سنجش انگیزه های غالب اقشار مختلف بسیج
دریافت مقاله
آرشیو
چکیده
«انگیزش عاملی پویاست که بر اثر سایقها و نیازهای مختلفی شکل می‌گیرد و رفتار ارگانیزم را به سوی هدف معینی سوق می دهد، چنان که رفتار معطوف به هدف محقق شود، به نوبه خود موجب نیرومندی انگیزه ارگانیزم می‌‌‌گردد، اما چنانچه در فرایند هدف جویی با ناکامی مستمر مواجه شود، موجب تضعیف یا تغییر نوع انگیزه می‌شود. در این پژوهش انگیزههای مختلف بسیج مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید که بسیجیان مناطق مختلف کشور بواسطه چند انگیزه معین به بسیج روی آورده، به همکاری با این سازمان پرداخته‌اند. این انگیزه‌ها عبارتند از: انگیزه پیشرفت، پیوند جویی، قدرت، تکلیف مداری، دفاع از مظلوم و … روش مورد استفاده پژوهشگر برای سنجش میزان این انگیزه‌ها روش علی ـ مقایسه‌ای بوده است. پژوهشگر میزان وجود انگیزههای مختلف را مورد سنجش قرار داده است، سپس سلسله مراتب انگیزه‌ها را مشخص کرده و عوامل مؤثر بر آنها را تعیین کرده و در آخر پیشنهاداتی برای بهبود روند این پژوهش ارائه می‌دهد.»متن
« نیروی مقاومت بسیج »همواره در صدد آن بوده است تا اول آن که برای تحقق ارتش بیست میلیونی برگستره و حجم نیروهای بسیجی بیفزاید؛ دوم آن که روحیه، انگیزش و عملکرد نیروهای بسیجی را تعالی بخشد و در نهایت زمینه و بستر مناسب حضور میلیونی اقشار مختلف مردم را در بسیج برای دفاع از دستاوردهای عظیم انقلاب اسلامی مهیا کند. آشکار است که تحقق این مقاصد بیش از هرچیز به «شناخت انگیزه‌ها» ی کسانی مبتنی است که به عنوان «بسیجی» به نیروی مقاومت بسیج پیوسته و در مأموریتهای آن مشارکت می‌جویند، اما، «شناخت انگیزه‌ها» و بویژه نمایان کردن «ساخت سلسله مراتبی انگیزه‌ها» و «شناسایی عوامل مؤثر بر آنها» جز با یک بررسی روشمند و منظم (سیستماتیک) میسر نخواهد شد.
به همین منظور پژوهشگر از روش «تحقیق علی ـ مقایسه‌ای» در این پژوهش استفاده کرده است. این روش زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که پدیده یا فعالیتی از پیش اثرات خویش را بر جای گذاشته باشد، و مطالعه آن اینک از طریق بررسی اثرات آن میسر باشد. به بیان دقیقتر، هدف این روش، همانند روش «آزمایشی»، یافتن علت یا علتهای احتمالی یک یا چند پدیده یا فعالیت است. لیکن، تفاوت «روش علی ـ مقایسه‌ای» با «روش آزمایشی» در آن است که در روش اول محقق قادر به کنترل و دستکاری متغیر، یا متغیرها نیست؛ زیرا آنها از پیش تاثیر خود را برجای گذاشته‌اند.
افزون بر آن، می‌توان از «روش علی ـ مقایسه‌ای »همانند «روش آزمایشی» برای تعیین و بررسی اختلافات و تفاوتهای مشاهده شده در بین گروههای مورد مطالعه استفاده کرد. لاجرم یافته های حاصل از بکارگیری این روش نیز از ارزش و دقتی تقریباً همسان با روش «آزمایشی» برخوردار است.
جامعه آماری مورد مطالعه دربردارندة بسیجیان کل کشور است، یعنی تمام کسانی که به عضویت نیروی مقاومت در آمده‌اند. حجم نمونه مورد مطالعه پژوهشگر،2000 نفر است. همچنین پژوهشگر 19 خرده مقیاس را برای سنجش انگیزههای اقشار مختلف بسیج مورد استفاده قرار داده است که عبارتند از:
انگیزه پیشرفت، انگیزه پیوند جویی، انگیزه قدرت، انگیزه حیاتی (مادی)، انگیزه ایمنی‌جویی، انگیزه سلحشوری (جنگاوری)، انگیزه دانش‌اندوزی (مهارت آموزی)، انگیزه دفاع از میهن، انگیزه کنجکاوی، انگیزه پذیرش، انگیزه اطاعت از رهبران، انگیزه دفاع از ارزشها، انگیزه مبارزه با کجروی، انگیزه تنوع طلبی، انگیزه تکلیف مداری، انگیزه دفاع از مظلوم، انگیزه تعالی‌جویی، عوامل بازدارنده (موانع و محدودیتهای جذب به بسیج)، عوامل تسهیل کننده (جذابیتهای بسیج).
