روان شناسی ورزشی

در این پژوهش رابطة بین نشخوار خشم و پرخاشگری در رقابت های ورزشی بررسی شد. هدف اصلی پژوهش حاضر، مطالعة نوع رابطة زیرمقیاس های نشخوار خشم شامل پس فکرهای خشم، افکار تلافی جویانه، خاطره های خشم و شناختن علت ها با جنبه های مختلف پرخاشگری و رفتار پرخاشگرانة ورزشی شامل پرخاشگری بدنی، پرخاشگری کلامی، خشم، خصومت و پرخاشگری غیرمستقیم در یک نمونه از ورزشکاران حرفه ای بود. 210 ورزشکار داوطلب (132 پسر و 78 دختر) از فدراسیون های ورزشی کشتی، بسکتبال، والیبال، فوتبال، کاراته، تکواندو، شنا و ژیمناستیک در این پژوهش شرکت کردند. از ورزشکاران خواسته شد نسخة فارسی مقیاس نشخوار خشم (FARS) و پرسشنامة پرخاشگری رقابتی (CAQ) را تکمیل کنند. نتایج نشان داد که بین زیرمقیاس های نشخوار خشم و شاخص های پرخاشگری رقابتی همبستگی مثبت معناداری وجود دارد. نشخوار خشم از طریق تضعیف توان مدیریت خشم، به کارگیری فنون و مهارت های آموخته شدة ورزشی را مختل می سازد و موجب پرخاشگری می شود. همچنین با ایجاد اختلال در تمرکز و دقت در اجرای فنون و مهارت های ورزشی، احتمال رفتار پرخاشگرانه را افزایش می دهد. براساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که نشخوار خشم در جریان رقابت های ورزشی به بروز رفتار پرخاشگرانه می انجامد و احتمال موفقیت ورزشی را کاهش می دهد.

در ورزش های تیمی، انسجام گروهی عامل مهمی در کسب موفقیت به حساب میآید. بنابراین هدف تحقیق حاضر بررسی منابع پیش بینی کننده انسجام گروهی در بازیکنان فوتبال از دیدگاه هوش هیجانی است. جامعه آماری تحقیق حاضر را تیم های فوتبال دسته دو باشگاه های تهران در سال 1387 تشکیل داده اند. از این میان تعداد 95 ورزشکار از هشت تیم به صورت خوشه ای انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری شامل پرسشنامه هوش هیجانی شرینگ و پرسشنامه محیط گروهی(کارون، ویدمایر و براولی) بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از روش آمار همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی در سطح معنیداری 05/0 P≤ استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که رابطه مثبت و معنیداری بین هوش هیجانی و انسجام گروهی در بازیکنان فوتبال وجود دارد (01/0> p ، 56/0= r). نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که هوش هیجانی، قابلیت پیش بینی انسجام گروهی را داشته است (53/0= r2 Adjusted) و خرده مقیاس های خودآگاهی و مهارت های اجتماعی بهترین پیش بینیکننده های انسجام گروهی بودند. با توجه به نتیجه تحقیق می توان گفت که هوش هیجانی می تواند انسجام گروهی را در تیم های ورزشی پیش بینی کند. لذا با آموزش های لازم برای افزایش هوش هیجانی و مؤلفه های آن می توان به انسجام گروهی بیشتر و در نتیجه به نتایج بهتری در تیم های ورزشی دست یافت.

هدف از انجام پژوهش حاضر، مقایسة نگرش دانشجویان روان شناسی ورزشی با دیگر گرایش های روان شناسی نسبت به رشتة تحصیلی خود بود. نمونة آماری این پژوهش را 154 دانشجوی کارشناسی ارشد روان شناسی ورزشی، روان شناسی عمومی، و روان شناسی صنعتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان اصفهان تشکیل می دادند. ابزار پژوهش، پرسش نامة پژوهشگر ساخته بود. این پرسش نامه، دارای دو بخش ویژگی های جمعیت شناختی، و نگرش نسبت به رشتة تحصیلی بود. روایی محتوایی این ابزار، توسط 8 نفر از متخصصان گروه روان شناسی و تربیت بدنی احراز گردید. ضریب پایایی این پرسش نامه، 8/0 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمون تحلیل واریانس تک عاملی، آزمون تعقیبی شفه، و تی مستقل استفاده شد. یافته ها نشان داد که نگرش نسبت به رشتة تحصیلی در دانشجویان روان شناسی ورزش، منفی تر از نگرش دانشجویان روان شناسی عمومی است. نگرش نسبت به رشتة تحصیلی در دانشجویان ترم های بالاتر، و دانشجویان با رشته های مرتبط، منفی تر از نگرش دانشجویان ترم های پایین تر، و دانشجویان با رشته های غیر مرتبط بود.

