آموزش مبتنی بر وب

اهداف: ایجاد تعامل به عنوان عنصر کلیدی فرآیند آموزش و یادگیری یکی از چالش های مربیان و طراحان دوره های آموزش از راه دور به ویژه آموزش مبتنی بر وب است. یکی از پیش شرط های طراحی موثر آموزش مبتنی وب، شناسایی عوامل تاثیرگذار بر تعامل است. هدف این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر تعامل یادگیرنده با استاد در آموزش مبتنی بر وب به منظور ارایه راهکارهای مناسب برای افزایش تعامل بود. روش ها: در این پژوهش کیفی با روش تحلیل محتوای کیفی، 15 دانشجوی مجازی مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشکده علوم پزشکی و نیز 10 نفر از اساتید آموزش مجازی دانشکده های پزشکی دو دانشگاه تربیت مدرس و تهران به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. داده های حاصل از هر مصاحبه کدگذاری و سپس مصاحبه بعدی انجام شد. برای تحلیل محتوای استقرایی از نرم افزار Maxqdata 10 استفاده شد. تشخیص زیر طبقات و در نهایت، طبقات براساس داده های به دست آمده از تحلیل محتوای کیفی توسط خود پژوهشگر انجام شد. یافته ها: از تجزیه و تحلیل داده ها، 110 کد اولیه استخراج شد و پس از ادغام و همپوشانی کدها، 8 طبقه اصلی و 56 زیرطبقه به عنوان عوامل موثر بر تعامل یادگیرنده با استاد به دست آمد. نتیجه گیری: عوامل موثر بر تعامل یادگیرنده با استاد در محیط آموزشی مبتنی بر وب شامل مهارت های فنی و ابزاری، مهارت های ارتباطی، تعهد و نظم، تسلط علمی، ارتباط صوتی و تصویری زنده، کمیت و کیفیت امکانات ارتباطی، انگیزه و نگرش نسبت به آموزش مجازی و تعداد دانشجویان است.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر آموزش مبتنی بر مبانی فن آوری های نوین آموزشی بر مهارت های زندگی دانشجویان دانشگاه های استان مازندران بود. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، نیمه تجربی از نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری آن شامل کلیه دانشجویان دانشگاه های استان مازندران در سال تحصیلی 92-1391 به تعداد 312586 نفر است. از بین آنها با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای، سه واحد دانشگاهی انتخاب و با روش تصادفی طبقه ای با رعایت نسبت ها، تعداد 50 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شده و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه محقق ساخته ای است که دارای 45 سؤال و چهار بعد مهارتی (تصمیم گیری، حل مسأله، تفکر انتقادی و تفکر خلاق) می باشد. روایی صوری و محتوایی آن به تأیید متخصصان امر رسیده و پایایی آن با استفاده از آزمون ضریب آلفای کرونباخ، 86/0 محاسبه شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های تحلیل کواریانس و تی گروه های مستقل استفاده شده است. نتایج نشان داد که؛ آموزش مبتنی بر مبانی فن آوری های نوین آموزشی (آموزش مبتنی بر وب، رایانه و یادگیری سیار) بر مهارت های زندگی (تصمیم گیری، حل مسأله، تفکر انتقادی و تفکر خلاق) دانشجویان تأثیر معناداری دارد. هم چنین، تأثیر آموزش مبتنی بر مبانی فن آوری های نوین آموزشی بر مهارت های زندگی دانشجویان براساس جنسیت، متفاوت نیست.

زمینه: آموزش مبتنی بر وب، یکی از فن آوری های نوین آموزشی است که با کاربرد رویکردهای اکتساب دانش مبتنی بر سازنده گرایی و عینیت گرایی و با بهره گیری از رایانه و اینترنت، می تواند محیطی مناسب را برای آموزش ایجاد کند. از آنجایی که کودکان بانیازهای ویژه عموماً نسبت به کودکان عادی، دارای محدودیت هایی در یادگیری می باشند به نظر می رسد آموزش مبتنی بر وب بتواند نقش مهمی در جبران محدودیت های یادگیری این کودکان ایفا نماید. مقاله حاضر با مرور پژوهش های مربوط به حوزه ی آموزش مبتنی بر وب، سعی نموده است تا مبانی نظری و مفروضه ها، دستورالعمل ها و گام های طراحی و ارزیابی، نمونه ای از مدل های آموزشی، اثربخشی، مزایا و معایب آموزش مبتنی بر وب برای دانش آموزان بانیازهای ویژه را معرفی نماید. نتیجه گیری: نتایج گویای آن است که آموزش مبتنی بر وب با ارائه ی محتوای جذاب، درگیرنمودن یادگیرنده در فرایند یاددهی- یادگیری و نیز فراهم نمودن آموزش از راه دور، امکان یادگیری را در هر زمینه، در هر زمان و در هر مکان برای دانش آموزان با نیازهای ویژه فراهم می آورد. البته با توجه به مشکلاتی که درباره ی آموزش از راه دور وجود دارد نیاز است تا عناصر برنامه های آموزشی مبتنی بر وب برای دانش آموزان با نیازهای ویژه با در نظر گرفتن این مشکلات، طراحی یا بهبود یابند.

هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش مبتنی بر وب، رایانه و یادگیری سیار بر مهارت تفکر انتقادی و تفکر خلاق دانشجویان دانشگاه های استان مازندران است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی و از نظر روش، زمینه یابی است. جامعة آماری شامل کلیة دانشجویان دانشگاه های استان مازندران در سال تحصیلی 92-1391 به تعداد 312586 نفر است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای، سه واحد دانشگاهی انتخاب و با روش تصادفی طبقه ای با رعایت نسبت ها، تعداد 385 نفر دانشجو در دو گروه مردان و زنان به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش نامة محقق ساخته ای است که دارای 22 سؤال در دو بعد تفکر انتقادی و تفکر خلاق است. روایی صوری و محتوایی آن به تأیید متخصصان امر رسیده و پایایی آن با استفاده از آزمون ضریب آلفای کرونباخ 86/0 است. برای تحلیل داده ها از آزمون های تحلیل واریانس و t تک نمونه ای، t مستقل و فرید من استفاده شده است. نتایج نشان داد که اثربخشی آموزش مبتنی بر وب، رایانه و یادگیری سیار بر مهارت تفکر انتقادی و تفکر خلاق دانشجویان معنادار است. همچنین اثربخشی آموزش مبتنی بر وب، رایانه و یادگیری سیار بر تفکر انتقادی و تفکر خلاق دانشجویان بر اساس جنسیت متفاوت است.

هدف پژوهش حاضر، بررسی امکان پیش بینی ترجیحات تعامل با سبک های یادگیری دانشجویان دوره های آموزش مبتنی بر وب است. بدین منظور، 120 نفر از دانشجویان مجازی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران با استفاده از نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند و به مقیاس سبک یادگیری گراشا و ریچمن و مقیاس ترجیحات تعامل پاسخ دادند. یافته های بدست آمده با استفاده از روش ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام تحلیل شد. نتایج پس از تحلیل داده ها نشان داد که سبک مستقل، مشارکتی و وابسته به ترتیب بیشترین پیش بینی کننده تعامل یادگیرنده با رابط کاربر است. سبک مشارکتی و مستقل، بیشترین پیش بینی کننده تعامل یادگیرنده با محتوا به دست آمد. همچنین سبک تشریک مساعی و مشارکتی بیشترین پیش بینی کننده تعامل یادگیرنده با مربی و در نهایت سبک مشارکتی بیشترین پیش بینی کننده تعامل یادگیرنده با یادگیرنده مشخص شد. بر اساس یافته های بدست آمده می توان نتیجه گرفت که بین برخی سبک های یادگیری و ابعاد تعامل رابطه معنادار و مثبت وجود داد و قدرت پیش بینی کنندگی سبک های یادگیری برای ابعاد تعامل متفاوت است. این یافته ها به طراحان دوره های آموزش مبتنی بر وب جهت تدارک فرصت های مناسب برای برقراری تعامل یادگیرندگان با سبک های متفاوت یادگیری به منظور دستیابی آن ها به یادگیری و موفقیت کمک می نماید.

تا به امروز آموزش مبتنی بر وب روند رو به رشدی را طی نموده است. تعداد بی شماری از دوره های آموزش مبتنی بر وب توسط مؤسسات آموزشی در سرتاسر دنیا ارائه شده است. برغم افزایش چشم گیر دوره های مبتنی بر وب و فراگیرانی که در این دوره ها ثبت نام می کنند،  نشانه های زیادی مبنی بر اینکه دوره های فوق در برآورده سازی نیازهای فراگیران ناموفق بوده و فراگیران تجارب ناموفقی را از چنین دوره هایی به یاد دارند،  به چشم می خورد. در این بین نتایج بسیاری از تحقیقات نشان می دهد عامل حضور، عامل مهمی در پیشرفت و موثر بودن همه آموزش ها از جمله آموزش های سنتی و از راه دور بوده و همبستگی بالایی با پیشرفت تحصیلی و رضایت فراگیران دارد. بر این اساس، پژوهش حاضر باهدف طراحی الگویی برای آموزش های مبتنی بر وب بر اساس عامل حضور انجام شد. روش تحقیق مورد استفاده در این مطالعه، تحلیل محتوای کیفی از نوع قیاسی بود جامعه پژوهش، شامل کلیه منابع و مقالات مرتبط نمایه شده در پایگاه های اطلاعاتی پروکوئیست، اسپرینگر، ساینسدایرکت، امرالد، ابسکو، سیج، اریک، و گوگل اسکولار بود. نمونه برداری از این منابع با روش نمونه گیری هدفمند انجام گرفت، 39 مقاله و کتاب مطابق معیارهای مورد نظر بررسی شد و داده های حاصله برای تشکیل چهارچوب پیشنهادی تلفیق گردید.  

این مقاله به مطالعه ی نگرش اساتید دانشگاه کردستان نسبت به آموزش مجازی (مبتنی بر وب) برای تعیین ماهیت یادگیری در این نوع آموزش وموانع توسعه ی آن پردخته است. با استفاده از رویکرد آمیخته و تأکید بیشتر بر نتایج کمی، 132 نفراز اساتید دانشگاه کردستان مورد مطالعه قرار گرفتند. روش گرد آوری داده ها مصاحبه و سپس پرسشنامه ی محقق ساخته بود که پس از انجام تحلیل عاملی، پنج مؤلفه ی اساسی از آن استخراج شد: فقدان یادگیری اصیل، استقلال در انجام فعالیت یادگیری، ضعف نقش کنترل کننده گی استاد، مهارت فنی در آموزش مجازی، و زیر بنا و سیاست گذاری. سه مؤلفه ی یادگیری اصیل، استقلال در یادگیری و نقش کنترل کننده گی استاد در فرایند آموزش تبیین کننده ی یک عامل بنیادی تر تحت عنوان ماهیت کلی یادگیری و تدریس در آموزش مجازی می باشند. همچنین دو مؤلفه ی دیگر تشکیل دهنده ی عامل اصلی تحت عنوان موانع توسعه ی آموزش مجازی هستند.