پژوهشگر اهداف زیررا برای این پژوهش ترسیم کرده است:
1ـ بررسی و شناخت مهمترین انگیزههای کنونی اقشار مختلف بسیج در انجام ماموریتهای واگذار شده؛
2ـ ترسیم سلسله مراتب انگیزههای اقشار بسیج و تعیین انگیزههای غالب؛
3ـ بررسی و شناخت عوامل موثر در تقویت یا تضعیف انگیزههای بسیجیان؛
4ـ بررسی و شناخت تفاوت انگیزههای برادران و خواهران ، اقشار و اعضاء مختلف بسیج در مناطق مختلف کشور؛
5ـ دست یابی به راه کارهای رفع موانع استمرار حضور بسیجیان در بسیج. کاربرد اصلی یافته‌های این تحقیق،در حیطه کاربردی است؛ زیرا نتایج این تحقیق فرماندهان و مدیران نیروی مقاومت بسیج سپاه را یاری خواهد داد تا انواع انگیزههای بسیجیان را باز شناسند و براساس آن، زمینه و شرایط را برای حفظ انسجام نیروهای بسیجی بیش از گذشته فراهم کنند.پژوهشگر پس از جمع آوری اطلاعات و بررسی آنها به نکات زیر دست یافته است.
(داده‌های حاصل با استفاده از آزمودنهای آماری“تحلیل واریانس یکطرفه (آنوا) ” ،“ تی (t ) و “ خی دو ( 2 x ) ” مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
1ـ بین انگیزههای مختلف اقشار نه گانه بسیج تفاوت معنی داری وجود دارد؛ 2ـ بین توزیع سلسله مراتب انگیزه های اقشار مختلف بسیج تفاوت معنی داری وجود دارد و انگیزه غالب ایشان به ترتیب عبارتند از:
1-2 بسیج دانشجویی: مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها، دفاع از مظلوم؛
2-2 بسیج دانش آموزی: مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها، دفاع از مظلوم؛
3-2 بسیج کارمندی: مبارزه با کجروی، پیوند جویی، دفاع از میهن؛
4-2 بسیج کارگری: مبارزه با کجروی، پیوند جویی، دفاع از مظلوم؛
5-2 بسیج محلات (شهری): مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها، پیوند جویی؛ 6-2 بسیج محلات (روستایی): مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها، پیوند جویی؛ 7-2 بسیج عشایری: مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها، دفاع از مظلوم؛
8-2 بسیج اصناف: دفاع از مظلوم، مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها؛
9-2 بسیج طلاب: پیوند جویی، مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها؛
10-2 کل اقشار بسیج : مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها، دفاع از مظلوم.
3ـ بین توزیع سلسله مراتب انگیزههای برادران و خواهران بسیجی تفاوت معنی داری وجود ندارد و انگیزههای غالب ایشان به ترتیب عبارتند از :
1-3 برادران بسیجی: مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها، دفاع از مظلوم؛
2-3خواهران بسیجی: مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها، دفاع از مظلوم.
4ـ بین توزیع سلسله مراتب انگیزههای اعضای مختلف بسیج تفاوت معنی داری وجود دارد وانگیزه‌های غالب ایشان به ترتیب عبارتند از:
1-4 اعضای عادی بسیج: مبارزه با کجروی، دفاع از مظلوم، دفاع از ارزشها؛
2-4 اعضای فعال بسیج: مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها، پیوند جویی؛
3-4 اعضای ویژه بسیج: دفاع از ارزشها، دفاع از میهن، مبارزه با کجروی.