این پژوهش با هدف ارائه الگوی علی رابطه بین اجرای روان و اضطراب رقابتی با استحکام روانی و جهت گیری ورزشی در دانش آموزان رشته تربیت بدنی انجام شد. کلیه دانش آموزان رشته تربیت بدنی شاغل به تحصیل در سال 93-92، به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند. آزمودنی ها به پرسش نامه استحکام روانی، مقیاس اجرای روان، اضطراب رقابتی و پرسش نامه جهت گیری ورزشی پاسخ دادند. نتایج نشان داد که الگوی پیشنهادی، برازنده داده ها نیست و به اصلاح نیاز دارد. درنتیجه، با حذف مسیرهای غیر معنا دار برازش الگوی نهایی پیشایند داده ها نیز با ریشه خطای میانگین مجذورات تقریب تأیید شد. بر اساس نتایج مدل، اجرای روان از طریق اضطراب رقابتی، رابطه غیر مستقیم معنا داری با استحکام و رابطه مستقیم معناداری با جهت گیری ورزشی دارد. برمبنای یافته ها، رابطه غیر مستقیم اجرای روان بر جهت گیری ورزشی از طریق اضطراب رقابتی تأیید نشد. این مدل می تواند مدل مفیدی برای افزایش استحکام روانی ورزشکاران باشد.

هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی نقش تعدیل کنندة بیش تمرینی در رابطة کمال گرایی با خستگی و فرسودگی ورزشی در ورزشکاران حرفه ای بود. جامعة پژوهشی، ورزشکاران حرفه ای کشور و نمونة پژوهشی شامل 200 نفر از ورزشکاران حرفه ای (میانگین سنی= 33/21) در رشته های مختلف ورزشی بود. نتایج پژوهش نشان داد بین کمال گرایی مثبت و خستگی ورزشی؛ و همچنین بین کمال گرایی مثبت و فرسودگی ورزشی در ورزشکاران حرفه ای رابطة منفی معنادار وجود دارد. بین کمال گرایی منفی و خستگی ورزشی؛ و همچنین بین کمال گرایی منفی و فرسودگی ورزشی در ورزشکاران حرفه ای رابطة مثبت معنادار وجود دارد. رابطة مثبت معناداری نیز بین بیش تمرینی ادراک شده و خستگی ورزشی، و بین بیش تمرینی ادراک شده و فرسودگی ورزشی در ورزشکاران حرفه ای وجود دارد. همچنین نقش تعدیل کنندة بیش تمرینی در رابطة کمال گرایی با خستگی و فرسودگی ورزشی، در ورزشکاران حرفه ای تأیید شد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تحلیل توصیفی طرح های پژوهشی خاتمه یافته حوزه روان شناسی ورزشی و رفتار حرکتی پژوهشگاه علوم ورزشی، از بدو تأسیس تا پایان سال 1395 انجام شد. همه طرح های پژوهشی و پایان نامه های خاتمه یافته حوزه های روان شناسی ورزشی و رفتار حرکتی جامعه آماری پژوهش حاضر را تشکیل دادند. از چک لیست کدگذاری برای جمع آوری داده ها استفاده شد که پنج نفر از اساتید خبره علوم ورزشی روایی محتوایی آن را ارزیابی و تأیید کردند. بیشترین نوع تعداد طرح های خاتمه یافته، کاربردی و کمترین آن ها ازنوع بنیادی بودند. همچنین، بیشترین تعداد طرح های خاتمه یافته به ترتیب مربوط به سال های 1393  و 1392 است. مردان بیشترین تعداد طرح ها را انجام داده اند و اغلب مجریان رتبه علمی استادیار داشتند. بیشترین میزان هزینه طرح ها مربوط به سال 1393 و کمترین هزینه مربوط به سال 1381 بود. براساس ابزار اندازه گیری، 26 عنوان از پرسش نامه و 22 عنوان از ابزار آزمایشگاهی استفاده کرده اند. درنهایت، می توان برنامه ریزی های خرد و کلان پژوهشی پژوهشگاه علوم ورزشی را براساس نتایج به دست آمده  از مطالعه حاضر تبیین و اجرایی کرد.

