هزینه یابی بر مبنای فعالیت

استفاده از ابزارهای الکترونیکی موجبات توسعه و بهینه سازی عملیات داخلی سازمان ها، کاهش هزینه های داخلی و افزایش فرصت های سودآوری را ممکن ساخته است، لکن بهره وری در حوزه امور دفتری مورد بی توجهی واقع شده است. سیستم همراه نامه رسان برای ایجاد بهبود در کارآیی فرآیند توزیع مرسولات پستی و باهدف ارتقای رضایت مشتریان در شرکت های پستی راه اندازی گردیده است. با توجه به اهمیت کاهش هزینه ها در این پژوهش به این سؤال اصلی پاسخ داده شده است که استفاده از دستگاه های همراه نامه رسان(PDA) در هزینه های شرکت پست جمهوری اسلامی ایران چه تأثیری دارد؟ داده های این پژوهش، از داده های مربوط به مرسوله های پستی توزیع شده طی سال های ۱۳۹۱ الی ۱۳۹۴ بوده که از دیتابیس سرورهای مستقر در مرکز فناوری اطلاعات شرکت پست استخراج شده است. با استفاده از روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت(ABC) به محاسبه محرک های هزینه پرداخته و با استفاده از روش نقطه سربه سر میزان صرفه جویی حاصل از استفاده از دستگاه PDA محاسبه شده است. برای سنجش نرمال بودن توزیع مشاهدات متغیرهای پژوهش از آزمون کلموگروف اسمیرنوف یک نمونه ای و تعیین عملکرد آزمون مقایسه میانگین های زوجی همبسته استفاده شده است. با توجه به نتایج به دست آمده مشاهده گردید که استفاده از دستگاه های PDA در مناطق مورد بررسی باعث افزایش سوددهی گردیده و بر روی هزینه های ملزومات اداری، حقوق و دستمزد و ایاب و ذهاب کارکنان تأثیر گذاشته است. در این راستا راهکارهایی جهت استفاده بهتر از این دستگاه ها در شرکت پست ارائه گردیده و پیشنهادهایی در جهت بررسی شاخص هزینه های زمان و کیفیت داده شده است.

در این مقاله از روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) برای محاسبه بهای تمام شده آموزش دانشجویان رشته های گروه پزشکی در دانشگاه های علوم پزشکی شیراز، یزد و فسا به صورت تطبیقی استفاده شده است. برای این منظور پس از تعریف مراکز فعالیت و هزینه یابی، هزینه های مراکز فعالیت سطوح مدیریتی دانشگاه به معاونت های زیرمجموعه، سپس از معاونت ها به دانشکده هاتخصیص داده شد. در سطح دانشکده ها نیز بر حسب استفاده هر کدام از واحدهای درسی از خدمات مراکز فعالیت، بهای تمام شده واحدهای درسی محاسبه شده است و در نهایت از مجموع بهای تمام شده واحدهای درسی، بهای تمام شده هر رشته تعیین شد. نتایج این مطالعه نشان داد، بهای تمام شده آموزش دانشجو در رشته های مختلف و بر حسب دانشگاه تفاوت معناداری با یکدیگر دارند که این تفاوت به طور عمده بستگی به تعداد واحدهای درسی، تجهیزات آموزشی، ترکیب واحدهای درسی(نظری و عملی) و تعداد دانشجودارد. علاوه بر این نزدیک به40% بهای تمام شده آموزش دانشجو در دانشگاه های مورد بررسی مربوط به هزینه های سطح نگهداری( هزینه های حوزه ریاست دانشگاه و خدمات غیر مستقیم آموزشی) و مابقی مربوط به هزینه-های سطح واحد(هزینه های نیروی انسانی، مواد مصرفی آزمایشگاه و ملزومات مصرفی آموزشی) است.

