مطالب مرتبط با کلیدواژه

ظل السلطان


۱.

سلطان حسین میرزا جلال الدوله: نمادی از کارکرد قدرت در بافت اجتماعی ولایات عصر قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مشروطیت یزد قاجاریه جلال الدوله ظل السلطان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای زیبا هنرهای نمایشی تئاتر و نمایش سبک ها
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه شخصیت ها
تعداد بازدید : ۲۱۸۷ تعداد دانلود : ۶۶۱
در ساختار قدرت ایران عصر قاجار، هرچند انبوه شاهزادگان، تسلّط یکپارچه سلسله را تسهیل می کرد، سازوکار تقسیم مناصب موانعی را در نظارت بر رفتار حکمرانان فراهم آورد و عملکرد سلطان حسین میرزا جلال الدوله نمادی از نحوه حکمرانی قاجاریه در ولایات بود که بازتاب آن در حیات اجتماعی از دو جهت حایز اهمیت است: رهیافت به مصایب قشرهای زیردست جامعه و تلقی اجتماعی از ساختار قدرت. هرچند جنبش مشروطیت تحدیدی بر شاه، وابستگانش و این رویه به شمار می رفت، تضاد منافع روس و انگلیس به شکل صف آرایی مستبدین و آزادی خواهان، منسجم نبودن رویه در بدنه مشروطه خواهان و استفاده ابزاری آنها در ضربه پذیری رقیب، بستر مناسبی برای فرصت طلبی افرادی چون جلال الدوله فراهم آورد تا با پدیده نوین همراه شوند. بر این اساس، عملکرد جلال الدوله به عنوان نمادی از ساختار قدرت در ولایات نه تنها بر آسیب پذیری بدنه اجتماعی افزود، نقشی مؤثر در شکل دهی تلقی آنها از نظام پارلمانی داشت. مقاله حاضر، با روش توصیفی تحلیلی، به واکاوی در اسناد، داده ها و مکتوبات تاریخی موجود پرداخته تا پاسخ گوی این پرسش ها باشد: در حکومت جلال الدوله، حیات اجتماعی فارس و یزد چه ویژگی هایی داشت؟ عملکرد شاهزادگانی چون جلال الدوله بر انتظارات مردم ولایات نسبت به پدیده نوین مشروطیت چه تأثیری داشت؟ تعامل مشروطه خواهان با ظل السلطان و جلال الدوله تا چه میزان با آمال عمومی نسبت به نظام پارلمانی تناسب داشت؟.
۲.

چند نکته تازه درباره عبداللطیف طسوجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: برهان جامع ترجمه کشف الغمه ترجمه کلیله و دمنه ظل السلطان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۲۸ تعداد دانلود : ۸۳۱
با این که از مرگ عبداللطیف طسوجی (حدود 1300 ق.)، مترجم پرآوازه و چیره دست هزار و یک شب، مدت زیادی نگذشته، درباره وقایع زندگی و سایر نوشته های احتمالی وی اطلاعات اندکی در دست است. در این جستار ضمن بررسی برخی گزارش ها درباره عبداللطیف طسوجی، نخست صحت انتساب کتاب برهان جامع به وی مورد بررسی قرار گرفته است و در ادامه ترجمه کشف الغمه که یکی از دیگر آثار ناشناخته طسوجی است و در جایی به آن اشاره نشده، نمایانده شده است. افزون بر این ها نامه ای به خط عبداللطیف طسوجی که برای ناصرالدین شاه قاجار از نجف فرستاده و یک سند معتبر درباره زندگانی اوست، آورده شده است. در مقدمه های چاپ های گونه گون کتاب هزار و یک شب، بخش و بهره اندکی به مترجم شهیر و چیره دست این کتاب، یعنی عبداللطف طسوجی اختصاص یافته است؛ به گونه ای که مثلاً در مقدمه هزار و یک شب چاپ علی اصغر حکمت، افزون بر سخنان طسوجی در مقدمه هزار و یک شب که درباره علت ترجمه کتاب است، مطلب دیگری درباره زندگی او وجود ندارد
۳.

