زنجیره تأمین حلقه بسته

در سال های اخیر توجه به لجستیک معکوس و خصوصاً یکپارچگی آن با لجستیک مستقیم امری مهم در کاهش هزینه های زنجیره تأمین به حساب آمده است. در این مقاله یک زنجیره تأمین بسته طراحی شده است که به صورت چندهدفه، چندمحصولی و چنددوره ای می باشد. توابع هدف شامل حداقل سازی هزینه های حمل ونقل بین مراکز و هزینه پردازش داخل مراکز و مراکز ساخته شده و همچنین حداقل سازی کربن دی اکسید منتشر شده در داخل مراکز و کربن دی اکسید منتشر شده در اثر حمل ونقل بین مراکز می باشد. برای این منظور از یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح مختلط استفاده شده است و مسئله جزء مسائل NP Hard می باشد. برتری این مدل نسبت به مدل های گذشته در نظر گرفتن چند محصول و چند دوره در دو هدف مربوطه می باشد همچنین مدل مربوطه محدودیت تولید کربن دی اکسید را در بین مراکز و داخل مراکز در نظر می گیرد. در راستای یکپارچه سازی مدل ابتدا دو هدف هم فاز شده و با استفاده از روش برنامه ریزی چندهدفه به یک هدف تبدیل می شوند. در راستای اعتبارسنجی مدل و تأثیر اوزان توابع هدف چند مسئله طراحی شده و با CPLEX 12.3 حل شده است و در پایان، نتایج مورد تحلیل قرار گرفته است.

در دنیای کنونی، بحث بازآوری و استفاده مجدد محصولات مصرفی اهمیت خاصی یافته است؛ از این رو، مقاله حاضر به بررسی مدیریت زنجیره تأمین حلقه بسته می پردازد. از آن جا که زنجیره تأمین حلقه بسته نه تنها جریان رو به جلو را در برمی گیرد، بلکه شامل جریان معکوس نیز می شود؛ لذا، شرکت هایی در ارتباط با زنجیره تأمین حلقه بسته خود موفق هستند که بین زنجیره معکوس و زنجیره رو به جلو هماهنگی و یکپارچگی به وجود آورند. در تحقیق حاضر پس از بررسی ادبیات موضوع، مدل جامع تری نسبت به کارهای گذشته ارائه شده است، زیرا مدل های قبلی در ارتباط با در نظر گرفتن محدود اعضا و اهداف ضعیف بودند. همچنین، مدل های اندکی با توجه به فضای عدم قطعیت ارائه شده اند. مدل ارائه شده تمام جریان های مرتبط با جریان قطعات، مجموعه ها، محصول برگشتی را دربرگرفته و همچنین، با در نظر گرفتن چهار هدف فازی که در آن موارد کمّی و کیفی حضور دارند، می کوشد اختیارات تصمیم گیرنده را افزایش دهد. از دیگر تمایزهای مدل حاضر آن است که تمام حالت های برگشتی از مشتریان در نظر گرفته شده است. در پایان، برای بررسی مدل، بازیافت باتری خودرو جهت احداث مراکز زنجیره تأمین حلقه بسته در دوره زمانی 10 ساله به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده که نتایج آن، به دلیل توجه همزمان به تمام اهداف سودآوری، اثرات محیط زیست، انتخاب مراکز برتر و زمان تحویل، مورد تأیید خبرگان قرار گرفته است.

در این مقاله شبکه زنجیره تأمین حلقه بسته شامل تأمین کننده خارجی، مراکز تولید/بازیابی، مراکز ترکیبی توزیع/جمع آوری، مراکز دفع و مشتریان در نظر گرفته شده است. به طور کلی در زنجیره های حلقه بسته که تولید از طریق محصولات برگشتی انجام می شود، با در نظر گرفتن یک دوره تحلیل به درستی انجام نمی شود. در بسیاری از شرایط در دنیای واقعی نیاز به در نظر گرفتن بیش از یک دوره وجود دارد؛ به همین دلیل مدل بررسی شده به صورت چند دوره ای در نظر گرفته شده است و از تأمین کننده برای تأمین میزان کمبود قطعات استفاده می شود. در این مقاله فرض شده است پارامترهای تقاضا، کمیت و کیفیت محصولات برگشتی و هزینه های متغیر دارای عدم قطعیت اند. برای ارزیابی عدم قطعیت پارامترها از دو رویکرد بهینه سازی تصادفی دو مرحله ای و بهینه سازی استوار استفاده شده است. نتایج نشان می دهد کارایی بهینه سازی استوار نسبت به بهینه سازی تصادفی دو مرحله ای در شرایط عدم قطعیت بهتر است.

