عباس زارع بنادکوکی

نظام مدیریت بهره وری، به عنوان یکی از کلیدی ترین خرده نظام های سازمانی و مدیریتی، از تأثیر حیاتی در حرکت پایدار مجموعه سازمان به سمت اهداف ارتقای بهره وری برخوردار است. با وجود اهمیت کم نظیری که برای مفهوم بهره وری، در مبانی نظری و محافل عملی مدیریت و اقتصاد قائل شده اند، تاکنون مدلی جامع برای راهنمایی بنگاه ها در زمینه استقرار نظام مدیریت بهره وری با تمام عناصر و ارتباطات ضروری اش، طراحی نشده است. مطالعه کیفی و توصیفی حاضر که با هدف توسعه ای-کاربردی طراحی شده است، بر آن است تا با بهره گیری از دانش ذخیره شده در سوابق پژوهشی و نظرهای خبرگی بومی، چنین مدلی را توسعه دهد و الگویی را از منطق ارزیابی برای سنجش بلوغ این پدیده در سازمان های ایرانی، ارائه کند. در بخش نخست مطالعه و با بهره گیری از راهبرد تحلیل محتوا و کدگذاری، مجموعه عناصر مفهومی تشکیل دهنده خرده نظام مدیریت بهره وری، از اسناد علمی مرتبط و مصاحبه با مطلعان استخراج و در ادامه با تشکیل جلسات نشست خبرگی، نحوه تعامل میان این اجزا نیز در قالب مدلی یکپارچه تعیین شده است. اجرای موفقیت آمیز فرایند دو مرحله ای اعتبارسنجی این مدل (که با عنوان i-MAPS نام گذاری شده است)، تناسب آن با مقتضیات سازمان های ایرانی معاصر را اثبات می کند. بر اساس این مدل، به مسئولان بهره وری در بنگاه های تولیدی و خدماتی بخش های عمومی و خصوصی کشور توصیه می شود که برای تحقق اهداف غایی خود، به استقرار نظام مدیریت بهره وری با عناصر و مشخصات تبیین شده در مدل حاضر اقدام کنند.

نظام اداری دولتی به عنوان تسهیل گر، نقشی اساسی در فرایند توسعه جوامع بر عهده دارد؛ از سوی دیگر، امروزه یکی از محوری ترین پیشران های توسعه، عوامل انسانی، به ویژه استعدادها شمرده می شود. به گواهی مطالعات معتبر، این عامل در تسهیل دستیابی به اهداف توسعه و بهبود کیفیت زندگی شهروندان تأثیری اساسی دارد که از مهمترین وظایف دولتها به حساب می آید. سؤال اینجاست که چگونه می توان استعدادها را به عنوان پیشران انسانی توسعه در منطقه جغرافیایی ویژه ای مانند استان، به صورتی پایدار جذب و نگهداری نمود. هدف از مطالعه توسعه ای، کیفی و توصیفی حاضر آن است که عوامل مؤثّر بر جذب و نگهداشت پایدار استعدادهای انسانی در قلمروی استان یزد را بر مبنای نظرات خبرگان تحلیل کرده و ضمن ارائه تصویری شفاف از نیروهای تأثیرگذار در این عرصه، مدلی نظری و جامع از تعامل میان این عوامل و عناصر را پیشنهاد نماید. در این راستا ضمن مصاحبه با 28 نفر از استعدادهای انسانی در سطح ملی که در عرصه های مختلف علمی، هنری، اقتصادی، سیاسی، ورزشی و... فعالیت دارند، مفاهیم کلیدی ناظر بر انگیزه حضور آنان در منطقه استخراج و با بهره گیری از راهبرد نظریه پردازی داده بنیاد در قالب مدلی نظری تنظیم شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که مفهوم محوری در مدل نظری جذب استعدادها در استان یزد، «محیط شهری» است که در تعامل با دیگر مفاهیم از قبیل «شرایط شخصی و خانوادگی»، «فرهنگ»، «نظام حکمرانی»، «محیط طبیعی»، «عوامل اقتصادی» و «مدیریت استعداد» باعث می شود نظام جامع و پایدار جذب نیروی انسانی برتر ملّی در استان شکل بگیرد