بررسی کارنامه سیاسی و اقتصادی آقا نجفی (1262-1332 ه . ق)

کلیدواژه‌ها: محمدتقی آقا نجفی شرکت اسلامیه انجمن مقدس ملی ظل السلطان اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۶ تعداد دانلود : ۶۳۳
آیت الله محمد تقی نجفی اصفهانی مشهور به آقا نجفی، در ربیع الثانی 1262 ه . ق/ 1849 م به دنیا آمد. شخصیت آقا نجفی علاوه بر بعد مذهبی و علمی دارای ابعاد سیاسی، اقتصادی است. او فعالیت های سیاسی خود را از قیام تنباکو شروع کرد و اوج اقدامات سیاسی او در انقلاب مشروطه بود. اقدامات اقتصادی او در جهت مقابله با نفوذ اقتصادی کشورهای اروپایی بود. او در این راستا ابتدا استفاده ازکالاهای اروپایی (روس و انگلیس) را تحریم کرد و استفاده از کالای ایرانی را به صورت عملی عملی ترویج داد. پژوهش حاضر با هدف بررسی کارنامه سیاسی و اقتصادی در دوره قاجار از این نظر اهمیت دارد که قصد دارد به این پرسش ها پاسخ دهد: زمانه و شرایط حاکم بر اصفهان چه بازتابی بر کارکرد اقتصادی محمد تقی آقا نجفی داشت؟ اقدامات اقتصادی محمد تقی آقا نجفی چگونه بود و چه میزان در اقتصاد اصفهان مؤثر بود؟ و اندیشه های سیاسی محمد تقی آقا نجفی در چه زمینه هایی بوده است؟ روش تحقیق در این پژوهش کتابخانه ای است و اطلاعات به صورت توصیفی، تجزیه و تحلیل گردیدند.
۴.

عراق در دوره حکومت مصطفی قلی خان فرّاش باشی (شعبان۱۳۰۴-ربیع الثانی۱۳۰۵ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مصطفی قلی خان فرّاش باشی ظل السلطان عراق سلطان آباد دوره قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۹ تعداد دانلود : ۴۲۵
هدف: بررسی اوضاع اجتماعی و اقتصادی عراق در دوره حکومت هشت ماهه مصطفی قلی خان فرّاش باشی و علل عزل او از حکومت عراق. روش/ رویکرد پژوهش : توصیفی-تحلیلی و برپایه منابع نسخ خطی، اسنادی، مطبوعاتی، و کتابخانه ای است. یافته ها و نتیجه گیری : یافته های پژوهش نشان می دهد که مصطفی قلی خان، فرّاش باشیِ ظلّ السلطان در دوره حکومت هشت ماهه خود در عراق (اراک امروزی) اقدامات بسیاری درزمینه اجتماعی و اقتصادی انجام داده است؛ ازجمله: ایجاد اطاق تحقیق؛ احیای قنات ها؛ تأمین آب از دیگر روستاها برای مردم؛ تعیین نرخ غلات و سایر اجناس با هدف تثبیت قیمت ها؛ کاهش قیمت ها در هنگام بروز بیماری در برخی بلوکات عراق؛ برگرداندن کشاورزان اراضی خالصه و احیای زمین ها؛ حل وفصل اختلافات محلی؛ و دستگیری مجرمان. درزمینه عزل ناگهانی مصطفی قلی خان از منصب فرّاش باشی و حکومت عراق و مصادره اموالش به دستِ ظلّ السلطان به دلایل زیر می توان اشاره کرد: طمع ظلّ السلطان به ثروت فرّاش باشی؛ محبوبیت فرّاش باشی نزد مردم اصفهان و عراق؛ موفق نبودن فرّاش باشی در پرداخت مالیات تعیین شده؛ و دسیسه متنفذان عراق که قدرتشان در دوران حکومت فرّاش باشی محدود شده بود.
۵.