امروزه بحث بازآوری و استفاده مجدد محصولات مصرفی اهمیت خاصی یافته است. از آن جا که زنجیره تأمین حلقه بسته نه تنها جریان روبه جلو بلکه شامل جریان معکوس نیز می شود، لذا شرکت هایی موفق هستند که بین زنجیره تأمین مستقیم و معکوس یکپارچگی بوجود آورند در تحقیق حاضر پس از بررسی ادبیات موضوع، مدل جامع تر و کامل تری نسبت به مدل های گذشته ارائه شده است. مدل بصورت چند هدفه، چند سطحی و تک محصولی با بازگشت محصول در شرایط عدم اطمینان است. توابع هدف مدل شامل حداقل کردن هزینه ها، افزایش سود حاصل از محصول بازیافتی، افزایش صرفه جویی هزینه های حاصل از بازیافت و اثرات زیست محیطی می باشد. به منظور حل مسأله چند هدفه، از رویکرد (TH) که یکی از روش های تبدیل توابع چند هدفه به تک هدفه می باشد استفاده شده است. برای اعتبار سنجی مدل پیشنهادی، یک مثال عددی طرح و با استفاده از نرم افزار GAMS حل و مورد بررسی قرار گرفت. و نتایج حاصل از تحلیل حساسیت در ادامه تشریح گردید

افزایش توجه به مسائل زیست محیطی اهمیت مسئله طراحی زنجیره های تأمین حلقه بسته را که شامل تولید و بازیافت و امحاء ضایعات است، دو چندان کرده است. مسئله طراحی یکپارچه شبکه های زنجیره تأمین حلقه بسته به عنوان یکی از مسائل مهم در مدیریت زنجیره های تأمین شامل تعیین هم زمان مکان و تعداد تسهیلات مورد نیاز (تولید، جمع آوری، بازیافت و انهدام) در زنجیره تأمین رو به جلو و معکوس، موجودی هر تسهیل و کمیت جریان ارسالی بین آن ها می باشد. در این مقاله، زنجیره تأمین حلقه بسته ای با محصولات متنوع (چند محصولی) مطالعه شده و یک مدل برنامه ریزی ریاضی خطی دو هدفه (کاهش هزینه های کل زنجیره و میزان آلایندگی های زیست محیطی) به منظور تعیین متغیرهای راهبردی مسئله شامل مکان یابی مراکز تولید، جمع آوری و انهدام محصولات و متغیرهای عملیاتی در دوره های مختلف برنامه ریزی (چند دوره ای) شامل جریان های بین تسهیلات به تفکیک وسایل نقلیه مختلف و موجودی های هر تسهیل ارائه شده است. به دلیل وجود عدم قطعیت در پارمترهایی مانند تقاضا و میزان کالای برگشتی از مشتریان، مدل پیشنهادی در شرایط عدم قطعیت (بهینه سازی استوار) توسعه یافته است. ضمن بررسی اعتبارسنجی مدل، کاربرد مدل پیشنهادی برای طراحی شبکه تأمین و بازیافت بطری های شیشه ای با هدف کاهش هزینه های احداث مراکز و حمل و نقل ها برای محصولات مختلف و در کل دوره برنامه ریزی به اضافه کمینه کردن کل گاز دی اکسید کربن تولیدی بررسی شده است. تحلیل حساسیت مدل بهینه سازی استوار نیز در پایان انجام شده است.

