مدل IPA

در حالی که واژه گردشگری تداعی کننده رونق اقتصادی و توسعه اجتماعی است، لیکن مشاهدات عینی در شهرهای گردشگرپذیر ایران، از جمله شهر شیراز، ذهن را متوجه این مسأله می کند که انبوه مسافران ساکن در اطراف خیابان­ها چه برونداد مثبتی را عاید شهر خواهد کرد. با طرح این مسأله و لزوم توجه به صنعت توریسم به عنوان پربازده­ترین صنعت خدماتی در دنیا، پژوهش حاضر به دنبال ریشه ‫ یابی و ارائه راهکارهای عملی برای برخورد با این معضل شهری است. پارادایم گردشگری پایدار که اخیراً در زمره مفاهیم مورد مطالعه در حوزه توسعه پایدار و گردشگری مطرح شده و در حقیقت نقطه اشتراک این دو مفهوم است، گردشگری را در جایی منبع خلق ارزش می داند که ملاحظات انسانی، اجتماعی و زیست - محیطی را لحاظ کرده، منبع کسب درآمد باشد. لذا پژوهش حاضر در بستر گردشگری پایدار به بررسی وضعیت گردشگری در شهر شیراز پرداخته است. مطالعه حاضر ابتدا به بررسی تناسب بین گردشگر و تعداد مراکز اقامتی پرداخته و نشان داده است که علی­رغم انبوه مسافر، در بسیاری از ماه­های سال مراکز اقامتی زیر ظرفیت استاندارد فعالیت می کنند. در ادامه با طرح فرضیه­هایی در زمینه کیفیت مراکز اقامتی و تاثیر آن در جلب گردشگران، به بررسی وضعیت کیفیت خدمات در مراکز اقامتی پرداخته است. بدین منظور، پرسشنامه سنجش کیفیت خدمات در صنعت هتل داری تهیه و با روش ‫ های آماری مرسوم استاندارد گردید. سپس به نظرسنجی از گردشگران ساکن در مراکز اقامتی بر اساس مدل عملکرد-اهمیت ( Importance-Performance Analysis ) پرداخته شد. جامعه آماری تحقیق را کلیه گردشگران داخلی شهر شیراز در مردادماه سال 1388 تشکیل می دهند که از این میان و به وسیله فرمول نمونه­گیری کوکران حجم نمونه­ای برابر با 293 به دست آمد. نتایج تحقیق حاکی از وجود شکاف معنادار بین اهمیت و عملکرد مولفه­های کیفیت در همه ابعاد پرسشنامه است.

هدف از پژوهش حاضر، تحلیل اهمیت عملکرد عوامل مؤثر بر تصمیم تماشای یک مسابقه فوتبال بود. روش پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و جامعه آماری آن را تماشاگران مسابقه فوتبال تیم های سپاهان و سایپا تشکیل دادند که از میان آن ها 384 نفر با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. جهت انجام پژوهش، عوامل مؤثر بر حضور تماشاگران در ورزشگاه ها با بررسی دقیق ادبیات و پیشینه پژوهش شناسایی شده و جهت طراحی پرسش نامه مورد استفاده قرار گرفتند. روایی پرسش نامه توسط 10 نفر از متخصصان و صاحب نظران بررسی گردید و ضریب پایایی آن توسط آزمون آلفای کرونباخ معادل (94/0) محاسبه گشت. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی انجام گرفت. نتایج نشان می دهد که از میان 32 عامل اثرگذار بر تصمیم گیری درمورد تماشای یک مسابقه فوتبال، سه عامل در ناحیه اولویت کم، 22 عامل در ناحیه تمرکز بر آن و هفت عامل در ناحیه حفظ عملکرد قرار گرفته اند. شایان ذکر است عواملی که در ناحیه اولویت کم قرار گرفته اند برای عملکرد سیستم، تهدید کننده نبوده و نیازمند به اصلاح فوری نمی باشند؛ عوامل موجود در ناحیه تمرکز بر آن نیازمند به اقدام اصلاحی فوری بوده و از این منظر در اولویت بالایی قرار دارند؛ عوامل جای گرفته در ناحیه حفظ عملکرد نیز نه تنها از نظر تماشاگران مهم می باشند، بلکه از عملکرد آن ها رضایت حاصل شده است.

