رفتار حرکتی

پژوهش حاضر با هدف بررسی تحلیل توصیفی طرح های پژوهشی خاتمه یافته حوزه روان شناسی ورزشی و رفتار حرکتی پژوهشگاه علوم ورزشی، از بدو تأسیس تا پایان سال 1395 انجام شد. همه طرح های پژوهشی و پایان نامه های خاتمه یافته حوزه های روان شناسی ورزشی و رفتار حرکتی جامعه آماری پژوهش حاضر را تشکیل دادند. از چک لیست کدگذاری برای جمع آوری داده ها استفاده شد که پنج نفر از اساتید خبره علوم ورزشی روایی محتوایی آن را ارزیابی و تأیید کردند. بیشترین نوع تعداد طرح های خاتمه یافته، کاربردی و کمترین آن ها ازنوع بنیادی بودند. همچنین، بیشترین تعداد طرح های خاتمه یافته به ترتیب مربوط به سال های 1393  و 1392 است. مردان بیشترین تعداد طرح ها را انجام داده اند و اغلب مجریان رتبه علمی استادیار داشتند. بیشترین میزان هزینه طرح ها مربوط به سال 1393 و کمترین هزینه مربوط به سال 1381 بود. براساس ابزار اندازه گیری، 26 عنوان از پرسش نامه و 22 عنوان از ابزار آزمایشگاهی استفاده کرده اند. درنهایت، می توان برنامه ریزی های خرد و کلان پژوهشی پژوهشگاه علوم ورزشی را براساس نتایج به دست آمده  از مطالعه حاضر تبیین و اجرایی کرد.

هدف از انجام مطالعه حاضر، تحلیل محتواى مقاله های نشریه های علمی- پژوهشى داخل کشور در حوزه رفتار حرکتی و روان شناسی ورزشی منتشرشده در سال هاى 1388 تا 1395 بود. پژوهش حاضر ازنوع کاربردى و روش پژوهش، تحلیل محتوا بود. در این مطالعه، درمجموع، 814 مقاله در شش نشریه مختلف بررسی شدند. پس از مراجعه به نسخه بایگانی شماره های منتشرشده از نشریه ها و ورود داده های کمّی خام در برگه کدگذاری، شاخص های آماری توصیفی ازطریق نرم افزار اس.پی.اس.اس. محاسبه شدند و جدول های توزیع فراوانی تنظیم شدند. نتایج نشان داد که نشریه رفتار حرکتی با 28 درصد بیشترین تعداد و نشریه پژوهش نامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی با 7/5 درصد کمترین مقاله را داشتند. مشاهده شد که کمترین زمان پذیرش مقاله ها به نشریه مطالعات روان شناسی ورزشی با میانگین 227/2 ± 50/3 ماه مربوط بود. نویسندگان مرد با 9/70 درصد ، نویسندگان دانشجوی دکتری با 8/11 درصد، نویسندگان با رتبه علمی استادیار با 5/20 درصد و نویسندگان گرایش رفتار حرکتی با 4/71 درصد، بیشتر نویسندگان مقاله ها بودند . همچنین، مشخص شد که عمده مقاله ها با موضوع روان شناسی ورزشی و بعد از آن، با موضوع یادگیری حرکتی منتشر شده اند و به حیطه رشد و کنترل حرکتی کمتر پرداخته شده است. دراین میان، مقوله هیجان ها (3/13 درصد) بیشتر از سایر موارد موردتوجه پژوهشگران بود. در مقاله های موردبررسی، عمده آزمودنی ها غیرورزشکار و ازنظر سطح مهارت، «مبتدی» بودند و فقط 2/7 درصد در دسته «نخبه» قرار داشتند. همچنین، بیشتر مقاله ها در حوزه «سلامت» انجام شده بودند. نمونه های انسانی، جوان و سالم اغلب نمونه آماری مقاله ها را تشکیل می دادند و فقط در 5/12 درصد از مقاله ها، آزمودنی ها مبتلابه کم توانی بودند. نتایج نشان داد که در مقاله ها از منابع انگلیسی بیشتر از منابع فارسی استفاده شده بود. همچنین، بیشترین خوداستنادی نشریه در نشریه رشد و یادگیری حرکتی- ورزشی (124 مورد) و بیشترین خوداستنادی نویسنده به نشریه رفتار حرکتی (146 مورد) مربوط بود . اغلب پژوهش ها ازنوع کاربردی بودند و از روش پژوهش نیمه تجربی استفاده شده بود. همچنین، مشخص شد که دانشگاه تهران با 477 مورد، بیشترین سهم از مقاله ها را دربین نهادهای علمی مشارکت کننده به خود اختصاص داده است. براساس یافته های پژوهش می توان نتیجه گیری کرد که با توجه به بی توجهی به جامعه سالمندان و افراد کم توان و همچنین، نبود توازن در مطالعات انجام شده در حیطه های گوناگون رفتار حرکتی، تعیین اولویت های پژوهشی براساس نیازسنجی در نشریه های مختلف و اطلاع رسانی به پژوهشگران می تواند گامی درجهت رفع کمبودها و خلأ های علمی و پژوهشی باشد . کمبود پژوهش های کیفی، کمبود مشارکت علمی بین رشته ای دربین نویسندگان مقاله ها، سهم کم دانشیاران و استادان درزمینه تولید مقاله ها، تمایل اندک به انجام پژوهش درزمینه رشد و کنترل حرکتی و بهره گیری کم از گروه سنی کودک و سالمند به عنوان نمونه پژوهش، از نقاط ضعف و محدودیت های مهم درخور اشاره هستند.  

