پویایی شناسی سیستمی

در این مقاله با استفاده از روش پویایی شناسی سیستمی، بهره وری گروههای صنعتی در افق1404مورد ارزیابی قرار گرفته است. برای این منظور ابتدا با توجه به رفتار شناسی متغیرهای موثر و داده های آماری سال 1380 الی 1388، الگوی سیستمی محاسبه بهره وری طراحی و تا افق 1404شبیه سازی شد. نتایج شبیه سازی نشان می دهد که بهره وری کل عوامل تولید و بهره وری انرژی در بخش صنعت از سال 1389 تا پایان سال 1396 بدلیل اجرای طرح هدفمندی حاملهای انرژی و افزایش قیمت نهاده ها، همواره با نرخ نزولی مواجه خواهد بود، اما از پایان سال 1396 شروع به رشد کرده و تا پایان سال 1404 همواره افزایش خواهد یافت. همچنین روند بهره وری نیروی انسانی نسبت به عامل سرمایه و انرژی از ثبات بیشتری برخوردار بوده و نوسانات کمتری خواهد داشت. با توجه به نقش بهره وری عوامل تولید در ارزش افزوده، بررسی سیاستهای مختلف تغییر نرخ بهره وری نشان داد، با افزایش سالانه 1 درصد بهره وری عوامل تولید، ارزش افزوده بخش صنعت در افق 1404 نسبت به سال پایه(1380) 5/3 برابر افزایش خواهد یافت که این نتایج اطلاعات مناسبی را برای تصمیم گیران این بخش جهت ارتقاء و افزایش بهره وری در برنامه ریزیهای آینده ایجاد می کند.

در این مقاله اثر متغیرهای اقتصادی برون زا بر فضای کسب و کار صنایع کانی غیرفلزی با استفاده از روش رگرسیون خودبرداری و الگوی پویایی شناسی سیستمی مدل سازی شده است. برای این منظور ابتدا با بررسی پیشینه و ادبیات تحقیق متغیرهای مؤثر بر فضای کسب و کار شناسایی و با گردآوری داده های صنایع مورد بررسی در سال های 1392-1378، معادلات اثرگذاری این متغیرها براساس روش رگرسیون خودبرداری تخمین زده شد، سپس این معادلات در قالب الگوی پویایی شناسی سیستم مدل سازی و بر این اساس رفتار این متغیرها بر فضای کسب و کار در افق سال1400 شبیه سازی شد. نتایج تحقیق نشان داد فضای کسب و کار صنایع مورد بررسی به شدت تحت تأثیر متغیرهای اقتصادی برون زا محیطی قرار دارند و این اثرگذاری در چارچوب روابط علی و معلولی و به صورت دو جانبه است. ضمن این که این اثرات به صورت آنی و کوتاه مدت نیست، بلکه براساس یک وقفه زمانی و طی دوره های آینده شکل خواهد گرفت. از این رو نقش سیاست ها و متغیرهای مهم اقتصادی بر محیط کسب و کار را صرفاً نباید برحسب یک دوره زمانی بررسی کرد، بلکه این اثرگذاری باید در طول زمان و در قالب وقفه های زمانی تحلیل گردد.

سنجش عملکرد مالی، ابزار مهمی برای ارزیابی و هدایت راهبردها، پروژه ها و تصمیم های راهبردی سازمان ها شناخته شده است. از آنجا که ارزیابی عملکرد مالی، ابعادی چندگانه و ماهیتی پویا و وابسته به زمان دارد، این پژوهش با استفاده از رویکرد پویایی شناسی سیستمی و به کارگیری نرم افزار Vensim DSS در یک افق 15ساله، عملکرد سیستم مالی شرکت تولیدکننده شن و ماسه ای (سهامی خاص) را الگوسازی و شبیه سازی می کند که قصد افزایش ظرفیت تولیدی را دارد. درواقع، هدف اصلی پژوهش، ارزیابی مقرون به صرفه بودن افزایش ظرفیت تولیدی نسبت به ظرفیت فعلی شرکت و شناخت سناریوهای مناسب برای بهبود عملکرد سیستم مالی است. نتایج پژوهش نشان داد پروژه افزایش ظرفیت تولیدی مقرون به صرفه است. سناریوهای جسورانه و میانه روی مدیریت حساب های دریافتنی و پرداختنی در وضعیت فعلی و سناریوهای محافظه کار و میانه رو در وضعیت افزایش ظرفیت تولیدی، به روند افزایشی متغیرهای سیستم مالی منجر می شود. کارشناسان مالی می توانند از الگوی مدّنظر به عنوان ابزاری برای حمایت و پشتیبانی از برنامه های توسعه شرکت و مدیریت عملکرد سیستم مالی استفاده کنند.

