معرفی کتاب؛ آیا خدایی هست؟ (مقاله علمی وزارت علوم)

ترجمه: محمد جاودان

انتشارات دانشگاه مفید

کتاب «IS THERE A GOD?» تألیف ریچارد سوین برن از فیلسوفان دینی متأله و بنام مغرب زمین، با ترجمه محمد جاودان توسط انتشارات دانشگاه مفید در بهار 1381 منتشر گردید.

در برابر این نظر که امروزه پاسخ به همه پرسشهای اساسی، در قلمرو علم قرار دارد و پیشرفتهای علمی قرن بیستم جای زیادی برای خداوند باقی نمی‏گذارد، سوین برن، در این کتاب استدلال می‏کند، که علم دلایل خوبی برای اعتقاد به خدا، فراهم می‏آورد. وجود جهان، نظم آن، وجود انسانها، معجزات، تجربه‏های دینی و پدیده‏های بسیار دیگر، شواهدی هستند که نظریه «وجود خداوند» را در برابر نظریه‏های رقیب (مانند نظریه‏های ماتریالیستی و اومانیستی) به نحو چشمگیری تقویت می‏کنند. از نظر وی، ملاکهای ارزیابی این نظریه همان ملاکهای ارزیابی نظریه‏های علمی هستند.

این کتاب دارای یک مقدمه، یک خاتمه و هفت فصل است و موضوع اصلی آن اثبات وجود خداوند است. مؤلف در مقدمه پس از ذکر ضرورت و انگیزه تألیف این کتاب، ساختار اصلی برهان خود را ذکر کرده و در فصل نخست به بیان دیدگاه ادیان غربی یعنی یهود، مسیحیت و اسلام در مورد خداوند پرداخته و آن را Theism نامیده است. وی در فصل دوم نحوه تبیین ما از اشیا و اقسام آن و ملاکهای آن را تشریح می‏کند. در فصل سوم سادگی فرضیه خداشناسی توحیدی را توضیح داده و در فصل چهارم نشان می‏دهد که، تنها، فرضیه خداشناسی توحیدی است که می‏تواند وجود جهان و نظم آن را تبیین کند؛ در این فصل ناکامی فرضیه‏های رقیب، همانند انسان گرایی یا اومانیسم و ماتریالیسم یا اصالت ماده را در تبیین وجود هستی و پدیده‏های آن اثبات و

سپس برهان نظم با تقریر آکوئیناس را نقل و از آن دفاع می‏کند و سپس به برخی شبهات و اشکالات در این موارد پاسخ می‏دهد.

مؤلف در فصل پنجم به وجود انسان و شعور و آگاهی و روح او پرداخته و نشان داده است که تنها در صورت اعتقاد به وجود خداوند، می‏توان این پدیده‏ها را تبیین کرد؛ وجود خداوند، انسان و روح او را تبیین می‏کند. در فصل ششم از «فرضیه خداشناسی توحیدی» در برابر اشکالات مبتنی بر شر اخلاقی و شر طبیعی دفاع می‏کند. در فصل هفتم نیز از طریق معجزات و تجارب دینی بر وجود خداوند استدلال کرده و این نظر خود را شرح می‏دهد که بدون اعتقاد به وجود خداوند هیچ کدام از این دو نوع پدیده قابل تبیین نیستند. آنگاه در پایان فصل نتیجه می‏گیرد که همه شواهد و دلائل ارائه شده در کتاب، مانند وجود جهان، سامان‏مندی آن، وجود انسانها، معجزات، تجارب دینی و سایر شواهد، در مجموع احتمال وجود خداوند را به طرز چشم‏گیری بالا می‏برند.

سرانجام در خاتمه اثبات می‏کند که بر اساس بالانس احتمالات، خداوند وجود دارد و اگر به وجود او معتقد شدیم، باید به لوازم آن اعتقاد، گردن نهیم، یعنی باید سپاسگذار نعمتهای او باشیم و تلاش کنیم تا خواسته‏های الهی محقق گردند و راه را برای لقای ابدی او هموار سازیم.

مترجم نیز علاوه بر مقدمه چهار یادداشت به این کتاب افزوده‏اند. در مقدمه به اجمال به روش علمی سوین و نیز به شیوه ترجمه کتاب اشاره شده است. در یادداشت نخست، گزارش کوتاهی از نقدهای جی.ال.مکی بر براهیم اثبات وجود خداوند که توسط سوین برن اقامه شده‏اند و پاسخهای سوین برن به وی ارائه شده است. در یادداشت دوم، مقایسه‏ای میان سوین برن و شهید صدر در اثبات وجود خداوند صورت گرفته و سپس در فصل سوم، پاره‏ای از منابع اسلامی در مورد نظریه تکامل معرفی و سرانجام در یادداشت چهارم نظریه سوین برن در مورد معجزه پیامبر اسلام مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته و به برخی از وجوه اعجاز قرآن اشاره رفته است.

واقعیت، افسانه و پیش‏بینی

نوشته: نلسن گودمن

ترجمه: رضا گندمی نصرآبادی

انتشارات دانشگاه مفید

نلسن گودمن، یکی از حامیان اصلی فلسفه تحلیلی و از پیشگامان فلسفه علم در آمریکا به شمار می‏رود. تحقیقات و دغدغه‏های فکری گودمن حوزه‏های مختلف معرفت‏شناسی، زیبایی‏شناسی، فلسفه زبان و فلسفه علم را در بر می‏گیرد.

نوآوری، طرح مسائل جدید و ارائه راهکارهای مناسب، ویژگی اصلی فعالیتهای علمی او در حوزه‏های یاد شده است. از گودمن آثار زیادی به جا مانده است، در این میان کتاب واقعیت، افسانه و پیش بینی، جایگاه ممتاز و رفیعی یافته و قریب نیم قرن است که مورد توجه اندیشمندان صاحب نام، قرار گرفته است. هیلاری پاتنام در پیشگفتار عالمانه و نسبتا جامعی که بر چاپ چهارم آن نوشته است، از آن به عنوان اثری کلاسیک و معاصر یاد می‏کند؛ کلاسیک است چون یکی از معدود کتابهایی است که هر دانشجوی جدی فلسفه در زمان ما باید آن را بخواند. معاصر است، نه فقط به این سبب که اثری از یک فیلسوف معاصر است، بلکه از این جهت که درباره مسائلی، سخن به میان می‏آورد که هنوز هم در فلسفه از جمله موضوعاتی هستند که در سطح بسیار گسترده‏ای از آنها بحث می‏شود.

کتاب حاضر، در اصل به عنوان سخنرانی ایراد شده است، هر چند میان ایراد اولین سخنرانی و سه سخنرانی دیگر هفت سال و چند هزار مایل فاصله شده، ولی سخنرانی چهارم، تلاش فکری منسجمی را، در زمینه یک دسته از مسائل تقریبا به هم پیوسته نشان می‏دهد. سخنرانی نخست در می1946، در نیویورک ایراد شد و در مجله فلسفه، با عنوان شرطی‏های خلاف واقع به چاپ رسید.

سه سخنرانی دیگر، به دعوت دانشگاه لندن، با عنوانهای گذر از امکان، معمای جدید استقراء و چشم انداز نظریه تسری‏پذیری، در می 1953، در لندن ایراد شد. و مجموع آنها با عنوان کلی واقعیت، افسانه و پیش بینی به چاپ رسید.

پایان مقاله