در عصر جدید، کارکرد دانشگاه ها تنها در آموزش، پژوهش، کارآفرینی و مانند آن خلاصه نمی شود؛ بلکه در نقش یک پایگاه معرفتی به فرهنگ سازی و تمدن سازی نوین می پردازند. این مقاله سعی بر دارد تا با تبیین و تعریف لوازم و شاخص های لازم برای این مهم، نظریه پردازی مناسب صورت پذیرد. از میان انواع راهبردهای پژوهش کیفی، راهبرد «نظریه پردازی داده بنیاد» (به طور خاص راهبرد نظریه داده بنیاد متنی) به عنوان راهبرد تحقیق انتخاب گردیده است. منابع مورد استفاده، با توجه به مسیر پژوهش در رجوع به منابع اسلامی و نیز جهت گیری بنیادی آن از یک سو و اقتضائات سیاستی و راهبردی پژوهش از سوی دیگر، اندیشه بنیانگذار انقلاب اسلامی، امام خمینی(ره) است. از مجموع 336 کدباز شناسایی شده، 100 کد مربوط به سؤال تحقیق، یعنی کارکرد و رسالت دانشگاه در جامعه بر اساس آرمان های اسلامی یا همان نظام آرمانی اسلام، تشخیص داده شد. پس از کدگذاری گزینشی صورت گرفته براین 100 کد محوری از بیانات امام خمینی (ره)، پنج مقوله اصلی شامل انسان سازی، استقلال فکری و تحقق فرهنگ توانستن، پی ریزی و ساختن آینده، تضمین سعادت ملت ها و هدایت گری جامعه و حفظ و تداوم انقلاب اسلامی به عنوان کارکردهای اصلی و رسالت دانشگاه بر اساس آرمان های اسلامی در اندیشه امام خمینی (ره) شناسایی شد.