تحریم های اعمال شده بر کشور با هدف محدود ساختن درآمدهای نفتی ایران و بالتبع تاثیرگذاری مستقیم بر رشد اقتصادی صورت پذیرفته است. با توجه به اهمیت میزان تاثیرگذاری تحریم ها بر رشد اقتصادی ایران، پیش بینی آثار این مهم بر تولید ناخالص داخلی کشور که به عنوان یک عامل بنیادین در رشد اقتصادی بشمار می رود، بسیار حائز اهمیت بوده و هدف اصلی پژوهش حاضر را شکل داده است. به منظور تحقق هدف اصلی پژوهش، الگویی در راستای پیش بینی تاثیر تحریم های اعمال شده بر میزان تولید ناخالص داخلی کشور با استفاده از رویکرد پویایی شناسی سیستمی حادث گردیده است. در این راستا باید به این موضوع اشاره نمود که در الگوی ارائه شده ارتباط میان داده های مرتبط با صادارات و واردات، عرضه نفت خام و مشتقات آن و همچنین تولید ناخالص داخلی کشور در نظر گرفته شده است. لازم به ذکر است که بازه ی مورد بررسی در مطالعه ی پیش روی در برگیرنده ی یک بازه ی زمانی 30 ساله بوده که از سال 1375 آغاز و تا سال 1406 ادامه می یابد. مدلسازی صورت پذیرفته با استفاده از نرم افزار Vensim DSS تحقق یافته و نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که اگر دولت بتواند به هر نحوی در بازه ی زمانی 1406-1399 بطور متوسط شدت تحریم ها را به میزان 20 درصد کاهش دهد و یا 30 درصد عرضه ی نفت را ارتقاء بخشد، به ترتیب تولید ناخالص داخلی حدود 71/8 درصد و 46/18 درصد رشد خواهد یافت.

شناسایی عوامل موثر بر تصمیم های راهبردی فروش و اتخاذ راهبردهای ناشی از آن می تواند فعالان صنعت خرده فروشی را در کسب مزیت رقابتی یاری نموده و سبب تعالی آنان گردد. از این رو در مطالعه حاضر به منظور تسهیل در گزینش راهبردهای مناسب فروش و پیش بینی پیامدهای ناشی از پیاده سازی آنان در این حوزه، به ارائه ی مدلی جامع با استفاده از رویکرد پویایی شناسی سیستمی پرداخته شده است. در این راستا با استفاده از مدل ارائه شده، درجه ی اقناع تحقق پذیری سود در صنعت خرده فروشی متناسب با برنامه های راهبردی فروش فعالان این صنعت مورد بررسی قرار گرفته است. شبیه سازی با استفاده از نرم افزار Vensim DSS صورت پذیرفته و یافته های پژوهش حاضر موید آن است که متناسب با راهبردهای تدوین شده برای صنعت خرده فروشی، این صنعت در بهترین حالت قادر خواهد بود تا پایان سال 1401 تنها به درجه ی اقناع تحقق پذیری سود در سطح تقریبی 62 درصد دست یابد. بدین منظور 5 سناریو برای ارتقاء درجه ی تحقق پذیری سود در این صنعت ارائه گردیده است. نتایج حاصل از شبیه سازی موید این موضوع است که این سناریوها می توانند تا پایان دوره ی مورد بررسی درجه ی اقناع تحقق پذیری سود این صنعت را به صورت تقریبی از 5/67 درصد تا 5/80 درصد ارتقاء دهند.

هدف این مقاله کاربرد رهیافت پویایی سیستم برای پیش بینی قیمت طلا در کشور ایران، شناسایی عوامل مؤثر بر قیمت طلا و شبیه سازی روند تاثیر سیاست های پولی بر قیمت طلا در بازه زمانی 1389-1405 است. شبیه سازی با نرم افزار ونسیم انجام شده است. مقاله حاضر در سناریوهای مختلفی به شبیه سازی تغییر حجم نقدینگی، شاخص قیمت مصرف کننده و نرخ بهره بانکی بر بازار طلا پرداخته است. نتایج نشان می دهد قیمت طلا نه تنها متاثر از قیمت اونس جهانی و ارزش دلار است، بلکه کنترل نقدینگی و مهار تورم نقش بسزایی در ثبات بازار طلا خواهد داشت. نتایج موید این موضوع است که حجم نقدینگی و شاخص قیمت مصرف کننده تاثیر مستقیم و نقش قابل توجهی در افزایش قیمت طلا دارد. هم چنین، یافته ها نشان می دهد که تغییر نرخ بهره بانکی تاثیری بر تغییر قیمت طلا تاثیر ندارد.