5ـ بین توزیع سلسله مراتب انگیزههای بسیجیان مناطق مختلف تفاوت معنی داری وجود دارد و انگیزههای غالب ایشان به ترتیب عبارتند از:
1-5 بسیجیان آذربایجان غربی: مبارزه با کجروی،دفاع از مظلوم،پیوند جویی؛
2-5 بسیجیان منطقه تهران: مبارزه با کجروی، دفاع از مظلوم، دفاع از ارزشها؛
3-5 بسیجیان منطقه خراسان: مبارزه با کجروی، دفاع از مظلوم، دفاع از ارزشها؛
4-5 بسیجیان منطقه فارس: مبارزه با کجروی، دفاع از مظلوم، دفاع از ارزشها؛
5-5 بسیجیان منطقه کرمان: مبارزه با کجروی، دفاع از مظلوم، دفاع از ارزشها؛
6-5 بسیجیان کهکیلویه وبویراحمد:مبارزه باکجروی،دفاع از مظلوم،دفاع از ارزشها؛
7-5 بسیجیان منطقه مازندران: مبارزه با کجروی، دفاع از مظلوم، دفاع از ارزشها؛
8-5 بسیجیان کل مناطق مورد مطالعه: مبارزه با کجروی، دفاع از مظلوم، دفاع از ارزشها؛
6ـ مهمترین عوامل باز دارنده انگیزههای بسیجیان به ترتیب عبارتند از :
1-6 مشارکت ندادن بسیجیان در اداره امور بسیج؛
2-6 برخورد نامناسب برخی از فرماندهان بسیج با بسیجیان؛
3-6 طرد اجتماعی بسیجیان؛
4-6 عدم تنوع فعالیتهای بسیج؛ لیکن اهمیت هر یک از عوامل یاده شده در مناطق مختلف متفاوت از یکدیگر است، همچنین عامل دخالت بسیج در مسایل سیاسی به عنوان عامل بازدارنده انگیزههای بسیجیان شناخته نشد.
7ـ در نهایت سیزده انگیزه از بین هفده انگیزه شناسایی شده برای بسیجیان، حایز اهمیت بود که سلسله مراتب و ترتیب اهمیت آنها عبارت است از :
1-7 مبارزه با کجروی؛
2-7 دفاع از ارزشها؛
3-7 دفاع از مظلوم؛
4-7 پیوند جویی؛
5-7 دفاع از میهن؛
6-7 تعالی جویی؛
7-7 دانش اندوزی؛
8-7 سلحشوری؛
9-7 تکلیف مداری؛
10-7 پذیرش؛
11-7 قدرت؛
12-7 پیشرفت؛
13-7 اطاعت از رهبران ؛ دیگر انگیزه ها برای بسیجیان دارای اهمیت کمتر یا فاقد اهمیت بوده است.
پژوهشگر در مرحله آخر یک جمع بندی از نتایج تحقیق ارایه می دهد که در زیر به تفصیل به آنها اشاره می شود:
در مورد “انگیزه پیشرفت” در میان اقشار مختلف بسیجی باید اظهار داشت که میزان انگیزه پیشرفت در بسیج کارگری بیش از بسیج روستایی است.
در مورد “انگیزه پیوند جویی” در میان اقشار مختلف بسیجی باید اظهار داشت که میزان انگیزه پیوند جویی در بسیج دانشجویی کمتر از سایر اقشار بسیج است.
در مورد “انگیزه قدرت” باید گفت که میزان این انگیزه در کارگران و کارمندان بسیجی بیش از اصناف و دانش آموزان بسیجی است.
در مورد “انگیزه حیاتی” (مادی) باید گفت که میزان انگیزه حیاتی کارگران بسیجی در پیوستن به بسیج بیش از دانشجویان بسیجی است و همین طور این انگیزه در بسیجیان محلات (شهری) بیش از بسیجیان دانشجو است.
در مورد “انگیزه ایمنی جویی“ باید اظهار داشت که این انگیزه در بسیج کارگری بیشتر از سایر اقشار بسیج است.
در مورد “انگیزه سلحشوری” (جنگاوری) در بین اقشار مختلف بسیجی باید گفت که میزان انگیزه سلحشوری در بسیج دانش‌آموزی بیش از دو قشر کارگران و اصناف بسیجی است.
در مورد“انگیزه دانش اندوزی” (مهارت آموزی) در بین اقشار مختلف بسیجی باید اظهار داشت که میزان انگیزه دانش‌اندوزی اقشار بسیج دانش‌آموزی و بسیج کارمندی بیش از سایر اقشار بسیج است.
در مورد“ انگیزه دفاع از میهن” در میان اقشار مختلف بسیجی باید اظهار داشت که میزان این انگیزه در قشر بسیج کارمندی بیش از قشر بسیج اصناف است.
