آمادگی شناختی

مقدمه: آمادگی شناختی یکی از مباحث نوظهور در علوم شناختی است که از یک دهه بیش در وزارت دفاع آمریکا در پاسخ به شرایط پیچیده، در حال تغییر و غیر قابل پیش بینی مطرح شده است. در این پژوهش با توجه به پیچیدگی محیط دانشگاه و غیر قابل پیش بینی بودن رویدادها و تحولات آن، آمادگی شناختی رؤسای دانشگاه مورد مطالعه قرار گرفت. روش کار: برای انجام این پژوهش از روش کیفی فراترکیب (الگوی هفت مرحله ای Sandelowski و Barroso (2007) جهت طراحی الگوی اولیه آمادگی شناختی رؤسای دانشگاه و مصاحبه با خبرگان و متخصصان علوم شناختی و مدیریت آموزش عالی جهت اعتباریابی الگو استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش شامل عوامل مؤثر بر آمادگی شناختی رؤسای دانشگاه (شامل عوامل محیطی و عوامل سازمانی) و مؤلفه های تشکیل دهنده آمادگی شناختی رؤسای دانشگاه شامل آمادگی شناختی فردی (فراشناخت، تفکر انتقادی _ تحلیلی، تفکر خلاق، تفکر سیستمی، آگاهی موقعیتی، مفهوم سازی، سازگاری) آمادگی شناختی گروه _ کاری (توانایی شناختی و تعاملات گروه _ کاری)، آمادگی یادگیری (چابکی یادگیری _ ذهنی) و آمادگی اجتماعی _ عاطفی (هوش اجتماعی _ عاطفی، مدیریت استرس) بود که در قالب یک الگوی مفهومی ارائه و اعتباریابی گردید. نتیجه گیری: آمادگی شناختی یک سازه پیچیده و چند بعدی است که در نتیجه تعامل عوامل محیطی و سازمانی و مؤلفه های تشکیل دهنده آن حاصل می شود و می تواند در موفقیت رؤسای دانشگاه نقش کلیدی داشته باشد.

مقدمه: هدف از پژوهش حاضر، پیش بینی عملکرد تیراندازی که از مهارت های ضروری افراد نظامی به شمار می رود، به وسیله ابعاد روان شناختی چون آمادگی شناختی، تنظیم شناختی هیجان و ذهن آگاهی است. روش: از دانشجویان یکی از مراکز نظامی شهر تهران، به عنوان جامعه پژوهش و نمونه آماری شامل 326 آزمودنی بر حسب پیشنهاد جدول مورگان و کرجسی و به روش نمونه گیری خوشه ای چندگانه انتخاب شد. طرح پژوهشی حاضر، توصیفی همبستگی است و برای سنجش متغیرهای آمادگی شناختی و ابعاد آن از پرسشنامه های خودکارآمدی، آگاهی فراشناختی، سرسختی، شخصیت پنج عاملی نئو و منبع کنترل علاوه بر پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان و ذهن آگاهی مورد استفاده قرار گرفت و پس از آن به تیراندازی به وسیله تفنگ بادی پرداخته شد و داده های حاصل از پرسشنامه ها و آزمون تیراندازی با نرم افزار SPSS نسخه 19 تجزیه وتحلیل شد. نتایج: تمامی متغیرهای مدنظر پژوهش به جز آگاهی فراشناختی می توانند عملکرد تیراندازی را پیش بینی کنند و از میان ابعاد آمادگی شناختی، خودکارآمدی درصد بالاتری را به خود اختصاص داد. پس از آن ذهن آگاهی با پیش بینی بیش از 40 درصد از واریانس دارای رابطه ای معنی دار در سطح 05/0 درصد است. بحث: مهارت تیراندازی در نیروهای نظامی از سازه های روان شناختی، تأثیرپذیری بالایی دارد. برای تیراندازی در ابتدا باید ذهن آگاهی بالایی داشت تا بتوان به تمامی شرایط موجود آگاهی پیدا کرد و پس از آن چگونگی کنترل اضطراب مهم تلقی می شود. از این راه کارها می توان به خودکارآمدی و منبع اسناد اشاره کرد. نتایج نشان می دهد که دراختیارداشتن دانش روان شناختی برای عملکرد درست در محیط های پویا و پیچیده به منظور بهبود مهارت تیراندازی مثمرثمر خواهد بود.

