نقد فیلم

هر نظام و نظریه ای، مفاهیم نخبه/ الیت، نخبه پروری، نخبه گرایی/ الیتیسم و شاخصه های نخبگی و... را از منظر خود برمی سازد. در نخبه گرایی کلاسیک ویلفردو پارتو، نظریه گردش نخبگان، گفتمان اقتدارگرا و قدرت طلبی را به تصویر می کشد که در آن با توزیع قدرت، توزان ها و تعادل ها دگرگون می گردد؛ سرآمدانی که از امتیازات بالاتری نسبت به طبقه توده برخوردارند، نخبه هستند و به دو دسته حاکم فرادست و غیرحاکم فرودست تقسیم می شوند. اینکه نخبه پروری چگونه به آسیب هایی چون نخبه کشی می انجامد، با روش توصیفی-تحلیلی از نوع تحلیل محتوا با داده کاوی استقرایی به کمک منابع کتابخانه ای پاسخ داده می شود. پژوهش حاضر می کوشد با هدف آسیب شناسی، فیلم انجمن شاعران مرده را به عنوان یک نمونه غربی نقد نماید. نتایج نشان می دهد نظام آموزشی نخبه پرور مدارس، ممکن است با آسیب هایی چون نخبه کُشی آلوده گردند و آسیب های دیگری بر اثر تقابل ها و دگرگونی مرتبه نخبگان بروز کند. راهکار برون رفت از این آسیب ها، در نظام آموزشی اسلامی-ایرانی، توجه به قرآن کریم و آموزه های دینی است که به اجرای دقیق و درست سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به شکل تعادلی، تعاملی و متعالی یاری می رساند.

سعید عقیقی در کتاب رازهای جدایی: سینمای اصغر فرهادی فیلم های فرهادی را از اولین فیلم سینمایی او تا «فروشنده» مورد ارزیابی قرار می دهد. او بر معرفی و تحلیل الگوهای روایی داستان ها و نقد نحوه شخصیت پردازی و همچنین مقایسه آثار فرهادی با سینمای کلاسیک و واقع گرا متمرکز شده است. در کنار آن به صورت مختصر، نیم نگاهی به عناصر بصری، اصول فیلمسازی و همچنین برخی تحلیل های روانشناختی و خصوصاً جامعه شناختی مرتبط با فیلم های اصغر فرهادی نیز دارد. عدم وجود انسجام، خصوصاً در حجم بالای توصیفات و پراکندگی مطالب تحلیلی در کنار ایرادات فنی تخصصی از جمله رعایت نکردن اصول روزآمد نگارش کتاب، متغیر بودن دستور زبان نوشتاری و بکارگیری اصطلاحات تخصصی نابجا در کنار غیرعلمی بودن تئوری ها و فرضیات پژوهشی، و همچنین فقدان مبانی نظری، نقدهای این کتاب را از سطحی مابین تعدادی نقد ژورنالیستی نسبتاً خوب و تعدادی تحلیل تخصصی ناقص فراتر نمی برد. مشکل دیگر کتاب، تمرکز نویسنده بر بحث درون مایه، روایت، شخصیت پردازی وغیره است به گونه ای که مطالب مرتبط با نحوه ارائه بصری فیلمساز از کمیت و کیفیت لازم برخوردار نیستند و به نظر نمی رسد مخاطب جویای این مباحث را راضی کند.

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی روش در نقد فیلم براساس مبانی دینی است. این پژوهش با در نظر داشتن مبانی فلسفه دینی (فلسفه محض و فلسفه هنر) به دنبال پاسخ به این پرسش است که روش های انتقادی در فیلم چه امکاناتی در اختیار افراد قرار می دهند و احیانا چه محدودیت هایی دارند؟ روش : پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی انجام شده و در این پژوهش مطالعه بر روی متون مکتوب و فیلم (به مثابه متن تصویری) صورت می گیرد که از زمره پژوهش اسنادی است. یافته ها: بررسی توصیفی تحلیلی در این باره نشان می دهد که تلفیق دو روش نئوفرمالیسم و ساختارگرایی، با ملحوظ داشتن مبانی اسلامی امکانات مناسبی را در سه حوزه تحلیل، تفسیر و ارزش گذاری فیلم فراهم می کند. اشکال ها و کاستی های نشانه شناسیِ ساختارگرا در تحلیل متن یک فیلم را می توان با امکانی که نئوفرمالیسم در تحلیل تفصیلی و دقیق زیبایی شناسانه در اختیار می گذارد برطرف کرد و محدودیت های نئوفرمالیسم در ساحت معنایی فیلم را با امکانی که ساختارگرایی از طریق مفاهیم دلالت تصریحی و ضمنی و محور همنشینی و جانشینی فراهم می کند، جبران کرد. نتیجه گیری: به نظر می رسد برای استفاده از امکاناتِ هر دو روش نئوفرمالیسم و ساختارگرایی بهتر است به تکمیل و اصلاحاتی در مباحثی چون کوچک ترین واحد ساختاری فیلم، معنای ضمنی نشانه ها، عناصر فرامتنی ازجمله نیت مؤلف در کشف معنا و نیز معیارهای ارزیابی فیلم پرداخت.