یکی از کارکردهای مهمی که شرکت های تولیدی در زنجیره تأمین با آن مواجه اند و تصمیماتِ مربوط بدان، تأثیر بسزایی بر رقابت پذیری آنها دارد، «مدیریت سفارش های زنجیره تأمین» است. در این مسیر، مسائلی پیش روی مدیران قرار دارد که عبارت اند از: الف) ترکیب بهینه سفارش های زنجیره تأمین کدام است؟ ب) سناریوهای گوناگون تصمیم در وضعیت عدم قطعیت هزینه ها کدام اند؟ در واقع موارد بالا، پرسش هایی است که در تحقیق حاضر به آنها پاسخ داده خواهد شد. هدف از این تحقیق، طراحی مدل ریاضی مدیریت سفارش های دو قطعه به کاررفته در زنجیره تأمین یکی از شرکت های خودروسازی است. بدین منظور از دو رویکرد بهینه سازی استوار و هزینه یابی بر مبنای فعالیت استفاده می شود. با توجه به ساختار هزینه ای مدل، پیچیدگی اجزای هزینه ای و عدم اطمینان برخی پارامترها، مدل تحقیق به مدلی استوار تبدیل شد تا پاسخ های آن قابل اتکا باشد. در پایان نیز، برای ارزیابی صحت عملکرد مدل و بررسی کیفیت جواب ها، از تکنیک شبیه سازی استفاده شد. نتایج ضمن تأیید اعتبار مدل، نشان داد تخمین سبد سفارش ها و تدوین سناریوهای گوناگون و کاربردی امکان پذیر است

این پژوهش به دنبال تعیین و مقایسه بهای تمام شده خدمات اصلی ارائه شده در مراکز منتخب دانشگاه علوم پزشکی قم (مرکز آموزشی درمانی ایزدی و حضرت زهرا(س) با رویکرد هزینه یابی بر مبنای فعالیت و نیز مقایسه این بهای تمام شده با تعرفه های مصوب درمانی، جهت پاسخگویی به ابهامات و نیازهای اطلاعاتی مدیریت ارشد دانشگاه می باشد. براساس یافته های پژوهش بهای تمام شده یک واحد کلیه خدمات اصلی شامل سزارین، زایمان طبیعی و زایمان بدون درد در مرکز ایزدی بیشتر از مرکز حضرت زهرا(س) است. هزینه های پرسنلی و دارو و لوازم پزشکی بیشترین سهم از بهای خدمات مورد اشاره را داشته و عامل اصلی تفاوت هزینه در دو مرکز بوده است. همچنین تعرفه های مصوب وزارت بهداشت جبران کننده بهای تمام شده یک واحد خدمات اصلی در دو مرکز نمی باشد و انحراف قابل توجهی در این زمینه به خصوص در مرکز آموزشی-درمانی ایزدی وجود دارد.

روش هزینه یابی برمبنای فعالیت (ABC) توانایی شناسایی دقیق هزینه ها جهت بهبود عملکرد سیستم و افزایش کارایی مراکز را دارد. هدف این مطالعه محاسبه بهای تمام شده خدمات رادیولوژی ارائه شده در سال 1391 به روش ABC و با رویکرد تسهیم هزینه متفاوت و نیز تعیین انحراف بهای تمام شده با تعرفه های مصوب می باشد. پژوهش حاضر از نوع پژوهش کاربردی است، که پژوهشگر به بررسی و محاسبه بهای تمام شده تعداد 1077 کلیشه خدمت در قالب 19 نوع مختلف تصویربرداری دربخش رادیولوژی بیمارستان اردیبهشت شیراز در سال 91 اقدام نموده است. داده های مورد نیاز پژوهش، از طریق گزارشات، فرم های طراحی شده، مصاحبه با مسؤولان و پرسنل بیمارستان و غیره گردآوری شده و نیز بهای تمام شده خدمات با استفاده از روشABC و با رویکرد تسهیم هزینه معادلات همزمان و روش مستقیم به مراکز فعالیت صورت پذیرفته است. جهت آزمون فرضیه های این پژوهش از آزمون های یومن ویتنی و ویلکاکسون و نرم افزار Spss 19 استفاده گردیده است. نتایج حاصل از این پژوهش در سطح اطمینان 95 درصد نشان دهنده آن است که اختلاف معناداری بین بهای تمام شده خدمات ارائه گردیده با رویکردهای متفاوت تسهیم هزینه و تعرفه های مصوب وجود دارد.