سندی از تحریم تنباکو توسط علمای اصفهان (اصفهان: پیشرو در تحریم تنباکو)

کلیدواژه‌ها: ناصرالدین شاه ظل السلطان میرزای شیرازی شیخ محمد تقی رازی(آقا نجفی) رژی تالبوت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۷ تعداد دانلود : ۳۰۸
طی سفر ناصرالدین شاه به انگلیس امتیازی به نام رژی با ماژور جرالد تالبوت  در رجب 1307 بسته می شود که توتون و تنباکو را به مدت 50 سال در اختیار تالبوت قرار می داد. این امتیاز باعث مخالفتهای گسترده ای در شهرهای مختلف ایران شد و بسیاری از تجار و زارعین و به تبع آن علما و مجتهدین خواستار لغو این قرار داد شدند. در اصفهان مجتهدی به نام آقا نجفی (شیخ محمد تقی رازی ) به همراه برادر خود شیخ محمد علی، توتون و تنباکو را تحریم می کنند. جدا از میزان تأثیرگذاری این فتوی، با توجه به تاریخ نامه، می بینیم که این امر زودتر از فتوای میرزای شیرازی اتفاق افتاده است . این امتیاز بالاخره در جمادی الآخر 1309 از طرف حکومت لغو می شود. موضوع این مقال امتیاز رژی و مسأله ای که مطرح است این است که فتوای دو مجتهد اصفهان چه تأثیری در روند مخالفتها داشته است و البته خواهیم دید که تأثیرات چشمگیری در پیشبرد اهداف داشته است چرا که مردم در شهرهای مختلف مثل شیراز، اصفهان، تهران و... به این قیام پیوستند و باعث تشدید اعتراضها و در نهایت امر لغو امتیاز شدند.
۶.

برساخت های گفتمانی نقاشی ندیمه ها (ولاسکز) و عکس عبدالخالق خان (ظل السلطان) در چارچوب تحلیل گفتمان ژیلین رُز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تحلیل گفتمان نقاشی ندیمه ها عکس عبدالخالق خان ولاسکز ظل السلطان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۷ تعداد دانلود : ۱۷۱
آنچه در دنیای رسانه های بصری معاصر به واقعیتی بدل شده، این است که برخی از تصاویر و متون بصری، توجه مخاطبان و پژوهشگران را به شباهت های خود با دیگر تصاویر- به شکل واقعی یا خیالی- جلب نموده و هر لحظه آنها را برای کشف و بررسی کی رابطه و تعاملِ درون متنی ترغیب می نمایند. از ای نرو، مقاله حاضر با گرایش درون رشته ای و کاربست روش تطبیقی و توصیفی- تحلیلی با رویکرد یکفیِ تحلیل گفتمانِ پساساخت گرایانه ژیلین رُز، ضمن مطابقت دو اثر تجسمی )نقاشی ندیمه ها و عکس عبدالخالق خان(، به واکاوی تعامل های میان فرهنگی و گفتمان های برساخته شده در تصاویر پرداخته و تأثیر یا عدم دخالت آپاراتوس های قدرت در شکل گیری این گفتمان ها را بررسی می نماید. پژوهش حاضر در پاسخ به این پرسش ها که در بررسی این دو اثر هنری، چه گفتمان هایی و چگونه برساخته می شوند و از این نظر چه تشابهی میان آنها وجود دارد، دریافت که ولاسکز و عبدالخالق خان هم در نقش هنرمند و هم سوژه اثر، بدون تأثیرپذیری از دستگاه های نهادی و با به حاشیه راندن صاحبان قدرت، از خود بدنی متفاوت و غالب برساخته اند. در هر دو تصویر، گفتمان هنر و گفتمان سیاست در تقابل با هم قرار گرفته و هر دو هنرمند از طریق شکل یکسانِ بازنمایی و به طور ضمنی، به غلبه هنر بر سیاست اشاره و تأ یکد می نمایند. چنین به نظر می رسد که در این تعامل بینافرهنگی میان شرق و غرب در بطن تاریخ، عبدالخالق خان ب هعنوان هنرمند، در تولید این عکس از بینش و رویکرد انتقادی ولاسکز در تابلوی ندیمه ها متأثر شده است.
۷.

