ادب و قدرت: نشانگرهای زبانی مخالفت در جلسات دفاع از پایان نامه (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

تأثیر عامل قدرت در نظریه­های زبان­شناسی ادب همواره مورد تأکید بوده است، اما نحوه این تأثیر در همه بافت­ها و موقعیت­ها یکسان و ضرورتاً مطابق با پیش­بینی نظریه­ها نیست. در تحقیق حاضر، نشانگرهای زبانی ادب در جلسات دفاع از پایان­نامه کارشناسی ارشد به زبان فارسی هنگام بیان نظر مخالف بررسی شده است. هشت جلسه دفاع در چهار گروه آموزشی در دو دانشکده ضبط و موارد ابراز نظر مخالف از نظر نوع نشانگرهای ادب و بر اساس رابطه نسبی قدرت بین افراد مخالفت کننده و مخالفت شونده (استاد-دانشجو، دانشجو-استاد، استاد-استاد و دانشجو-دانشجو) در چارچوب نظریه ادب براون و لوینسن (1987) بررسی و تحلیل شده است. نتایج حاصل نشان­دهنده تأثیر عامل قدرت بر نوع و بسامد به کارگیری نشانگرهای زبانی ادب در بیان نظر مخالف است، اما چگونگی این تأثیر در برخی موارد برخلاف پیش­بینی براون و لوینسن (1987) و لیچ (1983) و پیچیده­تر از رابطه یکسویه­ای است که در این رویکردها تصور شده است. عامل قدرت در تعامل با عواملی، همچون شدت تهدید وجهه، منزلت، شرایط اختصاصی بافت موقعیتیِ جلسه دفاع و احتمالاً تفاوت­های نسلی امکان بروز و ظهور می­یابد.