توانایی تشخیص مسیر اشیای در حال حرکت و سازماندهی پاسخ حرکتی به گونه ای که هدف با جسم متحرک در یک نقطه به طور همزمان به هم برسند، زمان بندی پیش بینی انطباقی نامیده می شود. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر عامل رنگ و جنسیت بر تکلیف زمان بندی پیش بینی انطباقی است. به این منظور 60 آزمودنی در دامنه سنی 8 تا 10 سال با نمونه گیری تصادفی ساده در دو گروه ( 30 دختر و 30 پسر) شرکت کردند و خطای زمانی آزمودنی ها به وسیله دستگاه زمانبندی پیش بینی انطباقی ثبت شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های آماری تی مستقل و تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون تعقیبی توکی در سطح معنا داری 05/0 استفاده شد. براساس نتایج پژوهش تفاوت معناداری بین دختران و پسران در تکلیف زمان بندی پیش بینی انطباقی وجود نداشت (289/0P=) و کمترین خطای زمانی مربوط به پس زمینه آبی رنگ بود. همچنین بین خطای زمانی با پس زمینه آبی، با دیگر رنگ ها تفاوت معناداری مشاهده شد (001/0P= و 22/17= _(59و2)F). به طور کلی نتایج نشان داد که جنسیت بر عملکرد زمان بندی پیش بینی انطباقی تأثیری ندارد و رنگ پس زمینه آبی می تواند در تسهیل عملکرد و کاهش خطای زمانی در پیش بینی فضایی و زمانی محرک ها اثرگذار باشد.  

در اندیشه فلسفه اصالت وجود، رفتار حرکتی  و تربیت بدنی به منظور کسب مهارت و ورزیدگی و قهرمانی تلقی نمی شوند، بلکه به آنها به مثابه هماهنگی با هستی و جریان زندگی نگریسته می شود. این نگرش فلسفی، برای رفتار حرکتی بروندادهایی چون تعمیق معنای وجودی و خودشکوفایی متصور است. از آنجا که یکی از اصول بنیادین اگزیستانسیالیسم، تقدم وجود بر ماهیت و آزادی انسان در شکل دهی به سرنوشت خویش است، رفتار حرکتی نه تنها بازتابی از هستی انسان است بلکه در شکل دهی به آن نقش دارد. بر این مبنا، هدف پژوهش حاضر، تحلیل رفتار حرکتی در نگرش هستی شناسانه فلسفه اصالت وجود بود. روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استنتاج منطقی بوده است. با توجه به مبانی، در مکتب اصالت وجود، رفتار حرکتی، به عنوان پدیده ای وجودی انسان را در ارتباط با هستی خود یاری داده و به خودشکوفایی می رساند. با عنایت به موضع اختیارگرایانه فلسفه اصالت وجود در مسئله جبر و اختیار، فعالیت های حرکتی به عنوان انتخاب های آگاهانه، بیانگر آزادی و اختیار انسان هستند. در این مکتب، واقعیت توسط تجارب شخصی معین می شود و از همین جهت، بازی به عنوان تجربه ای ارزشمند در شناخت مفاهیم و محیط است. در این راستا ورزش های انفرادی به دلیل آزادی عمل بیشتر، مهم تر از ورزش های گروهی اند. علاوه بر این، اجرای حرکات می تواند به شناخت بهتر از وجود خویش منجر شود. با این حال، اگزیستانسیالیست ها با ورزش قهرمانی چندان موافق نیستند و آن را باعث اختلال در ماهیت انسان و گرایش او به سوی کمال مرتبط می دانند. به طور کلی در دیدگاه فلسفه اصالت وجود، رفتار حرکتی فراتر از یک فعالیت فیزیکی صرف در نظر گرفته شده که  با وجوه وجودی و هستی شناختی و مفاهیمی چون خودشکوفایی، اختیار، آزادی و مسئولیت پذیری ارتباط و پیوند عمیقی دارد.