جمال نهفتی کهنه

از دیرباز تا کنون انسان ها در موارد مختلفی از قبیل خونریزی های شدید، پیوند اعضا و غیره، به فراورده های خونی نیاز داشته اند. یکی از موقعیت هایی که نیاز به فراورده های خونی به شدت افزایش می یابد و شبکه انتقال خون در تأمین آن دچار مشکل می شود، هنگام وقوع بحرانی مانند زلزله است. در این مقاله با طراحی زنجیره تأمین فراورده های خونی مطابق با دنیای واقعی، سعی بر پاسخگویی به نیاز متقاضیان این فراورده ها در زمان وقوع بحران زلزله شده و به دلیل ناتوانی شهر حادثه دیده در زمان وقوع این بحران در تأمین فراورده های خونی مورد نیاز خود، بحث انتقال این فراورده ها از مراکز استان های مجاور مطرح شده است. این مسئله به صورت دوهدفه تحت عدم قطعیت فازی مدل سازی شده و از روش محدودیت اپسیلون اصلاحی برای حل آن استفاده شده است. مطالعه موردی در خصوص وقوع بحران زلزله در شهر تهران با استفاده از اطلاعات شبکه انتقال خون این شهر بررسی شده است. نتایج نشان می دهد با درنظرگرفتن امکان انتقال فراورده های خونی از سایر استان ها، می توان به تصمیم گیرندگان امر شبکه انتقال خون برای افزایش خدمت رسانی به متقاضیان در زمان زلزله کمک شایانی کرد.

از مهم ترین مسائلی که باید همواره در مدیریت بحران به آن توجه شود، اسکان موقت جمعیت آسیب دیده، تأمین کالاهای امدادی، طراحی و ایجاد بستر مخابراتی مناسب برای برقراری ارتباطات در زمان بحران است. به این منظور، در این مقاله با ارائه مدلی به مکان یابی پناهگاه ها برای اسکان موقت جمعیت آسیب دیده، انبارهای کالاهای امدادی و نیز دکل های مخابراتی پرداخته می شود، به طوری که انبارهای کالاهای امدادی و دکل های مخابراتی در یک تسهیل، با عنوان مرکز امدادی- مخابراتی، برای کاهش هزینه ها و ارائه خدمات بهتر در نظر گرفته شد. همچنین، برای افزایش قابلیت اطمینان در مدیریت بحران از انبارهای پشتیبان استفاده شد و مدل به صورت دوهدفه و غیر خطی ارائه شد که ابتدا نرمال سازی و سپس خطی شد. همچنین، با توجه به محیط و شرایط ناپایدار در بحران های طبیعی، مدل مذکور با نبودن قطعیت و به صورت فازی درنظر گرفته شد. درنهایت، مدل توسعه داده شده برای مطالعه موردی بحران سیل در منطقه سه تهران پیاده سازی شد که نتایج نشان می دهد درصورت مکان یابی بهینه تسهیلات مذکور می توان به تصمیم گیرندگان امر مدیریت بحران در این منطقه، برای افزایش خدمت رسانی در هنگام بحران کمک شایانی کرد.