هدف از انجام مطالعه حاضر، تحلیل محتواى مقاله های نشریه های علمی- پژوهشى داخل کشور در حوزه رفتار حرکتی و روان شناسی ورزشی منتشرشده در سال هاى 1388 تا 1395 بود. پژوهش حاضر ازنوع کاربردى و روش پژوهش، تحلیل محتوا بود. در این مطالعه، درمجموع، 814 مقاله در شش نشریه مختلف بررسی شدند. پس از مراجعه به نسخه بایگانی شماره های منتشرشده از نشریه ها و ورود داده های کمّی خام در برگه کدگذاری، شاخص های آماری توصیفی ازطریق نرم افزار اس.پی.اس.اس. محاسبه شدند و جدول های توزیع فراوانی تنظیم شدند. نتایج نشان داد که نشریه رفتار حرکتی با 28 درصد بیشترین تعداد و نشریه پژوهش نامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی با 7/5 درصد کمترین مقاله را داشتند. مشاهده شد که کمترین زمان پذیرش مقاله ها به نشریه مطالعات روان شناسی ورزشی با میانگین 227/2 ± 50/3 ماه مربوط بود. نویسندگان مرد با 9/70 درصد ، نویسندگان دانشجوی دکتری با 8/11 درصد، نویسندگان با رتبه علمی استادیار با 5/20 درصد و نویسندگان گرایش رفتار حرکتی با 4/71 درصد، بیشتر نویسندگان مقاله ها بودند . همچنین، مشخص شد که عمده مقاله ها با موضوع روان شناسی ورزشی و بعد از آن، با موضوع یادگیری حرکتی منتشر شده اند و به حیطه رشد و کنترل حرکتی کمتر پرداخته شده است. دراین میان، مقوله هیجان ها (3/13 درصد) بیشتر از سایر موارد موردتوجه پژوهشگران بود. در مقاله های موردبررسی، عمده آزمودنی ها غیرورزشکار و ازنظر سطح مهارت، «مبتدی» بودند و فقط 2/7 درصد در دسته «نخبه» قرار داشتند. همچنین، بیشتر مقاله ها در حوزه «سلامت» انجام شده بودند. نمونه های انسانی، جوان و سالم اغلب نمونه آماری مقاله ها را تشکیل می دادند و فقط در 5/12 درصد از مقاله ها، آزمودنی ها مبتلابه کم توانی بودند. نتایج نشان داد که در مقاله ها از منابع انگلیسی بیشتر از منابع فارسی استفاده شده بود. همچنین، بیشترین خوداستنادی نشریه در نشریه رشد و یادگیری حرکتی- ورزشی (124 مورد) و بیشترین خوداستنادی نویسنده به نشریه رفتار حرکتی (146 مورد) مربوط بود . اغلب پژوهش ها ازنوع کاربردی بودند و از روش پژوهش نیمه تجربی استفاده شده بود. همچنین، مشخص شد که دانشگاه تهران با 477 مورد، بیشترین سهم از مقاله ها را دربین نهادهای علمی مشارکت کننده به خود اختصاص داده است. براساس یافته های پژوهش می توان نتیجه گیری کرد که با توجه به بی توجهی به جامعه سالمندان و افراد کم توان و همچنین، نبود توازن در مطالعات انجام شده در حیطه های گوناگون رفتار حرکتی، تعیین اولویت های پژوهشی براساس نیازسنجی در نشریه های مختلف و اطلاع رسانی به پژوهشگران می تواند گامی درجهت رفع کمبودها و خلأ های علمی و پژوهشی باشد . کمبود پژوهش های کیفی، کمبود مشارکت علمی بین رشته ای دربین نویسندگان مقاله ها، سهم کم دانشیاران و استادان درزمینه تولید مقاله ها، تمایل اندک به انجام پژوهش درزمینه رشد و کنترل حرکتی و بهره گیری کم از گروه سنی کودک و سالمند به عنوان نمونه پژوهش، از نقاط ضعف و محدودیت های مهم درخور اشاره هستند.  

تبیین جنبه های مختلف اضطراب رقابتی شامل اضطراب شناختی، اضطراب بدنی و اعتماد به خود بر حسب ابعاد کمال گرایی شامل تلاش برای کامل بودن (کمال گرایی مثبت) و واکنش منفی به ناکامل بودن (کمال گرایی منفی) هدف پژوهش حاضر بود. 173 ورزشکار داوطلب (115 پسر و 58 دختر) از فدراسیون های ورزشی تهران با تکمیل مقیاس کمال گرایی رقابتی (CPS؛ بشارت، 1388الف) و پرسشنامه چند بُعدی اضطراب رقابتی (MCAQ؛ بشارت، 1388ب) در این پژوهش شرکت کردند. نتایج پژوهش نشان دادند که تلاش برای کامل بودن (کمال گرایی مثبت) با اضطراب شناختی و بدنی ورزشکاران همبستگی منفی و با اعتماد به خود آنها همبستگی مثبت، واکنش منفی به ناکامل بودن (کمال گرایی منفی) با اضطراب شناختی و بدنی ورزشکاران همبستگی مثبت و با اعتماد به خود آنها همبستگی منفی دارد و ابعاد کمال گرایی میتواند تغییرات مربوط به اضطراب رقابتی ورزشکاران را پیش بینی کنند. همچنین تلاش برای کامل بودن از طریق تقویت احساسات شایستگی شخصی، تقویت قدرت مهار و مدیریت شرایط مسابقه و تمرکز و دقت در اجرای فنون و مهارت های ورزشی، اضطراب شناختی و بدنی را کاهش و اعتماد به خود را افزایش داد. در مقابل، واکنش منفی به ناکامل بودن، از طریق تضعیف احساسات شایستگی شخصی، تضعیف قدرت مهار و مدیریت شرایط مسابقه و اختلال تمرکز و دقت در اجرای فنون و مهارت های ورزشی، اضطراب شناختی و بدنی را افزایش و اعتماد به خود را کاهش داد.