با افزایش مخاطرات زیست محیطی و وضع قوانینی در این زمینه از سوی دولت ها و همچنین محدودیت منابع تولیدی، پژوهشگران توجه ویژه ای به طراحی شبکه های زنجیره تأمین حلقه بسته و سبز داشته اند. در این پژوهش، یک شبکه زنجیره تأمین حلقه بسته دو هدفه، چند دوره ای، چند محصولی و چند سطحی در شرایط عدم قطعیت ارائه شده است. عدم قطعیت در تقاضا و هزینه حمل ونقل در نظر گرفته شده و برای مقابله با این عدم قطعیت از بهینه سازی استوار استفاده شده است. شبکه زنجیره تأمین ارائه شده شامل چهار سطح در زنجیره تأمین روبه جلو و چهار سطح در زنجیره تأمین معکوس است. مدل ارائه شده یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح مختلط خطی باهدف حداکثر سازی سود و حداقل کردن آلایندگی ایجادشده ناشی از حمل ونقل محصولات و مراکز عملیاتی است. مدل پیشنهادی توسط نرم افزار لینگو حل شده و سپس مدل چند هدفه با استفاده از برنامه ریزی آرمانی چندگزینه ای بر پایه مطلوبیت بهبود داده شده است؛ درنهایت نتایج به دست آمده تجزیه وتحلیل شده است. مقایسه سناریوهای مختلف نشان می دهد، تابع هدف به شدت به پارامترهای عدم قطعیت حساس است و اثر عدم قطعیت در پارامترها را به طور هم زمان نشان می دهد؛ ازاین رو مدل سازی شبکه بر مبنای سناریو های مختلف می تواند ابزار مناسبی برای تصمیم گیری در رویارویی با پارامترهای غیرقطعی و مبهم باشد.

یکی از عوامل اصلی رقابت در فضای رقابتی کنونی «زنجیره تأمین» است؛ به طوری که کارخانه ها و سازمان ها برای افزایش کارایی و اثربخشی، و دستیابی به اهداف و آرمان های خود، ملزم به داشتن یک زنجیره تأمین مناسب هستند. از طرفی به دلیل افزایش روز افزون آلودگی های زیست محیطی و الزامات دولت ها برای مقابله با آلودگی های زیست محیطی، سازمان ها ملزم به به کارگیری زنجیره های تأمین سبز هستند که مسائل زیست محیطی را در کنار مسائل مالی مدنظر قرار می دهد؛ از این رو در این پژوهش یک مدل دو هدفه زنجیره تأمین حلقه بسته سبز تحت شرایط عدم قطعیت ارائه شده است که جنبه های زیست محیطی را در کنار جنبه های اقتصادی در نظر می گیرد. جنبه بسیار مهم دیگر در طراحی شبکه زنجیره تأمین، عدم قطعیت است. به دلیل تحولات اجتماعی و سیاسی و کمیابی مواد اولیه برای تولید، عدم قطعیت عامل مهمی در مدل های شبکه زنجیره تأمین است. به همین دلیل در این مدل با درنظرگرفتن عدم قطعیت سعی در انطباق مدل با شرایط واقعی شده است. نتایج حاکی از آن است که طراحی زنجیره های تأمین سبز با درنظرگرفتن عدم قطعیت باعث انعطاف پذیری هرچه بیشتر مدل در برابر نوسانات بازار، تحولات اجتماعی و سیاسی و غیره می شود. به منظور بررسی کارایی و عملکرد مدل ارائه شده، مدل مذکور بر روی شرکت ایران ترانسفو پیاده سازی شده است. 