در مورد وجود“ انگیزه پذیرش” در میان بسیجیان که عبارت از این است: بسیجیان به خاطر نیاز به تایید و پذیرش که یکی از نیازهای مسلم و اساسی روانشناختی آدمیان است به بسیج پیوسته، به همکاری با آن ادامه می‌دهند ـ باید اظهار داشت که میزان این انگیزه در همه اقشار بالاست و تقریباً همه اقشار نه گانه بسیج، این نهاد را توأم با پذیرش می‌دانند.
در مورد“ انگیزه اطاعت از رهبران” در بین اقشار مختلف بسیجی باید اظهار داشت که این انگیزه تقریباً در تمامی اقشار بسیج یکسان است.
در مورد“ انگیزه دفاع از ارزشها” باید اظهار داشت میزان انگیزه دفاع از ارزشها در تمامی اقشار بسیج زیاد است و در ضمن باید گفت که انگیزه دفاع از ارزشها نقش پر اهمیتی در استمرار همکاری بسیجیان با بسیج دارد. همچنین باید گفت که انگیزه دفاع از ارزشها در بسیج روستایی بالاتر از بسیج شهری است.
در مورد“ انگیزه مبارزه با کجروی” باید اظهار داشت که این انگیزه در تمامی اقشار مختلف بسیج زیاد است. به عبارت دیگر تقریباً تمامی بسیجیان که در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته‌اند، بر این باورند که یکی از علتهای مهم استمرار حضور آنان در بسیج مبارزه با کجرویها و انحرافاتی است که با ارزشها و هنجارهای حاکم بر جامعه اسلامی ایران مغایرت دارد. درضمن میزان این انگیزه در دو قشر بسیج طلبه‌ها و بسیج کارگری کمتر از سایر اقشار است.
در مورد“ انگیزه تنوع طلبی” در بین بسیجیان یعنی رسیدن به این موضوع که آیا بسیجیان به منظور تنوع طلبی به همکاری خود با بسیج ادامه می دهند یا خیر؟ باید اظهار داشت که عده قلیلی از بسیجیان از سر تفریح و سرگرمی به بسیج پیوسته‌اند؛ میزان تنوع طلبی در بین بسیجیان دانش‌آموز بیش از سایر اقشاراست.
درمورد“ انگیزه تکلیف مداری” که عبارت از این است: بسیجیان به منظور ادای تکلیف با بسیج همکاری می کنند ـ باید اظهار داشت که میزان انگیزه تکلیف مداری در دانش‌آموزان بسیجی کمتر از بسیجیان اصناف است.
درنهایت پژوهشگر برای بهبود روند تحقیق راه کارهای زیر را پیشنهاد می‌کند:
1ـ در رده‌های مقاومت بسیج بخش اصلی اداره امور به بسیجیان توانمند واگذار شود و از مداخله نامناسب در فعالیتهای آنان جلوگیری به عمل آید. افزون بر آن بسیجیان با میل و رغبت خویش، و نه از سر اجبار، عضو بسیج شده‌‌‌اند، بنابراین بی مهری و برخوردهای خشن و دور از عواطف مثبت برخی از فرماندهان و مسؤلان بسیج را برنمی‌تابند و در برابر آن اگر به صورت مستقم واکنش نشان ندهند، به شکل غیر مستقیم و غیر فعال (مانند عدم استمرار حضور در بسیج) واکنش نشان خواهند داد. از همین روی پیشنهاد می‌شود که فرماندهان و مسؤلان بسیج در برخورد با بسیجیان دقت بیشتری به عمل آورند و برای این منظور کسانی به عنوان فرمانده و مسؤل در بسیج برگزیده شوند که از سلامت کامل روان شناختی برخوردار بوده و فاقد تعارضات درونی باشند و همچنین انگیزه‌ای عالی برای کار با بسیجیان داشته باشند.
2ـ نتایج نشان داد که بسیجیان از انگیزههای نیرومندی برخوردارند. از همین روی لازم است که تسهیلات ویژه‌ای مانند واگذاری مسئولیت، افزایش میزان توجه به ایشان و … برای آنان در نظر گرفته شود؛ زیرا در غیر این صورت، بیم آن می‌رود که انگیزه آنان رو به کاهش گذارد.