مقیاس جهت گیری علی در ورزش-۲ (ECOS-2) برای ارزیابی جهت گیری های علی در ورزش بر اساس نظریه خودتعیین گری طراحی و ساخته شده است. هدف این پژوهش، اعتباریابی مقیاس جهت گیری علی در ورزش در بین زنان شهر مشهد بود . 402 زن به روش نمونه گیری در دسترس وارد پژوهش شدند و مقیاس جهت گیری علی در ورزش-2 را تکمیل کردند. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد مقیاس جهت گیری علی در ورزش-2 از روایی سازه ای مناسبی برخوردار است و ضرایب آلفای کرونباخ مقیاس و ابعاد آن سطح قابل قبولی دارد. در نتیجه، این مقیاس در نمونه زنان ایرانی مورد مطالعه از روایی و پایایی مناسبی برخوردار است. یافته دیگر این پژوهش این بود که زنان با سابقه ورزش طولانی مدت، در جهت گیری خودمختار نمره بالاتری داشتند. یافته های این مطالعه می تواند در زمینه تحقیق و مداخله در جهت افزایش فعالیت بدنی در زنان کاربرد داشته باشد.

زمینه و هدف: روانشناسی ورزش و تمرین یکی از گرایش های اصلی رشته روانشناسی است که به کاربرد و گسترش نظریه های روان شناختی برای درک و بهبود رفتار انسان در ورزش و تمرین می پردازد. روانشناسی بالینی ورزشی زیرمجموعه ای از روانشناسی بالینی است که بر افراد شاغل در ورزش تمرکز دارد. عصب روانشناسی شاخه ای از علم است که به مطالعه فرآیندهای فیزیولوژیکی سیستم عصبی و ارتباط آن با رفتار، شناخت و هیجان در افراد با کارکرد بهنجار و نابهنجار و بدکاری های مرتبط با آسیب مغزی می پردازد. هدف این مقاله مروری معرفی و بررسی عصب روانشناسی بالینی ورزشی و زمینه های مرتبط با آن در پژوهش های گذشته، حال و آینده است. روش: این پژوهش یک مطالعه مروری است. یافته ها: براین اساس به مطالعات عصب روان شناسی بالینی ورزشی در گذشته و حال اشاره شده و رهنمودهایی برای آینده ارائه شده است. نتیجه گیری: عصب روانشناسی بالینی ورزشی به عنوان ترکیبی از رشته های روانشناسی ورزشی بالینی و عصب روانشناسی ورزشی زمینه ای رو به گسترش در رشته گسترده روانشناسی است که اخیراً پژوهش های زیادی را ایجاد کرده است.

پژوهش حاضر با هدف ارائه الگو توسعه روان شناسی ورزشی در ورزش حرفه ای ایران طراحی و اجرا گردید. روش پژوهش حاضر از نوع آمیخته بود. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل خبرگان آگاه به موضوع پژوهش بودند. ابزار گردآوری اطلاعات در پژوهش حاضر مصاحبه و پرسشنامه بود. نتایج نشان داد که عوامل علی بر پدیده اصلی تأثیر معناداری دارد. نتایج پژوهش همچنین مشخص نمود که پدیده اصلی بر راهبردها و همچنین شرایط زمینه ای بر راهبردها تأثیر معناداری دارد. نتایج پژوهش حاضر همچنین مشخص نمود که راهبردها بر پیامدها تأثیر معناداری دارد. نتایج مربوط به شاخص های برازش پژوهش نشان داد که الگو پژوهش از برازش مناسبی برخوردار می باشد؛ بنابراین در مسیر توسعه روان شناسی ورزشی در ورزش حرفه ای ایران نیاز است تا راهبردهای شناسایی شده به صورت مناسبی اجرایی گردد.