محیط عملیاتی نظامی فعلی به شدت پیچیده شده و این پیچیدگی سبب ایجاد محیط های پیش-بینی ناپذیر و مبهم گشته است؛ لذا به آمادگی شناختی نیاز است که بتوان در چنین شرایطی عملکرد مطلوبی داشت و این امکان را فراهم کند که افراد یادگیری های قبلی را به موقعیت های جدید انتقال دهند اما نظرات مختلفی در مورد آمادگی شناختی وجود دارد و بسته آموزشی متناسب با نظامیان ایرانی موجود نیست؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر تدوین مدل آمادگی شناختی برای نظامیان و طراحی بسته آموزشی بومی سازی شده است. این پژوهش از نوع کیفی با روش فراترکیب می باشد. جامعه آماری تمامی پژوهش های منتشره طی سال های 2000 تا 2023 بود که با مقیاس مهارت های ارزیابی انتقادی در نهایت 39 پژوهش انتخاب گردید. برای تحلیل مقالات، تمامی مفاهیم مرتبط با آمادگی شناختی کدگذاری شد و با فراترکیب آن سه مقوله اصلی (دانش، مهارت و صفت) و 7 مؤلفه فراشناخت، خلاقیت، تجربه و دانش، آگاهی موقعیتی، تاب آوری، انعطاف پذیری و سازگاری، حل مسئله و تصمیم گیری به دست آمد. در نهایت محتوای بسته آموزشی بومی شده توسط 15 صاحب نظر در علوم شناختی و روان شناسی نظامی ارزیابی شد. ضریب نسبی روایی محتوا و شاخص روایی محتوا نشان داد مدل آمادگی شناختی طراحی شده برای نظامیان از روایی لازم برخوردار بوده و می توان برای آن ها به کار رود.

پژوهش حاضر با هدف ارائه آمادگی شناختی در عملیات نظامی مدرن انجام شد. این پژوهش از حیث هدف، کاربردی و روش آن در جمع آوری و تجزیه وتحلیل داده ها آمیخته است. در بخش کیفی از راهبرد تحلیل محتوا با کدگذاری ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های تشکیل دهنده آمادگی شناختی عملیات نظامی مدرن شناسایی و سپس بر اساس نظرات 8 نفر از خبرگان، الگوی اولیه تکمیل و اصلاح گردید. جامعه آماری در بخش کمی تعداد 55 نفر صاحب نظران آشنا با علوم نظامی و شناختی با مشخصات و ویژگی های مدنظر بودند. برای تجزیه وتحلیل داده های کمی از آمار توصیفی و برای ارزیابی برازش الگوی مفهومی از روش تحلیل عاملی و نرم افزار اسمارت پی.ال.اس استفاده شد. نتایج بخش کیفی پژوهش نشان داد که مفهوم آمادگی شناختی شامل سه بعد؛ تشخیص الگوهای موجود، ارائه راه حل های مرتبط با این الگوها و اجرای برنامه های عملیاتی مبتنی بر این راه حل ها با 12 مؤلفه؛ حافظه، خودکاری، تاب آوری، تصمیم گیری، حل مسئله، تفکر انتقادی، فراشناخت، تفکر خلاق، ارتباط، آگاهی وضعیتی، تخصص انطباقی و انطباق پذیری است. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد اجزاء تشکیل دهنده آمادگی شناختی در عملیات نظامی مدرن دارای بار عاملی و تأثیر معنی داری برسازه های مربوطه هستند و داده های حاصل از این پژوهش با ساختار عاملی این مقیاس برازش مناسبی دارد.