نخبه پروری

با توجه به اهمیت جایگاه نخبگان کشور در تحقق اهداف و چشم انداز جمهوری اسلامی ایران و به منظور ایجاد محیطی پویا برای فعال سازی و اثرگذاری مناسب نخبگان در تحولات کشور، «سند راهبردی کشور در امور نخبگان» تدوین شده است. با این حال سیاست گذاری در حوزه نخبگان، عرصه ای نوپا در کشور بوده و به منظور موفقیت هر چه بیشتر در این حوزه، نیازمند انجام ارزیابی های گوناگون در رابطه با نحوه تدوین این سیاست هاست. از سوی دیگر نگاشت ذهنیت افراد درگیر در تدوین سند راهبردی کشور در امور نخبگان، می تواند باعث شناخت انواع نگرش های مسئولین کشور در این رابطه و نیز مقایسه و ارزیابی هر یک از این گونه نگرش های موجود گردد. بدین منظور در این پروهش به کشف و استخراج ذهنیت های دست اندرکاران در فرایند تدوین سند و صاحب نظران این حوزه در دو محور نخبه گزینی و نخبه پروری و نیز تسهیل اجرایی سازی آن، پرداخته شده است. برای انجام این پژوهش و تحقق اهداف در نظر گرفته شده، از روش «کیو» استفاده شده است. مراحل اصلی در این روش شامل انتخاب موضوع پژوهش و تدوین فضای گفتمان (مصاحبه های انجام گرفته قبل از تدوین سند)، ارزیابی و جمع بندی محتویات فضای گفتمان (در دو بخش نخبه گزینی و نخبه پروری)، انتخاب نمونه ای از عبارات –نمونه کیو-، انتخاب مشارکت کنندگان (افرادی که قرار است ذهنیت های آنان شناسایی شود)، مرتب سازی و تحلیل داده های گردآوری شده با روش تحلیل عاملی و تفسیر عامل های استخراج شده، می باشد. در ادامه در مرحله تحلیل عاملیِ نتایج مصاحبه ها، شش گونه ذهنیتی در رابطه با بخش نخبه گزینی با عناوین «آرمان گرایان کارآفرین محور»، «آرمان گرایان منفعل و شعارمحور»، «آرمان گرایان منتقد»، «آرمان گرایان تحول خواه زمینه ساز تدریجی»، «واقع گرایان تحول خواه سیستمی دفعی» و «مجموعه گرایان واقع بین» و سه گونه ذهنیتی در رابطه با بخش نخبه پروری با عناوین «پرورش گلخانه ای تخصصی»، «پرورش باغچه ای عام» و «پرورش تلفیقی حمایت محور» استخراج گردید. در پایان به کمک ماتریس ، مقایسه ای بین گروه های شناسایی شده صورت پذیرفت. در این ماتریس ها محورهای تمایز کلیدی گونه ها مشخص شده و وضعیت هر یک از گونه های ذهنیتی در رابطه با آن محورها مورد بررسی قرار گرفته است.

هر نظام و نظریه ای، مفاهیم نخبه/ الیت، نخبه پروری، نخبه گرایی/ الیتیسم و شاخصه های نخبگی و... را از منظر خود برمی سازد. در نخبه گرایی کلاسیک ویلفردو پارتو، نظریه گردش نخبگان، گفتمان اقتدارگرا و قدرت طلبی را به تصویر می کشد که در آن با توزیع قدرت، توزان ها و تعادل ها دگرگون می گردد؛ سرآمدانی که از امتیازات بالاتری نسبت به طبقه توده برخوردارند، نخبه هستند و به دو دسته حاکم فرادست و غیرحاکم فرودست تقسیم می شوند. اینکه نخبه پروری چگونه به آسیب هایی چون نخبه کشی می انجامد، با روش توصیفی-تحلیلی از نوع تحلیل محتوا با داده کاوی استقرایی به کمک منابع کتابخانه ای پاسخ داده می شود. پژوهش حاضر می کوشد با هدف آسیب شناسی، فیلم انجمن شاعران مرده را به عنوان یک نمونه غربی نقد نماید. نتایج نشان می دهد نظام آموزشی نخبه پرور مدارس، ممکن است با آسیب هایی چون نخبه کُشی آلوده گردند و آسیب های دیگری بر اثر تقابل ها و دگرگونی مرتبه نخبگان بروز کند. راهکار برون رفت از این آسیب ها، در نظام آموزشی اسلامی-ایرانی، توجه به قرآن کریم و آموزه های دینی است که به اجرای دقیق و درست سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به شکل تعادلی، تعاملی و متعالی یاری می رساند.

پژوهش حاضر با هدف تبیین عوامل مؤثر بر نخبه پروری در جهت اثربخشی سازمان در شرکت صنایع مس ایران صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق حاضر از دو گروه تشکیل شده است، گروه اول شامل خبرگان آشنا با تئوری های نخبه پروری و اثربخشی سازمان است، که تعداد آنها نامشخص می باشد و در سطح کشور پراکنده اند و نحوه انتخاب آنها به صورت گزینشی است و در این تحقیق در بخش تدوین و طراحی مدل از نظرآنها استفاده شده است و گروه دوم شامل کلیه کارکنان شرکت صنایع مس ایران (9200 نفر) می باشد، که در تمامی ادارات این شرکت مشغول به انجام وظیفه می باشند که با توجه به فرمول کوکران 369 نفر از آنان به عنوان نمونه انتخاب گردیدند.متدولوژی انجام تحقیق توصیفی پیمایشی بوده و در زمینه جمع آوری داده ها از پرسش نامه های محقق ساخته(1399) عوامل مؤثر بر نخبه پروری، اثربخشی سازمان که روایی آنها به ترتیب 94.9/0، 93.8/0 و دارای پایایی 99.1/0، 94.6/0 می باشند، استفاده شده است جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش ها و آزمون های آماری در دو سطح توصیفی و استنباطی نظیرآزمون ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیره، آزمون کولموگروف - اسمیرنوف، و تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی و از نرم افزارهای SPSS ویراست 21 و LISREL ویراست 8/8 استفاده شده است. در بخش یافته های پژوهش عوامل موثر بر نخبه پروری ، عوامل مدیریت منابع انسانی، عوامل فردی، عوامل فرایندی،عوامل ارتباطی، عوامل سازمانی و عوامل محیطی شناسایی شدند. عوامل مؤثر بر نخبه پروری(مدیریت منابع انسانی، فردی، فرایندی، ارتباطی، سازمانی و محیطی) ، بر اثربخشی سازمان در شرکت صنایع مس ایران تاثیر معنا دار دارند.