هدف تحقیق حاضر تحلیل اهمیت عملکرد ویژگی های مسیرهای دوچرخه موثر بر تصمیم دوچرخه سواری با کاربرد مدل IPA بود. روش تحقیق توصیفی از نوع تحلیلی بود. جامعه آماری تحقیق حاضر را کلیه کاربران سیستم اشتراک دوچرخه شهر اصفهان تشکیل داده بودند که به روش نمونه گیری در دسترس 384 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. ویژگی های مسیر دوچرخه با بررسی دقیق ادبیات و پیشینه تحقیق شناسایی و جهت طراحی پرسشنامه تحقیق استفاده شدند. روایی پرسشنامه توسط نظر 10 نفر از متخصصین و صاحبنظران بررسی و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ بررسی که ضریب آلفا برای پرسشنامه مذکور در بعد اهمیت (93/0) و در بعد عملکرد (94/0) محاسبه شد. تجزیه و تحلیل داده ها توسط روش های آمار توصیفی و آمار استنباطی انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان داد تمام 34 ویژگی مسیرهای دوچرخه در ناحیه "تمرکز بر آن" قرار گرفتند که این ویژگی ها نیازمند اقدام اصلاحی فوری بوده و از این لحاظ در اولویت بالایی قرار دارند.

بافت های فرسوده و تاریخی شهر اگرچه روزگاری قلب تپنده و عامل شکوفای سیستم شهری بوده اند، ولی با به انزوا رفتن این بافت ها، مجموع شهر تحت تأثیر آن متحمل آثار زیانباری شده است و به یکی از بزرگ ترین چالش های شهر تبدیل شده اند. بافت های فرسوده شهر می توانند آثارزیان بار و با شدت غیرقابل جبران ایجاد کنند. بدین منظور لازم است ضمن نگاه آینده نگارانه به بازآفرینی بافت های فرسوده، اهمیت/عملکرد سیاست های بازآفرینی مورد بررسی قرار گیرند تا ضمن مشخص سازی شکاف عملکردی، بهترین برنامه ها برای بازآفرینی مشخص گردند.براین اساس تحقیق حاضر براساس روش توصیفی-تحلیلی سعی داشته است که 40 شاخص را که براساس پیشنه-مبانی نظری و مطالعات میدانی به دست آمده اند را با استفاده از نرم افزار های آینده نگاری MICMAC وScenarioWizard مورد تحلیل قرار دهدتا جایگاه شاخص ها و اثرات آنها بر یکدیگر، عوامل کلیدی و سناریوهای محتمل بازآفرینی مشخص گردند.، همچنین اهمیت/عملکرد عوامل اثرگذار بر بازآفرینی با استفاده از مدل IPA تحلیل گردند. لازم به توضیح است، از آنجا که تحقیق خبره محور بوده است نمونه مورد نظر براساس روش هدفمند( گلوله برفی) به تعداد 20 نفر انتخاب شده اند. نتایج حاصل از تحقیق نشان داده است که الگوی بازآفرینی بافت های فرسوده شهر ارومیه در محیط میک مک از روند خطی پیروی کرده که نشانگر ناپایداری وضعیت بازآفرینی بوده است و وضعیت های احتمالی بازآفرینی در آینده این شهر از احتمال تحقق سناریوهای نامطلوب حکایت داشته است، چرا که اهمیت و عملکرد عوامل مهم در بازآفرینی بنا بر یافته های حاصل از مدل IPA اختلاف زیادی را نشان داده اند و کمتر به عوامل اصلی بازآفرینی بافت های فرسوده در عمل توجه شده است