3ـ برای تحقق هر یک از این انگیزه‌ها، طرحها و دستور العملهای معینی تدوین و نقش و وظیفه بسیجیان در مبارزه با انحرافات اجتماعی و دفاع از ارزشها و یاری رساندن به محرومان جامعه مشخص و بدقت برای آنان تشریح شود. همچنین پیشنهاد می‌شود با انجام فعالیتهای فرهنگی فراگیرتری مانند برگزاری اردوهای گسترده و طولانی مدت، تشکیل باشگاههای مختلف ورزشی، هنری و … زمینه برآورده شدن انگیزه پیوند جویی بسیجیان بیش از پیش مهیا شود.
4ـ با گسترش آموزشهای نظامی ویژه خواهران، برگزاری مانورهای دفاعی مناسب و مخصوص آنان و فعالیتهای دیگری مانند آن، زمینه را برای تقویت انگیزههای خواهران بسیجی مهیا کرد.
5ـ جذب بسیجیان و مقدم شمردن ایشان در استخدام‌ها اضافه بر افزایش کارآیی سازمانها و نهادها بواسطه حضور نیروهای متعهد و با صلاحیت، موجب تقویت روحیه و ارتقای انگیزههای بسیجیان می شود. به همین سبب پیشنهاد می‌شود زمینه تصویب قوانین مناسب و مستحکم که چنین امتیازاتی را به بسیجیان اعطا می‌کند، فراهم شود.
به همین منظور پژوهشگر از روش «تحقیق علی ـ مقایسه‌ای» در این پژوهش استفاده کرده است. این روش زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که پدیده یا فعالیتی از پیش اثرات خویش را بر جای گذاشته باشد، و مطالعه آن اینک از طریق بررسی اثرات آن میسر باشد. به بیان دقیقتر، هدف این روش، همانند روش «آزمایشی»، یافتن علت یا علتهای احتمالی یک یا چند پدیده یا فعالیت است. لیکن، تفاوت «روش علی ـ مقایسه‌ای» با «روش آزمایشی» در آن است که در روش اول محقق قادر به کنترل و دستکاری متغیر، یا متغیرها نیست؛ زیرا آنها از پیش تاثیر خود را برجای گذاشته‌اند.
افزون بر آن، می‌توان از «روش علی ـ مقایسه‌ای »همانند «روش آزمایشی» برای تعیین و بررسی اختلافات و تفاوتهای مشاهده شده در بین گروههای مورد مطالعه استفاده کرد. لاجرم یافته های حاصل از بکارگیری این روش نیز از ارزش و دقتی تقریباً همسان با روش «آزمایشی» برخوردار است.
جامعه آماری مورد مطالعه دربردارندة بسیجیان کل کشور است، یعنی تمام کسانی که به عضویت نیروی مقاومت در آمده‌اند. حجم نمونه مورد مطالعه پژوهشگر،2000 نفر است. همچنین پژوهشگر 19 خرده مقیاس را برای سنجش انگیزههای اقشار مختلف بسیج مورد استفاده قرار داده است که عبارتند از:
انگیزه پیشرفت، انگیزه پیوند جویی، انگیزه قدرت، انگیزه حیاتی (مادی)، انگیزه ایمنی‌جویی، انگیزه سلحشوری (جنگاوری)، انگیزه دانش‌اندوزی (مهارت آموزی)، انگیزه دفاع از میهن، انگیزه کنجکاوی، انگیزه پذیرش، انگیزه اطاعت از رهبران، انگیزه دفاع از ارزشها، انگیزه مبارزه با کجروی، انگیزه تنوع طلبی، انگیزه تکلیف مداری، انگیزه دفاع از مظلوم، انگیزه تعالی‌جویی، عوامل بازدارنده (موانع و محدودیتهای جذب به بسیج)، عوامل تسهیل کننده (جذابیتهای بسیج).
پژوهشگر اهداف زیررا برای این پژوهش ترسیم کرده است:
1ـ بررسی و شناخت مهمترین انگیزههای کنونی اقشار مختلف بسیج در انجام ماموریتهای واگذار شده؛
2ـ ترسیم سلسله مراتب انگیزههای اقشار بسیج و تعیین انگیزههای غالب؛
3ـ بررسی و شناخت عوامل موثر در تقویت یا تضعیف انگیزههای بسیجیان؛
4ـ بررسی و شناخت تفاوت انگیزههای برادران و خواهران ، اقشار و اعضاء مختلف بسیج در مناطق مختلف کشور؛
5ـ دست یابی به راه کارهای رفع موانع استمرار حضور بسیجیان در بسیج. کاربرد اصلی یافته‌های این تحقیق،در حیطه کاربردی است؛ زیرا نتایج این تحقیق فرماندهان و مدیران نیروی مقاومت بسیج سپاه را یاری خواهد داد تا انواع انگیزههای بسیجیان را باز شناسند و براساس آن، زمینه و شرایط را برای حفظ انسجام نیروهای بسیجی بیش از گذشته فراهم کنند.پژوهشگر پس از جمع آوری اطلاعات و بررسی آنها به نکات زیر دست یافته است.