این تحقیق به بررسی تأثیر اجرای همزمان حسابداری تعهدی و هزینه یابی بر مبنای فعالیت در تصمیم گیری مدیران دانشگاه علوم پزشکی تهران می پردازد. به موجب ماده 49 و بند ”ب“ ماده 88 قانون برنامه چهارم توسعه، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به منظور ارتقای مستمر کیفیت خدمات سلامت و استفاده بهینه از امکانات بهداشتی و درمانی کشور، به اصلاح فرایندها و ساختار مدیریت اقتصادی (نظام حسابداری، پرداخت مبتنی بر عملکرد و بودجه ریزی عملیاتی) موظف شده است. گزارشات حاصل از اجرای همزمانی از طریق نرم افزار و گزارشات قبل از همزمانی میان 68 نفر از مدیران و کارشناسان مالی قرار گرفت. تحقیق با استفاده از آزمون آماری تی-استیودنت صورت گرفت. نتایج تحقیق ضمن تأیید فرضیه ها نشان داد استقرار یک سیستم اطلاعاتی یکپارچه (ERP) در اصلاح نظام حسابداری مدیریت مالی و قیمت تمام شده و بودجه ریزی می تواند نقش بسزایی در تصمیم گیری مدیران داشته باشد.

تغییرات در محیط تولید ناشی از رقابت جهانی، محیط پیشرفته ساخت، مشتری مداری، مدیریت کیفیت جامع، زمان به عنوان یک عامل رقابتی و کارآیی اثر عمده ای بر محیط حسابداری مدیریت دارند. بعضی از روش های سنتی حسابداری مدیریت به علّت انقلاب صورت گرفته در بعضی از شرکت های تولیدی تغییر می کنند. حسابداری مدیریت به مدیران در تلاش برای بهبود عملکرد اقتصادی شرکت کمک می کند. مدیران از اطلاعات حسابداری برای شناسایی و حل مشکلات و ارزیابی عملکرد استفاده می کنند. سیستم مدیریت هزینه جزئی از سیستم اطلاعاتی حسابداری است و باید برای انجام هزینه یابی، برنامه ریزی، کنترل و تصمیم گیری طراحی شود. یکی از مهمترین اهداف سیستم مدیریت هزینه تخصیص دقیق هزینه ها به موضوع هزینه است. فرآیند تخصیص طی سه مرحله حاصل می شود: رهگیری مستقیم، رهگیری محرک و تسهیم، رهگیری یعنی اینکه هزینه ها را بتوان با استفاده از یک رابطه علّی (علّت و معلولی) به طور دقیق تخصیص داد. تسهیم، کمترین دقت را دارد و اطلاعات هزینه را تحریف می کند لذا حتی الامکان باید از استفاده آن اجتناب نمود. دو سیستم مدیریت هزینه وجود دارد. یکی سیستم مدیریت هزینه بر مبنای وظیفه که فقط از محرک های فعالیت بر مبنای واحد استفاده می کند و تسهیم گرا است. دیگری سیستم مدیریت هزینه بر مبنای فعالیت است که بر رهگیری تأکید می کند. این سیستم هم از محرک های فعالیت بر مبنای واحد و هم بر مبنای غیرواحد استفاده می کند. بنابراین، مدیریت هزینه بر مبنای فعالیت، دقت تخصیص های هزینه، کیفیت کلی و مربوط بودن اطلاعات هزینه را افزایش می دهد.

به موجب ماده 94 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، دانشگاه ها صرفا بر اساس آیین نامه ها و مقررات اداری، مالی، استخدامی و تشکیلاتی خاصی که به تصویت هیئت های امنای مربوط می رسد و مورد تایید ویز ذیربط قرار می گرد، بدون الزام به رعایت قانون محاسبات عمومی، استخدامی کشوری و سایر قوانین و مقررات عمومی، اداری، مالی و استخدامی، اداره می شوند. اعتبارات هزینه ای از محل بودجه عمومی دولت و بر اساس بهای تمام شده به دانشگاه ها اختصاص می باید و اعتبارات تخصیص یافته، کمک دولت تلقی می گردد. از سوی دیگر، کمک مذکور به دانشگاه های دولتی بر مبنای هزینه سرانه تعیین می شود. 