روند روبه رشد جمعیت شهرها باعث ظهور مشکلات گسترده شده است. دراین ارتباط از مهم ترین راهکارهای شناسایی شهروندی محلی، وضع قانون شهر با رویکرد مبتنی بر حق به شهر است، که جوانب مختلف جهت تحقق این مهم مورد کنکاش قرارگرفته است. در همین چارچوب تحقیق حاضر سعی در بررسی مطلوبیت فضای شهری در تحقق حق به شهری در شهر ارومیه داشته است. بدین منظور نیز از روش های کتابخانه و میدانی برای جمع آوری اطلاعات بهره برده شده است و برای تجزیه وتحلیل نیز از نرم افزار Smart Pls برای بررسی سطح معنی داری رابطه مطلوبیت در حق به شهر و از مدل IPA جهت تبیین تفاضل اهمیت و عملکرد شاخص های مطلوبیت در راستای تحقق حق به شهر استفاده شده است. لازم به ذکر است که ازآنجاکه نمونه تحقیق حاضر مبتنی بر خبرگان بوده است، حجم نمونه به روش هدفمند (گلوله برفی) به میزان 20 نفر انتخاب شده اند. نتایج تحقیق نشان داده است که مطلوبیت در تحقق حق به شهری در شهر ارومیه موثر بوده و در سه برازش اعتبار اشتراک واریانس (R2) ، میزان توان پیش بینی (Q2)، قدرت مدل ساختاری (GOF) مورد تأیید قرارگرفته است، اما براساس نتایج حاصل از مدل IPA اختلاف بین اهمیت شاخص های مطلوبیت و اولویت عملکرد توسط نهادهای ذی ربط در ارومیه وجود داشته است و اهمیت زیادی به شاخص های با اولویت پایین داده شده است؛ درحالی که اولویت اول شاخص های مطلوبیت جهت تحقق حق به شهر شامل پاسخگویی به نیازهای شهروندان، امکان حضور اقشار جامعه در بستر شهر، مسئولیت پذیری، تعلق خاطر، سازگاری و قانونمندسازی شهروندان بوده است.

امروزه بافت های فرسوده و ناکارآمد قسمت عمده ای از بافت های شهری را تشکیل داده اند و با مشکلات و موانع ساختاری و عملکردی خاصی روبرو هستند که لازم است ضمن توجه به بازآفرینی بافت های فرسوده و ناکارآمد، اهمیت/عملکرد شاخص های بازآفرینی شهری نیز مورد بررسی قرار گیرند. در این چارچوب تحقیق حاضر با هدف ارزیابی اهمیت/عملکرد شاخص های بازآفرینی شهری برپایه آسیب های حاصل از بافت های ناکارآمد شهر سقز؛ ضمن شناسایی و مشخص سازی بیشترین سطح خطر آسیب های حاصل از بافت های ناکارآمد به ارزیابی اهمیت/عملکرد شاخص های بازآفرینی شهری نیز پرداخته است. نوع تحقیق حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر گرد آوری داده توصیفی-تحلیلی بوده است و برای-جمع آوری اطلاعات از روش میدانی – کتابخانه ای استفاده شده است. در این پژوهش در وهله نخست از ارزیابی ریسک امنیتی زیرساخت(مدل FMEA) ، جهت شناسایی آسیب های حاصل از بافت های ناکارآمد شهر سقز، مشخص سازی اولویت و تعیین عملگرها استفاده شده است و در وهله بعدی از مدل IPA برای بررسی اهمیت/عملکرد شاخص های بازآفرینی شهر سقز استفاده شده است. بررسی های صورت گرفته در قالب مدل FMEA نشان داده است که از 31آسیب مطرح شده در قالب 10 اثر بالقوه؛ 6 اثر بالقوه (در وهله اول آسیب پذیری در برابر زلزله، ناتوانی پولی- مالی، ضعف مدیریتی و در وهله بعدی افزایش ناهنجاری اجتماعی، کاهش تعلق خاطر و افزایش آلودگی) سطح خطر بارزی دارند و نتایج حاصل از مدل IPA نشان داده است که بین اهمیت و عملکرد شاخص های بازآفرینی بافت های ناکارآمد شهر سقز سازگاری وجود نداشته است و لازم است که توجه به شاخص های مدیریت یکپارچه شهری، ساماندهی معابر کم عرض و دسترسی به شریان های اصلی، سازگاری کاربری ها ، نظارت بر ساخت و ساز و کنترل بناهاو کیفیت ابنیه، اشتغال و درآمد، سرمایه گذاری در محله، بهبود مشارکت اجتماعی و بهبود تعلق مکانی به منظور کاهش آسیب های بارز حاصل از بافت های ناکارامد در اولویت نخست قرار گیرند.