بررسی تحولات بهداشت عمومی اصفهان در اواخر قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم هجری قمری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اصفهان بهداشت عمومی ظل السلطان قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۱۳۴
اصفهان در عصر قاجار فاقد بهداشت مناسب بود. نبود آب شرب مناسب، وجود حمام های غیربهداشتی و مسئله دفع فاضلاب از مسائل مهم در این زمینه بودند. در دوره حکومت ظل السلطان در اثر برخی اقدامات اصلاحی وضعیت بهداشت و درمان شهر تا حدودی بهبود یافت. این نوشتار بر آن است که با تکیه بر اسناد، روزنامه ها و نشریات مرتبط با موضوع و با شیوه توصیفی-تحلیلی و کتابخانه ای، به این مسئله پاسخ دهد که بهداشت عمومی اصفهان در حدود سال های 1285-1325ه.ق چه تحولاتی را پشت سر گذاشت و دریافت و رویکرد نخبگان و اجتماع نسبت به این مسئله چه بوده است؟ یافته های این پژوهش حاکی از آن است که حکومت با کمک نخبگان به اصلاحاتی چون انتقال مراکز تولیدی آلوده مثل دباغ خانه ها به خارج از شهر، سنگفرش کردن کوچه های خاکی، منع حمل جنازه به عتبات، ایجاد انجمن اطباء شهر، ساخت بیمارستان و تلاش در جهت بهداشت آب و فاضلاب و حمام های اصفهان پرداخت. اما باوجوداین اقدامات و تلاش روزنامه ها در جهت رشد آگاهی عمومی درزمینه بهداشت نوین، این ساختار چندان پایدار نبود که دلیل آن را می توان در نوع  دریافت و رویکرد کلی جامعه به ویژه حکام و نخبگان به مسئله بهداشت دانست چراکه اقدامات بهداشتی حکومت در این بازه زمانی را باید در قالب فلسفه کهن، وظیفه سلطان در حفظ رعایا و آبادانی کشور و در زمره امور خیریه و سنت دیرپای وقف در جامعه شرح داد نه به عنوان یکی از وظایف و کارکردهای پایدار و زیرساختی حکومت.
۸.

نقش بریتانیا در سرنوشت سیاسی ظل السلطان پس از خروجش از ایران (1326-1334ق) بر اساس اسناد وزارت امور خارجه بریتانیا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ظل السلطان انقلاب مشروطه اسناد آرشیوی بریتانیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۴۵
هدف : این پژوهش در نظر دارد با تکیه بر اسناد وزارت امور خارجه بریتانیا، سیاست های اتخاذشده ازسوی این دولت درقبال ظل السلطان، «پس از» خروج اجباری او از کشور را بررسی و تبیین کند. روش/رویکرد پژوهش : این پژوهش رویکردی توصیفی-تحلیلی دارد و برمبنای اسناد آرشیوی و کتاب خانه ای انجام شده است. یافته ها و نت جه گیری : حمایت کردن و حمایت نکردن بریتانیا از بازگشت ظل السلطان به ایران طی دوران اقامتش در اروپا، به عوامل متعددی وابسته بوده است. امید بریتانیا به برخوردارشدن از حمایت ظل السلطان از منافع این دولت درمقام فرمانداری مقتدر در فارس یا اصفهان، جلوگیری از نفوذ روزافزون آلمان در جنوب ایران در خلال جنگ جهانی اول، و نیز مقابله با اقدامات سلطه جویانه روسیه در این مناطق، ازجمله مهم ترین عوامل حمایت بریتانیا از حضور مجدد ظل السلطان در ایران بوده اند. عمده ترین دلیل حمایت نکردن بریتانیا از بازگشت ظل السلطان را نیز می توان مخالفت خان های بختیاری با حضور ظل السلطان در اصفهان و تهدیدشدن بریتانیا ازسوی این خان ها دانست.
۹.