(داده‌های حاصل با استفاده از آزمودنهای آماری“تحلیل واریانس یکطرفه (آنوا) ” ،“ تی (t ) و “ خی دو ( 2 x ) ” مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
1ـ بین انگیزههای مختلف اقشار نه گانه بسیج تفاوت معنی داری وجود دارد؛ 2ـ بین توزیع سلسله مراتب انگیزه های اقشار مختلف بسیج تفاوت معنی داری وجود دارد و انگیزه غالب ایشان به ترتیب عبارتند از:
1-2 بسیج دانشجویی: مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها، دفاع از مظلوم؛
2-2 بسیج دانش آموزی: مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها، دفاع از مظلوم؛
3-2 بسیج کارمندی: مبارزه با کجروی، پیوند جویی، دفاع از میهن؛
4-2 بسیج کارگری: مبارزه با کجروی، پیوند جویی، دفاع از مظلوم؛
5-2 بسیج محلات (شهری): مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها، پیوند جویی؛ 6-2 بسیج محلات (روستایی): مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها، پیوند جویی؛ 7-2 بسیج عشایری: مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها، دفاع از مظلوم؛
8-2 بسیج اصناف: دفاع از مظلوم، مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها؛
9-2 بسیج طلاب: پیوند جویی، مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها؛
10-2 کل اقشار بسیج : مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها، دفاع از مظلوم.
3ـ بین توزیع سلسله مراتب انگیزههای برادران و خواهران بسیجی تفاوت معنی داری وجود ندارد و انگیزههای غالب ایشان به ترتیب عبارتند از :
1-3 برادران بسیجی: مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها، دفاع از مظلوم؛
2-3خواهران بسیجی: مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها، دفاع از مظلوم.
4ـ بین توزیع سلسله مراتب انگیزههای اعضای مختلف بسیج تفاوت معنی داری وجود دارد وانگیزه‌های غالب ایشان به ترتیب عبارتند از:
1-4 اعضای عادی بسیج: مبارزه با کجروی، دفاع از مظلوم، دفاع از ارزشها؛
2-4 اعضای فعال بسیج: مبارزه با کجروی، دفاع از ارزشها، پیوند جویی؛
3-4 اعضای ویژه بسیج: دفاع از ارزشها، دفاع از میهن، مبارزه با کجروی.
5ـ بین توزیع سلسله مراتب انگیزههای بسیجیان مناطق مختلف تفاوت معنی داری وجود دارد و انگیزههای غالب ایشان به ترتیب عبارتند از:
1-5 بسیجیان آذربایجان غربی: مبارزه با کجروی،دفاع از مظلوم،پیوند جویی؛
2-5 بسیجیان منطقه تهران: مبارزه با کجروی، دفاع از مظلوم، دفاع از ارزشها؛
3-5 بسیجیان منطقه خراسان: مبارزه با کجروی، دفاع از مظلوم، دفاع از ارزشها؛
4-5 بسیجیان منطقه فارس: مبارزه با کجروی، دفاع از مظلوم، دفاع از ارزشها؛
5-5 بسیجیان منطقه کرمان: مبارزه با کجروی، دفاع از مظلوم، دفاع از ارزشها؛
6-5 بسیجیان کهکیلویه وبویراحمد:مبارزه باکجروی،دفاع از مظلوم،دفاع از ارزشها؛
7-5 بسیجیان منطقه مازندران: مبارزه با کجروی، دفاع از مظلوم، دفاع از ارزشها؛
8-5 بسیجیان کل مناطق مورد مطالعه: مبارزه با کجروی، دفاع از مظلوم، دفاع از ارزشها؛
6ـ مهمترین عوامل باز دارنده انگیزههای بسیجیان به ترتیب عبارتند از :
1-6 مشارکت ندادن بسیجیان در اداره امور بسیج؛
2-6 برخورد نامناسب برخی از فرماندهان بسیج با بسیجیان؛
3-6 طرد اجتماعی بسیجیان؛
4-6 عدم تنوع فعالیتهای بسیج؛ لیکن اهمیت هر یک از عوامل یاده شده در مناطق مختلف متفاوت از یکدیگر است، همچنین عامل دخالت بسیج در مسایل سیاسی به عنوان عامل بازدارنده انگیزههای بسیجیان شناخته نشد.