در این مقاله یک مدل برنامهریزی عدد صحیح مختلط چندهدفه، چند محصولی جهت برنامهریزی تولید،توزیع،حملونقل با در نظر گرفتن شاخصهای پایداری در شبکه زنجیره تأمین حلقه بسته صنعت غذا ارائه شده است. ابتدا پس از مرور ادبیات موضوع و با استفاده از نظرات خبرگان دانشگاه و صنعت غذا مهمترین شاخصهای پایداری با ابعاد سهگانه اقتصادی،زیستمحیطی و اجتماعی در این صنعت،استخراج و ساختار روابط شبکه و میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری هریک از شاخصها از طریق تکنیک دیمتل تعیین شدهاند سپس این تکنیک با روش فرآیند تحلیل شبکهای بهمنظور تعیین اوزان هر بعد و شاخصهای آن ترکیب گردیده و درنهایت شاخصهای دارای اولویت بالاتر انتخاب شدهاند.در ادامه یک مدل ریاضی عدد صحیح مختلط جهت برنامهریزی تولید،توزیع،حملونقل زنجیره تأمین پایدار حلقه بسته با ابعاد سهگانه فوقالذکر ارائه شده است که در آن شاخصهای حاصل از تکنیک دنپ،هزینه کل از بعد اقتصادی با وزن 1301/0مصرف آب و مصرف انرژی از بعد زیستمحیطی با اوزان0578/0، 0580/0و فرصتهای شغلی از بعد اجتماعی با وزن0911/0بهعنوان توابع هدف مدلسازی شده سپس با روش L-P متریک و با استفاده از نرمافزار گمز حلشدهاند و مجموعه جوابهای بهینه پارتویی به دست آمده است در پایان مطالعه موردی درزمینه صنایع لبنی به کمک دادههای واقعی صورت گرفته است. اجرای مدل منجر به یافتن 8 دسته جواب بهینه پارتویی شده بهطوریکه کمترین میزان هزینه در بین جوابها حدود 68 میلیون ریال در ماه، کمترین میزان مصرف آب حدود 660 مترمکعب در ماه و بیشترین میزان فرصتهای اشتغال حدود 39 هزار نفر ساعت در ماه میباشد.

در جهان پیچیده امروزی و بهمنظور افزایش رقابتپذیری، توجه برنامهریزان در بخش سیستمهای تولیدی به مقوله توزیع محصولات و جمعآوری محصولات استفادهشده افزایش یافته است. در این پژوهش، مسئله زمانبندی زنجیره تأمین حلقهبسته برای نخستین بار بررسی میشود. یک مدل جامع و یکپارچه در خصوص زمانبندی تولید محصولات، ارسال بستهای آنها به مشتریان توسط وسایل حملونقل با ظرفیت محدود و جمعآوری محصولات استفادهشده از محل مشتریان و بازگرداندن آنها به محل کارخانه برای انجام فرآیند بازیافت ارائه میشود. هدف این مسئله، کمینهکردن حداکثر زمان تأخیر در تحویل محصولات است. با توجه به NP-hard بودن مسئله، برای حل مسائل بزرگ یک الگوریتم ژنتیک ارائه میشود که قادر است جوابهایی نزدیک به جواب بهینه ایجاد کند. برای بیان میزان اهمیت مسئله موردبررسی در این پژوهش، یک مطالعه موردی مربوط به زنجیره تأمین روغنموتور ارائه میشود.

توجه همزمان به زنجیره های تأمین رو به جلو و رو به عقب باعث ایجاد مفهومی جدید در ادبیات زنجیره تأمین به عنوان زنجیره های تأمین حلقه بسته شده است. یکی از عواملی که می تواند منجر به اختلال در روند حرکتی زنجیره های تأمین و کاهش سطح سودآوری و عملکرد سازمان ها گردد، اثر شلاقی است. هدف از این پژوهش طراحی مدل مفهومی استراتژی های اثرگذار بر کاهش اثر شلاقی در زنجیره تأمین حلقه بسته است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از جنبه نوع و نحوه گردآوری داده ها توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش را 75 تن از خبرگان صنعتی و دانشگاهی حوزه تولیدات روغن خودرو در کشور تشکیل داده اند. در این پژوهش با مطالعه پیشینه پژوهش، 8 استراتژی اثرگذار بر کاهش اثر شلاقی در زنجیره تأمین حلقه بسته شناسایی و با جمع بندی نظرات 5 تن از خبرگان دانشگاهی تعدیل یافت. ابزار مورد استفاده در این پژوهش را پرسشنامه مقایسات زوجی حاوی 8 استراتژی شناسایی شده تشکیل داده است. در ادامه با استفاده از تکنیک مدل سازی ساختاری تفسیری، 8 استراتژی بدست آمده در 5 سطح کلی ساختاربندی گردید. یافته های پژوهش حاکی از قرارگیری استراتژی های "ایجاد سیاست های بررسی دوره ای کنترل موجودی و برنامه ریزی تولید" و " در دسترس بودن اطلاعات در مورد پارامترهای محصولات بازیافتی" در سطح آغازین مدل است. همچنین یافته های پژوهش نشان از قرارگیری استراتژی های "افزایش دید در روند بازیابی محصولات در فرآیند زنجیره تأمین رو به عقب با استفاده از سیاست تبادل محصول با مشتری" و "کاهش زمان تحویل محصول" در سطح پایانی مدل دارد.

