اوصیای الهی، نام دو امام را با موضوع تمدن، سیاست و فرهنگ امت اسلامی و بشری می توان قرین یافت: حضرت ابراهیم (ع) و حضرت رضا (ع) . در میان این دو شخصیت الهی که در دو منتهی الیهِ زمانی و مکانی نیز ایستاده اند، جدا از ارتباط نسَبی، شباهت های درخور توجهی می توان یافت که از جمله آنها، حضور در دو حوزه مهم تمدنی، سروکار داشتن با دو دستگاه سیاسی زیرک و طغیانگر، سیر گسترده جغرافیایی و بین المللی، سروکار داشتن ادیان و مذاهب گوناگون با ایشان و موضوع مناظره ها و احتجاجات است. مقاله حاضر مقایسه ای میان سیره این دو امام با نگاه فرهنگی و تمدنی است. در این مقاله امام رضا (ع) را امامی می یابیم که با توجه به اقتضائات زمان، میراث دار برتر سیره و سنت پدر و پیشوای امم، یعنی ابراهیم حنیف، است. روشن است که بازخوانی فرهنگی و تمدنی سیره پیشوایان، از نیازهای اساسی امت اسلامی در مقطع حساس و سرنوشت ساز کنونی است.