مسئله ی دسترسی به مسکن برای خانوارها در دو حوزه ی جداگانه ی «خرید مسکن» و «اجاره ی» آن قابل واکاوی است. در این چارچوب، تقاضا برای مسکن شامل تقاضای خرید و تقاضا برای اجاره می باشد. با توجه به این موضوع، دو بازار مجزای خرید-فروش و اجاره ای مسکن با ویژگی های متفاوت در اقتصاد شکل می گیرد. بیشتر پژوهش های انجام شده در این زمینه معطوف به بازار خرید و فروش بوده و بازار اجاره تا حد زیادی در تحلیل های جاری بازار مسکن مورد بی توجهی قرار گرفته است. این پژوهش تلاش می کند، تا با ارائه یک مدل ترکیبی پویایی شناسی سیستمی و عامل محور، نرخ اجاره را برای پنج سال آتی در بازار اجاره مسکنِ منطقه ی شش شهر اصفهان شبیه سازی کند و قیمت اجاره آن را مورد پیش بینی قراردهد. براساس این شبیه سازی محله ی هزارجریب با اختلاف زیادی از محله ی همت آباد به ترتیب دارای بالاترین و پایین ترین نرخ اجاره است. پس از محله هزارجریب به ترتیب محله های سعادت آباد، آبشار، باغ نگار، فیض، مسجدمصلی، کوی امام، تخت فولاد و شهید کشوری قرار می گیرد. از دیدگاه تقاضا، بالا بودن نرخ اجاره در محله ی هزارجریب به دلیل سطح بالای شاخص برخورداری آن است. از دیدگاه عرضه نیز بالا بودن نرخ اجاره در محله ی هزارجریب ناشی از پایین بودن عرضه ی واحدهای استیجاری است. طبقه بندی JEL : R31 ، R21 ، C63 ، E17

در این پژوهش با استفاده از تلفیق روش اقتصادسنجی و پویایی شناسی سیستمی، به شبیه سازی اثر تجارت بر رشد اقتصادی ایران پرداخته شده است. بر این اساس، از طریق طراحی چهارچوبی مفهومی، تلاش  شده است تا الگوی رشد درون زای اوزاوا (1965) – لوکاس (1988) از طریق بسط اونیکی – اوزاوا (2015) گسترش داده شود. نقش تجارت از دو طریق، صادرات و واردات و نیز سرمایه گذاری خارجی وارد الگو شده تا اثر این دو عامل بر روند بخش تولید کالا و تولید دانش، شاخص سرمایه انسانی و شاخص تکنولوژی برای سال های 1359 تا 1409 شبیه سازی و پیش بینی شود. هم چنین از داده های تجارت کشور مالزی و کشور ترکیه جهت اعمال شوک و تحلیل مقایسه ای آن با روند پیش بینی شده ایران استفاده شده است.  نتایج نشان می دهد که اثر تکنیک منتج شده از تجارت (در مفهوم سرمایه گذاری خارجی) تنها روی تابع تکنولوژی اثر گذار بوده و رشد آن بر تابع تولید دانش، اثری مثبت داشته باشد. هم چنین تجارت (در مفهوم داد و ستد کالا و سرمایه گذاری خارجی) نتوانسته است اثری مثبت بر تابع تولید کالا داشته باشد. اعمال سناریو شوک تجارت نشان می دهد که پیروی از روند سرمایه گذاری خارجی کشور مالزی برای الگو شبیه سازی شده ایران، بهتر از الگوی ترکیه و بهتر از الگوی ایران بوده است. در انتها نتایج پیش بینی شبیه سازی، حاکی از رشد اقتصادی رکودی برای سال های 1399 تا 1409 می دهد. این شرایط در صورت ادامه دار بودن و وجود شرایط تحریمی می تواند بسیار وخیم تر از پیش بینی ها باشد. طبقه بندی JEL : P45 ,O15, F16, F11, C61

صنعت برق در جهان با چالش های بی شماری، نظیر افزایش تقاضا، انتشار گازهای گلخانه ای، کاهش ذخایر سوخت های فسیلی، شرایط اقتصادی و افزایش هزینه مواجه شده است. این شرایط مدیران را به اتخاذ استراتژی هایی در تأمین انرژی، با جایگزینی سوخت فسیلی با منابع انرژی تجدیدپذیر واداشته است. پیشرفت های تکنولوژی و تجهیزات الکترونیکی در بخش مصرف، نیاز به انرژی برق را افزایش داده و تولید برق را با توجه به نوع نیروگاه از اهمیت بیشتری برخوردار کرده است. هدف عمده این پژوهش، اولویت بندی نحوه تولید برق و اختصاص به بخش مصرف، برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای است. این تحقیق با استفاده از تکنیک های تحقیق در عملیات، به ارائه مدل ریاضی برای مشخص کردن میزان تولید انرژی برق از نیروگاه های مختلف با شرایط اقتصادی، فنی و زیست محیطی پرداخته است. سپس با پویایی شناسی سیستمی، تخصیص انرژی برق به بخش های مختلف شامل خانگی، تجاری، حمل ونقل، صنایع و کشاورزی به عنوان مصرف کننده بررسی می شود. برای شبیه سازی و ارائه مدل برنامه ریزی خطی، از 10نوع نیروگاه کشور و داده های ترازنامه انرژی سال 1396 استفاده شده است. در مدل ریاضی با در نظر گرفتن سه متغیر تصمیم گیری، ضمن رعایت محدودیت ها و الزامات نیروگاه، محاسبات برای میزان تولید برق انجام گرفته است. سپس با استفاده از دیاگرام های علی و معلولی در رویکرد پویایی شناسی سیستمی، سیستم انرژی در بخش مصرف شبیه سازی شده است. نتایج پژوهش، برنامه ریزی و تخصیص مناسب را به منظور اختصاص انرژی در بخش مصرف، برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای ارائه می دهد.