با توجه به الزامات زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی، طراحی شبکه زنجیره تأمین حلقه بسته پژوهشگران زیادی را به خود جذب کرده است. این مسئله بیشتر به صورت مجزا از ارزیابی تأمین کنندگان موردمطالعه قرار گرفته است. عوامل مختلفی به جز قیمت مانند ویژگی های تأمین کننده و قطعه می تواند تأثیر زیادی بر عملکرد زنجیره داشته باشد. در این پژوهش یک شبکه زنجیره تأمین حلقه بسته شامل سایت های تولید، جداسازی، بازسازی و دفع در نظر گرفته  و مدلی تلفیقی در سه مرحله ارائه شده است. در مرحله نخست از روش ترکیبی «سوارا واسپاس» در حالت سلسله مراتبی برای امتیازدهی به تأمین کنندگان استفاده شده، در مرحله دوم امتیازات زیست محیطی اجتماعی مکان های نوسازی با توجه به جمعیت مناطق مسکونی و نرخ بیکاری محاسبه و در مرحله سوم یک مدل برنامه ریزی خطی عدد صحیح ترکیبی سه هدفه پیشنهاد شده است. نتیجه، انتخاب تأمین کننده مناسب و مکان سایت های نوسازی و همچنین جریان های بین اعضای مختلف زنجیره است. در این مدل علاوه بر هدف حداکثرسازی تأمین از تأمین کنندگان شایسته، پایداری زنجیره نیز در قالب اهداف اقتصادی و زیست محیطی اجتماعی مدنظر قرار گرفته است. نتایج عددی مربوطه نشان دهنده اعتبار مدل و نقش گزینه کمبود در رسیدن به جواب های بهتر همراه با توجه کافی به شاخصه های پایداری است.

در سال های اخیر رقابت های صنعتی و اقتصادی، مباحث زیست محیطی و فشار دولت ها بر تولیدکنندگان برای مدیریت پسماند محصولات و از طرفی سود ناشی از بازیافت محصولات، اهمیت طراحی شبکه زنجیره تأمین معکوس و حلقه بسته را دوچندان کرده است. تحقیق موردنظر در زمینه طراحی شبکه زنجیره تأمین حلقه بسته چهار سطحی در شرایط عدم قطعیت درصد بازیافت محصولات انجام می شود. هدف اصلی این تحقیق، ارائه یک مدل برنامه ریزی خطی عدد صحیح است که به منظور حداقل سازی هزینه های زنجیره تأمین و زمان خدمت دهی به مشتریان تحت شرایط عدم قطعیت ایجاد می شود. این مدل شبکه تأمین با در نظر گرفتن تئوری صف و بهینه سازی سیستم بازیافت محصولات طراحی می شود.یکی از نکات مهم تحقیق، مدل سازی عدم قطعیت در میزان بازگشت محصولات مصرفی به چرخه زنجیره تأمین حلقه بسته است. این تحلیل به منظور ایجاد یک رهیافت استوار برای مدل سازی مساله مورد استفاده قرار می گیرد.در انتها، عملکرد مدل پیشنهادی در صنعت تولید کاغذ ارزیابی می شود و یک تحلیل حساسیت با توجه به متغیرهای تصمیم بین دو الگوریتم فراابتکاری جستجوی هارمونی چندهدفه و الگوریتم ژنتیک مرتب سازی مغلوب ارائه می شود.