7ـ در نهایت سیزده انگیزه از بین هفده انگیزه شناسایی شده برای بسیجیان، حایز اهمیت بود که سلسله مراتب و ترتیب اهمیت آنها عبارت است از :
1-7 مبارزه با کجروی؛
2-7 دفاع از ارزشها؛
3-7 دفاع از مظلوم؛
4-7 پیوند جویی؛
5-7 دفاع از میهن؛
6-7 تعالی جویی؛
7-7 دانش اندوزی؛
8-7 سلحشوری؛
9-7 تکلیف مداری؛
10-7 پذیرش؛
11-7 قدرت؛
12-7 پیشرفت؛
13-7 اطاعت از رهبران ؛ دیگر انگیزه ها برای بسیجیان دارای اهمیت کمتر یا فاقد اهمیت بوده است.
پژوهشگر در مرحله آخر یک جمع بندی از نتایج تحقیق ارایه می دهد که در زیر به تفصیل به آنها اشاره می شود:
در مورد “انگیزه پیشرفت” در میان اقشار مختلف بسیجی باید اظهار داشت که میزان انگیزه پیشرفت در بسیج کارگری بیش از بسیج روستایی است.
در مورد “انگیزه پیوند جویی” در میان اقشار مختلف بسیجی باید اظهار داشت که میزان انگیزه پیوند جویی در بسیج دانشجویی کمتر از سایر اقشار بسیج است.
در مورد “انگیزه قدرت” باید گفت که میزان این انگیزه در کارگران و کارمندان بسیجی بیش از اصناف و دانش آموزان بسیجی است.
در مورد “انگیزه حیاتی” (مادی) باید گفت که میزان انگیزه حیاتی کارگران بسیجی در پیوستن به بسیج بیش از دانشجویان بسیجی است و همین طور این انگیزه در بسیجیان محلات (شهری) بیش از بسیجیان دانشجو است.
در مورد “انگیزه ایمنی جویی“ باید اظهار داشت که این انگیزه در بسیج کارگری بیشتر از سایر اقشار بسیج است.
در مورد “انگیزه سلحشوری” (جنگاوری) در بین اقشار مختلف بسیجی باید گفت که میزان انگیزه سلحشوری در بسیج دانش‌آموزی بیش از دو قشر کارگران و اصناف بسیجی است.
در مورد“انگیزه دانش اندوزی” (مهارت آموزی) در بین اقشار مختلف بسیجی باید اظهار داشت که میزان انگیزه دانش‌اندوزی اقشار بسیج دانش‌آموزی و بسیج کارمندی بیش از سایر اقشار بسیج است.
در مورد“ انگیزه دفاع از میهن” در میان اقشار مختلف بسیجی باید اظهار داشت که میزان این انگیزه در قشر بسیج کارمندی بیش از قشر بسیج اصناف است.
در مورد وجود“ انگیزه پذیرش” در میان بسیجیان که عبارت از این است: بسیجیان به خاطر نیاز به تایید و پذیرش که یکی از نیازهای مسلم و اساسی روانشناختی آدمیان است به بسیج پیوسته، به همکاری با آن ادامه می‌دهند ـ باید اظهار داشت که میزان این انگیزه در همه اقشار بالاست و تقریباً همه اقشار نه گانه بسیج، این نهاد را توأم با پذیرش می‌دانند.
در مورد“ انگیزه اطاعت از رهبران” در بین اقشار مختلف بسیجی باید اظهار داشت که این انگیزه تقریباً در تمامی اقشار بسیج یکسان است.
در مورد“ انگیزه دفاع از ارزشها” باید اظهار داشت میزان انگیزه دفاع از ارزشها در تمامی اقشار بسیج زیاد است و در ضمن باید گفت که انگیزه دفاع از ارزشها نقش پر اهمیتی در استمرار همکاری بسیجیان با بسیج دارد. همچنین باید گفت که انگیزه دفاع از ارزشها در بسیج روستایی بالاتر از بسیج شهری است.
