اخلاق حرفه‌ای

بحث اخلاق روزنامه‌نگاری از جمله مباحث مطرح در قلمرو دانش جامعه‌شناسی، علم ارتباطات و اخلاق کاربردی است. در قلمرو کار روزنامه‌نگاری این سؤال مطرح است که آیا اخلاق می‌تواند در این عرصه حاکم باشد؟ اگر آری، اخلاق روزنامه‌نگاری دارای چه مشخصه‌هایی است؟ آیا رعایت اخلاق در روزنامه‌نگاری ضروری است؟ وظایف اخلاقی، و اخلاق روزنامه‌نگاری کدامند؟ همچنین پیش‌شرط روزنامه‌نگاری حرفه‌ای چیست؟ اصول اخلاق حرفه‌ای کدامند؟ آیا روزنامه‌نگاری شغل محسوب می‌شود و یا حرفه؟ در هر دو صورت، پیامد شغل و یا حرفه بودن روزنامه‌نگاری چیست؟ مشخصات روزنامه‌نگار حرفه‌ای چیست؟ حریم خصوصی و منافع عمومی چیست و هر یک دارای چه قلمروهایی است؟ پارادوکس حق برخورداری افراد از آزادی بیان و اطلاعات، و اینکه «دانستن حق مردم است» و وجود موانعی همچون حق داشتن «منافع عمومی» و «حریم خصوصی»، چگونه قابل حلّ است؟ عرصه و قلمرو حریم خصوصی تا کجاست و آیا می‌توان آن را نقض کرد؟ و سرانجام اینکه، آسیب‌ها و چالش‌های پیش‌روی روزنامه‌نگار کدامند؟ این مقاله، در تلاش است تا به اجمال، به سؤالاتی از این دست پاسخ دهد.

پدیدة انفجار اطلاعات در دهه های میانی قرن بیستم، باعث توسعة پایگاه های اطلاعاتی پیوسته و محمل های اطلاعاتی الکترونیکی مختلف شد و به تدریج بر محـیط فیـزیکی کتابخانه ها نیز تأثیرگذارد و نقش های کتابداران را متحول کرد. کتابداران مرجع نیز از این تحولات درامان نماندند. پژوهش حاضر در نظر دارد نیاز یا عدم نیاز به کتابدار مرجع در محیط های رقومی را بر اساس نظرات صاحب‌نظران علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران مورد بررسی قرار دهد و تعیین کند، در صورت نیاز به کتابدار مرجع در محیط رقومی وی باید از چه ویژگی هایی برخوردار باشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی است و با رویکرد تحلیلی انجام گرفته است. گردآوری داده ها به‌وسیلة سیاهة وارسی ساخته محققان صورت گرفته است. جامعة پژوهش، متخصصان علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران می باشد که در مجموع 57 نفر به سیاهة وارسی پاسخ داده‌اند. نتایج پژوهش نشان داد که رابطة معناداری بین به‌کارگیری فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی و نیاز به کتابدار مرجع وجود دارد و متخصصان علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران معتقدند ورود فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، به‌خصوص اینترنت و وب جهانگستر، نه تنها نیاز به کتابدار مرجع را را کاهش نداده، بلکه سبب شده که این کتابداران حتی نسبت به گذشته جایگاه مهم‌تر و بهتری به دست آورند. نتایج هم‌چنین نشان داد با وجود اینکه کشور ایران معاهدة حق‌مؤلف را نپذیرفته است، ولی کتابداران مرجع به‌طور کامل حقوق مادی و معنوی مؤلف را رعایت می‌کنند و استفاده از نفوذ‌گر ها و قفل‌شکن های نرم افزاری را مناسب نمی دانند. این کتابداران آموزش دیده‌‌اند تا در مصاحبة سنتی علایق شخصی خود را مطرح نکنند، پس این ویژگی در نظرخواهی از متخصصین نیز انتخاب نگردیده که نشان‌دهندة این است که کتابداران در چنین محیط جدیدی هم به منشور اخلاقی حرفة خود پایبند هستند.

