فناوریهای همگرا

جریان نوپدید فناوریهای همگرا (انبیک یا شزان) که از ترکیب چهار فناوری پیشرفته (شامل ریز فناوری، زیستفناوری، فناوری اطلاعات و علوم شناختی) حاصل آمده است، تمامی برساختههای اجتماعی بشر ازجمله سازمان و نظام اداری را تحتتأثیری شدید و انقلابی قرار خواهد داد. این مقاله میکوشد تا نحوه حضور جریان همگرایی فناورانه شزان در نظام اداری ایران را آیندهنگاری کند و سناریوهای محتمل از وقوع نظام اداری همگرا در این کشور را تشریح نماید. تحقیق کیفی و توصیفی حاضر با تکنیک پویش محیطی، عوامل مؤثر بر همگرایی فناورانه را شناسایی و با تکنیک تحلیل شبکه اجتماعی و نرمافزار UCINET آنها را اولویتبندی میکند. سپس با انتخاب دو عامل اولویتدار و استفاده از تکنیک سناریونویسی، آیندههای فراروی نظام اداری کشور ترسیم میشود. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که از میان عوامل هفتگانه مؤثر بر همگرایی فناورانه در ایران، «ظرفیتهای فناورانه» و «محیط سیاسی» با بالاترین مقدار شاخصهای مرکزیت بینابینی و مرکزیت درجهای بهعنوان عوامل اولویتدار شناخته  میشوند و از تعامل عدمقطعیتهای مربوط به این دو عامل، چهار سناریو (شامل پیشتاز/ دنبالهرو/ منزوی/ خاموش) برای وقوع نظام اداری همگرا قابل پیشبینی است. این مطالعه نشان میدهد که نظام اداری جمهوری اسلامی ایران، ناگزیر تحتتأثیر جریان همگرایی فناورانه قرار خواهد گرفت، اما چگونگی این تأثیرپذیری بهشدت وابسته به دو عامل اصلی شامل شرایط سیاسی جامعه و توانمندیهای فناورانه است.

هدف: این مقاله قصد دارد ماهیت میان رشتگی مقاله های چهار حوزه نانو، زیستی، شناختی و اطلاعات را بر اساس فنّ هم تألیفی شناسایی کند. روش: این مقاله به لحاظ هدف کاربردی است و از فنّ هم تألیفی استفاده می کند. جامعه آماری پژوهش مقاله های ایران به زبان انگلیسی در قالب مقاله، در چهار حوزه نانو، زیستی، شناختی و اطلاعات سال های ۲۰۰1 تا ۲۰۱۵ است که در پایگاه استنادی بین المللی اسکوپوس نمایه شده است. شاخص های مورد استفاده شامل ضریب هم تألیفی، تعاملات بیرونی و درونی پژوهشگران، شاخص شمول (دربردارندگی)، نظریه گراف، درخت پوشای بیشینه و درخت پوشای کمینه است. یافته ها: بالاترین امتیاز شاخص شمول به حوزه نانو در ترکیب «نانو - زیستی» اختصاص دارد. بالاترین ضریب هم تألیفی برای ترکیب دوگانه «نانو – زیستی» و ترکیب های سه گانه «نانو - اطلاعات - زیستی» و «نانو - شناختی - زیستی» حاصل شد. حوزه اطلاعات، بالاترین میزان شاخص تعاملات درونی و حوزه نانو بالاترین تعاملات بیرونی پژوهشگران را به خود اختصاص داد. نتیجه گیری: شباهت ساختار اجتماعی حوزه نانو به حوزه زیستی در بالاترین سطح قرار دارد. ظرفیت و زمینه همکاری میان پژوهشگران حوزه های سه گانه «نانو - اطلاعات - زیستی» و «نانو - شناختی - زیستی» بالاست. پژوهشگران حوزه های دیگر توانسته اند به میزان زیادی در تدوین و انتشار مقاله در حوزه فناوری اطلاعات مشارکت کنند. به سبب ماهیت میان رشته ای حوزه نانو، امکان حضور و همکاری پژوهشگران و متخصصان این رشته در سایر رشته ها به میزان بالایی وجود دارد.