در مورد“ انگیزه مبارزه با کجروی” باید اظهار داشت که این انگیزه در تمامی اقشار مختلف بسیج زیاد است. به عبارت دیگر تقریباً تمامی بسیجیان که در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته‌اند، بر این باورند که یکی از علتهای مهم استمرار حضور آنان در بسیج مبارزه با کجرویها و انحرافاتی است که با ارزشها و هنجارهای حاکم بر جامعه اسلامی ایران مغایرت دارد. درضمن میزان این انگیزه در دو قشر بسیج طلبه‌ها و بسیج کارگری کمتر از سایر اقشار است.
در مورد“ انگیزه تنوع طلبی” در بین بسیجیان یعنی رسیدن به این موضوع که آیا بسیجیان به منظور تنوع طلبی به همکاری خود با بسیج ادامه می دهند یا خیر؟ باید اظهار داشت که عده قلیلی از بسیجیان از سر تفریح و سرگرمی به بسیج پیوسته‌اند؛ میزان تنوع طلبی در بین بسیجیان دانش‌آموز بیش از سایر اقشاراست.
درمورد“ انگیزه تکلیف مداری” که عبارت از این است: بسیجیان به منظور ادای تکلیف با بسیج همکاری می کنند ـ باید اظهار داشت که میزان انگیزه تکلیف مداری در دانش‌آموزان بسیجی کمتر از بسیجیان اصناف است.
درنهایت پژوهشگر برای بهبود روند تحقیق راه کارهای زیر را پیشنهاد می‌کند:
1ـ در رده‌های مقاومت بسیج بخش اصلی اداره امور به بسیجیان توانمند واگذار شود و از مداخله نامناسب در فعالیتهای آنان جلوگیری به عمل آید. افزون بر آن بسیجیان با میل و رغبت خویش، و نه از سر اجبار، عضو بسیج شده‌‌‌اند، بنابراین بی مهری و برخوردهای خشن و دور از عواطف مثبت برخی از فرماندهان و مسؤلان بسیج را برنمی‌تابند و در برابر آن اگر به صورت مستقم واکنش نشان ندهند، به شکل غیر مستقیم و غیر فعال (مانند عدم استمرار حضور در بسیج) واکنش نشان خواهند داد. از همین روی پیشنهاد می‌شود که فرماندهان و مسؤلان بسیج در برخورد با بسیجیان دقت بیشتری به عمل آورند و برای این منظور کسانی به عنوان فرمانده و مسؤل در بسیج برگزیده شوند که از سلامت کامل روان شناختی برخوردار بوده و فاقد تعارضات درونی باشند و همچنین انگیزه‌ای عالی برای کار با بسیجیان داشته باشند.
2ـ نتایج نشان داد که بسیجیان از انگیزههای نیرومندی برخوردارند. از همین روی لازم است که تسهیلات ویژه‌ای مانند واگذاری مسئولیت، افزایش میزان توجه به ایشان و … برای آنان در نظر گرفته شود؛ زیرا در غیر این صورت، بیم آن می‌رود که انگیزه آنان رو به کاهش گذارد.
3ـ برای تحقق هر یک از این انگیزه‌ها، طرحها و دستور العملهای معینی تدوین و نقش و وظیفه بسیجیان در مبارزه با انحرافات اجتماعی و دفاع از ارزشها و یاری رساندن به محرومان جامعه مشخص و بدقت برای آنان تشریح شود. همچنین پیشنهاد می‌شود با انجام فعالیتهای فرهنگی فراگیرتری مانند برگزاری اردوهای گسترده و طولانی مدت، تشکیل باشگاههای مختلف ورزشی، هنری و … زمینه برآورده شدن انگیزه پیوند جویی بسیجیان بیش از پیش مهیا شود.
4ـ با گسترش آموزشهای نظامی ویژه خواهران، برگزاری مانورهای دفاعی مناسب و مخصوص آنان و فعالیتهای دیگری مانند آن، زمینه را برای تقویت انگیزههای خواهران بسیجی مهیا کرد.
5ـ جذب بسیجیان و مقدم شمردن ایشان در استخدام‌ها اضافه بر افزایش کارآیی سازمانها و نهادها بواسطه حضور نیروهای متعهد و با صلاحیت، موجب تقویت روحیه و ارتقای انگیزههای بسیجیان می شود. به همین سبب پیشنهاد می‌شود زمینه تصویب قوانین مناسب و مستحکم که چنین امتیازاتی را به بسیجیان اعطا می‌کند، فراهم شود.
تبلیغات