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین اخلاق حرفهای با تعهد سازمانی کتابداران کتابخانههای عمومی شهر اصفهان بود. این بررسی به روش توصیفی از نوع همبستگی که جامعه آماری این پژوهش کتابداران کتابخانههای عمومی شهر اصفهان و شامل260 نفر بود. که با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی ساده و فرمول نمونهگیری محدود کوکران تعداد 155 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده و پرسشنامه بصورت تصادفی بین آنها پخش گردیده است. نتایج بدست آمده نشان داد که بین اخلاق حرفهای و تمامی مؤلفههای آن با تعهد سازمانی رابطه مثبت معناداری وجود دارد(05/0> p). همچنین نتایج نشان داد که متغیرهای التزام، مهرورزی، ارتقای منزلت اجتماعی کتابداران و رشد و ارتقای دانش با تعهد سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و مشخص شد که مولفه ارتقای منزلت اجتماعی کتابداران بیشترین میزان ضریب همبستگی را با تعهد سازمانی دارد. در نتیجه این پژوهش میتوان گفت در هر سازمان هرچه میزان تعهد اعضاء بیشتر باشد کدهای اخلاقی بیشتر رعایت شده و سازمان افق دید روشنتری را در رسیدن به اهداف خود پیشرو خواهد داشت.

هدف اصلی محقق از اجرای تحقیق حاضر، تبیین نقش میانجی نگرش اخلاقی در رابطه بین ارزشهای فردی وتمایل به رفتاراخلاقی کارکنان آموزش و پرورش استان گیلان می باشد. پژوهش حاضر، یک پژوهش کمی از نوع توصیفی-همبستگی بوده وبه لحاظ هدف، کاربردی میباشد. جامعه آماری در این پژوهش، شامل کارکنان اداره کل آموزش و پرورش استان گیلان به تعداد 464 نفر است که براساس فرمول جامعه محدود کوکران، به روش نمونه گیری طبقهبندی انتخاب شدند. ابزارگردآوری دادههای این تحقیق، پرسشنامه میباشد. دادههای به دست آمده با استفاده از نرمافزار Smart PLS2 مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفتند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که اﮔﺮ در ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ارزشﻫﺎی اﺧﻼﻗﯽ رﻋﺎﯾﺖ ﺷﻮد ﻧﯿﺮوی اﻧﺴﺎﻧﯽ آنﺳﺎزﻣﺎن وﻓﺎدار ﺑﻪ ارزشﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ وﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﻋﻀﻮﯾﺖ درﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪبود. وجود ارزشهاو نگرشهای مثبت همچون نگرش اخلاقی، میزان ارزشمندی اهداف و مسئولیتپذیری کارکنان را افزایش داده و در نتیجه منجر به تمایل به رفتاراخلاقی و عملکرد سازمانی بهتر میگردد.

هدف: هدف این پژوهش طراحی و تبیین الگوی بومی اخلاق حرفهای مدیران دانشگاهها و شناسایی ابعاد و مؤلفههای آن بر اساس آموزههای نهجالبلاغه بود. روش: راهبرد این پژوهش، روش تحلیل مضمون بود. از طریق مطالعه عمیق و سطر به سطر کتاب گرانقدر نهجالبلاغه، مصادیق اخلاق حرفهای در آن با کمک نرمافزار Maxqda10 استخراج شد. یافتهها: در بررسی اولیه متن، 386 مضمون پایه شناسایی شد. مضمونهای دارای همپوشانی مفهومی، در 33 مضمون سازماندهنده جمعبندی و در نهایت، با سه مضمون فراگیر سازماندهی شدند. حاصل نهایی تحلیل متن نهجالبلاغه، منجر به ظهور الگوی بومی ایرانی- اسلامی، به عنوان «اخلاق حرفهای مدیران دانشگاهها» شد. مهمترین مؤلفهها عبارتند از: آزادی بیان و استقلال رای؛ خدمتگزاری؛ اعتدال و میانهروی؛ شفافیت و حقمداری، شایستهسالاری. نتیجهگیری: این پژوهش الگوی کامل و جامع اخلاق حرفهای را برای مدیران دانشگاهها ارائه کرد. رهنمودهای امام علی(ع) در این الگو میتواند به عنوان منشور اخلاقی مدیران دانشگاهها، استفاده شود.