تشکیلات نظامی و سربازخانه های ظل السلطان در اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ظل السلطان مصطفی قلی خان فرّاش باشی سربازخانه اصفهان قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۷۶
هدف: بررسی جایگاه تشکیلات نظامی ظل السلطان و چگونگی توسعه تأسیسات نظامی او با مطالعه موردی سربازخانه های اصفهان.روش/رویکرد پژوهش: این پژوهش با رویکرد توصیفی و تحلیلی به روش تحلیل تاریخی و محتوایی براساس نسخه های خطی، اسناد و تصاویر آرشیوی داخلی و خارجی و مطالعات کتاب خانه ای و میدانی نگاشته شده است.یافته ها و نتیجه گیری: ظل السلطان در دوره اقتدارش از سال 1296ق-1305ق/1878م-1887م تشکیلات و زیرساخت های نظامی گسترده ای شامل چهار سربازخانه، دو توپ خانه پیاده و سواره و چند انبار تسلیحات نظامی در اصفهان ایجاد و تجهیز کرد. او ارتشی کوچک و مجهز با حدود بیست ویک هزار سرباز براساس آموزش فنون نظامی نوین داشت. مصطفی قلی خان فراش باشی بنابه دستور ظل السلطان، کاربری میدان چهارحوض و نقش جهان و کاروان سرای مادرشاه را به سربازخانه تغییر داد و سربازخانه ای برای سوارهای فتحیه روبه روی کاروان سرای مادرشاه ساخت. او هم چنین در کنار میدان چهارحوض، سربازخانه ناصری را احداث کرد که پس از عمارت مسعودی، باشکوه ترین بنایی بود که به دستور ظل السلطان ساخته شده بود. توجه مستمر ظل السلطان به آموزش و تربیت نیروی نظامی، پرداخت به موقع مواجب شش ماهه و سالیانه صاحب منصبان، سربازان، سواران و توپ چیان و تهیه تجهیزات نظامی و وسایل موردنیاز برای مشق قشون، دلیل موفقیت او در تشکیل قشون منظم بوده است.
۱۰.

تحصیل دختران بر لبه تیغ (ماجرای مدرسه الیانس دختران در اصفهانِ عصر مشروطه)

کلیدواژه‌ها: علیم و تربیت دختران مدارس دختران اصفهان ظل السلطان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵ تعداد دانلود : ۱۰
هدف: تعلیم و تربیت دختران در جامعه ایرانی با موانعی بسیار روبرو بوده است. گروه های فشار و نهادهای سنتی به آن روی خوش نشان نمی دادند و این عدم رضایت به صورت فرهنگ غالب درآمده، به بدنه جامعه سرایت کرده بود. در این میان، نهادهای دولتی نیز با فضای فکری حاکم همسو بوده و وظیفه دولت بودن خود را در این باره فراموش کرده بودند. روش: در این تحقیق با مرور کتاب هایی که راجع به اشخاص و جریان های مربوط نوشته شده اند، از دریچه چند سند، این موضوع مورد بررسی و کاوش قرار گرفته است.یافته ها: تعلیم و تربیت دختران، حرکت کردن بر روی لبه تیغ بود. کوچکترین لغزش یا برداشت سوئی می توانست تا مدت ها این جریان را با خطر انحلال یا تعلیق مواجه کند، که یک نمونه آن در این مقاله آمده است. نتیجه گیری: نهادهای دولت ی و دست گاه ه ای مدی ریتی نیز در مواق عی به جای روشن گری و حرک ت بر روی م رزها، دن باله رو ع وام ش ده و یا از ت رس آن ها، خ ود مانع گست رش تعلیم و تربیت دختران می شدند.