طی یک دهه گذشته نگرانی های زیست محیطی و انتظارات اجتماعی، تصمیم گیرندگان را مجبور کرده است تا زنجیره های تأمین خود را با درنظرگرفتن اثرات زیست محیطی و پاسخگویی و همچنین اهداف اقتصادی طراحی کنند. در پژوهش حاضر، یک مدل ریاضی عدد صحیح مختلط با بهینه سازی اهداف هزینه، تأثیرات زیست محیطی و پاسخگویی توسعه داده شده است تا در خصوص تصمیمات نرخ مالیات کربن، انتخاب نوع فناوری، مکان یابی و ظرفیت تسهیلات سیاست مناسبی اتخاذ شود. در این مدل هم زمان دو منبع ریسک اختلال و عملیاتی برای برخی پارامترها مثل تقاضا و هزینه ها وجود دارد که «عدم قطعیت ترکیبی» نامیده می شود. برای کنترل این نوع عدم قطعیت، یک رویکرد برنامه ریزی تصادفی امکانی با استفاده از مفاهیم برنامه ریزی با محدودیت های اعتبار برای طراحی زنجیره تأمین حلقه بسته پیشنهاد می شود. برای حل مدل چندهدفه از یک رویکرد برنامه ریزی فازی با کارایی بالا استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که نرخ مالیات کربن در حدود 2000 تومان به ازای هر کیلوگرم کربن عدد مناسبی است؛ همچنین برای بهبود سطح پاسخگویی، کاهش تأثیرات زیست محیطی و کاهش هزینه ها بهتر است از فناوری های سبز در مراکز تولید و بازیافت استفاده شود.

امروز با توجه به حفظ محیط زیست و ایجاد درآمد پایدار، زنجیره تأمین حلقه بسته به عنوان راهی برای استفاده مجدد از محصولات در مرکز توجه قرار گرفته است. با این حال، استفاده از مدیریت دانش در این زنجیره ها بدون فناوری های مدرن مثل زنجیره بلوکی مشکل است. به همین منظور زنجیره های بلوکی دانشی شکل گرفته اند تا بتوانند این قابلیت ها را بهبود بخشند. از سوی دیگر شرکت های دانش بنیان در کشور در صورتی که بتوانند از مزایای زنجیره های بلوکی دانشی در ساختار زنجیره تأمین حلقه بسته خود استفاده نمایند؛ قادر خواهند بود تا مزیت های فراوانی را کسب نمایند. این پژوهش به عنوان یک تلاش نوآورانه در تطبیق مدیریت دانش با فناوری مدرن زنجیره های بلوکی دانشی در زنجیره تأمین حلقه بسته شرکت های دانش بنیان صورت گرفته است. هدف این پژوهش، بهبود عملکرد و بهره وری این شرکت ها در مدیریت دانش و بهره گیری از زنجیره های بلوکی دانشی در زمینه زنجیره تأمین حلقه بسته است. بدین منظور در ابتدا با مطالعه پیشینه پژوهش، 10 عامل اثرگذر بر این پژوهش شناسایی گردید. در ادامه و به منظور تأیید اثرگذاری این عوامل بر استقرار زنجیره های بلوکی دانشی در زنجیره تأمین شرکت های دانش بنیان از آزمون میانگین تکی استفاده گردید. با تأیید 10 عامل اثرگذار و با استفاده از اطلاعات 14 شرکت دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری یزد و جمع آوری 83 پرسشنامه، وضعیت فعلی شرکت های دانش بنیان در استقرار زنجیره های بلوکی در زنجیره تأمین حلقه بسته آن ها با استفاده از تکنیک نقشه شناختی فازی شناسایی گردید. بر اساس ساختار سیستمی شکل گرفته، اقدام به طراحی سناریوی رو به عقب و رو به جلو گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد که عامل قابلیت همکاری دارای بیشترین اثرگذاری بر رفتار سایر عوامل پژوهش دارد. از دیگر نتایج پژوهش می توان به نقش بالای عامل اطمینان از اعتبار و امنیت بر عامل قابلیت همکاری اشاره نمود.