مقدمه و اهداف: پاسخگویی به نیاز سهامداران و سرمایه گذاران، کسب سود و درآمد و پوشش هزینه های جاری از بزرگ ترین اهداف هر واحد اقتصادی است. بانک ها و مؤسسه های مالی نیز از این قاعده مستثنا نیستند و محاسبه و درک هزینه از مهم ترین فعالیت های آن ها به شمار می رود. رشد سازمان ها در دنیای رقابتی امروز نیازمند اتخاذ استراتژی های مناسب درجهت افزایش کیفیت خدمات و محصولات و کاهش قیمت تمام شده آن ها است. برای رسیدن به این هدف در اختیار داشتن ابزاری برای تحلیل هزینه های مرتبط و سیاست گذاری در زمینه بهای تمام شده خدمات و محصولات اهمیت بسزایی دارد. در عصر حاضر، شرکت هایی که از سیستم هزینه یابی سنتی استفاده می کردند، مجبور به کنارگذاری سیستم قدیمی خود و پذیرش سیستم های هزینه یابی جدیدتر شده اند. سیستم های هزینه یابی سنتی عمدتاً از اندازه گیری های حجمی برای تخصیص هزینه ها استفاده می کردند؛ اما سیستم های هزینه یابی مدرن باید پویا و انعطاف پذیر باشند و امکان محاسبه انواع مختلف هزینه ها از جمله محصولات، فعالیت ها، کانال های توزیع و مشتریان را با در نظر گرفتن همه تنوع و پیچیدگی هایی که مشخص کننده فرآیندهای تولید و کسب وکار مدرن هستند، فراهم کنند. در این پژوهش، مدلی برای محاسبه بهای تمام شده خدمات بانکی مبتنی بر هزینه یابی بر مبنای فعالیت طراحی و ارائه شده است. روش ها: با توجه به شاخص ها و تعاریف موجود از انواع روش پژوهش، پژوهشی حاضر از نوع توسعه ای-کاربردی است. با توجه به وجود عوامل مختلف تأثیرگذار بر قیمت تمام شده و اثرات غیرخطی و حلقوی آن ها و در نظر گرفتن بانک به عنوان یک سیستم پیچیده، از روش پویایی شناسی سیستم ها برای مدل سازی بهره گرفته شد. از نظر گردآوری داده ها، این پژوهش از نوع توصیفی است. روش های گردآوری داده ها، مطالعات کتابخانه ای شامل بررسی منابع و مراجع موجود در زمینه هزینه یابی بر مبنای فعالیت و اصول پویایی شناسی سیستم ها، شبیه سازی های صورت گرفته در خصوص بهای تمام شده خدمات بانکی با رویکرد پویایی شناسی سیستم ها و منابع دیگر اعم از کتاب ها، مجلات، مقاله ها و پایان نامه های داخل و خارج از کشور از طریق کتابخانه های معتبر، مراکز جست وجوی اطلاعات و سایت های معتبر است.  یافته ها: در این پژوهش مدل های تفضیلی مربوط به دو محصول، یعنی محصول مضاربه و محصول سپرده طراحی شده است؛ سپس نمودارهای علت و معلولی و نرخ و حالت آن ها رسم شده و پس از آزمون مدل ها، سیاست های پیشنهادی طراحی و مقایسه شده اند. در این پژوهش، چهار سیاست ارتقای بهره وری، تعدیل نیروی انسانی، بازمهندسی فرایندهای کسب وکار و مکانیزه کردن فرایندها برای بهبود رفتار سیستم پیشنهاد شده است. برای انتخاب بهترین سیاست، یعنی سیاستی که بتواند بیشترین میزان کاهش هزینه ها را در دوره مشابه به دنبال داشته باشد، همه سیاست ها با هم مقایسه شدند. نتایج این مطالعه نشان می دهد که سیاست مبتنی بر مکانیزه شدن و بازمهندسی فرآیندها سیاست بهتری هستند؛ بنابراین سیاست گذاری عمومی بانک برای کاهش قیمت تمام شده محصولاتش می تواند ترکیبی از بازمهندسی فرایندها و بعد مکانیزه کردن آن ها باشد. نتیجه گیری: با درنظرگرفتن محیط پویای کسب وکار و بانک به عنوان یک سیستم پیچیده که در آن متغیرهای زیادی از یکدیگر تأثیر پذیرفته و بر روی هم تأثیر می گذارند، از رویکرد پویایی شناسی سیستم ها برای مدل سازی بهای تمام شده خدمات بانکی استفاده شد. نتایج شبیه سازی نشان می دهد سیاست گذاری عمومی بانک برای کاهش قیمت تمام شده محصولاتش می تواند ترکیبی از بازمهندسی فرایندها و مکانیزه کردن آن ها باشد.